Η δυνατότητα δόμησης κατοικιών στην Σαντορίνη περιορίζεται στο 12% της επιφάνειας από το 62% που είναι σήμερα και των τουριστικών εγκαταστάσεων στο 4,9%.
Στην άκρη των Φηρών, στο Μπελλώνειο Πολιτιστικό Κέντρο, ο δήμος φιλοξένησε την παρουσίαση της πρώτης φάσης του πολεοδομικού σχεδίου του νησιού. Η μικρή αίθουσα γρήγορα γέμισε ασφυκτικά, αποδεικνύοντας το ενδιαφέρον της τοπικής κοινωνίας για το μέλλον της Σαντορίνης.
Αντίθετα, όμως, με την παρουσίαση στη Μύκονο, τρεις ημέρες νωρίτερα, η εκδήλωση δεν χαρακτηρίστηκε από φωνές, αντιδράσεις και ένταση. Οχι μόνον αυτό, αλλά η πίεση που ασκήθηκε στο υπουργείο Περιβάλλοντος από το δημοτικό συμβούλιο του νησιού, αλλά και σχεδόν το σύνολο των παρευρισκομένων ήταν στην εντελώς αντίθετη κατεύθυνση: ζητούσαν όσο το δυνατόν λιγότερη δόμηση, όσο το δυνατόν περισσότερους περιορισμούς. Η κοινωνία της Σαντορίνης δείχνει πλέον αρκετά ώριμη για τη συζήτηση αυτή. «Η λυδία λίθος της ορθολογικής ανάπτυξης ενός τόπου είναι η χωροταξία», ξεκίνησε την εισαγωγή του στην εκδήλωση ο δήμαρχος Νίκος Ζώρζος.
Λίγες ημέρες νωρίτερα το Δημοτικό Συμβούλιο είχε λάβει ομόφωνη απόφαση να ζητήσει να μην αδειοδοτηθεί ούτε μία νέα τουριστική κλίνη στο νησί, ενώ την απόφαση επικύρωσε και η τουριστική επιτροπή, στην οποία συμμετέχουν παραγωγικοί φορείς του τόπου. «Στη Σαντορίνη επικρατεί χωρική αταξία. Οχι γιατί δεν υπήρχε πλαίσιο, αλλά γιατί οι ασάφειές του οδηγούσαν σε παρεκκλίσεις. Το νησί μας χρειάζεται ένα νέο σχέδιο προστασίας και ανάσχεσης της ανορθολογικής ανάπτυξης», ανέφερε. «Ας προστατεύουμε το γεωπεριβάλλον μας, αλλά και τους επιχειρηματίες που έχουν ήδη επενδύσει εδώ και όχι τους δυνητικούς επενδυτές. Δεν χρειάζεται άλλες τουριστικές επενδύσεις η Σαντορίνη, χρειάζεται εξορθολογισμό και υποδομές».
«Θα δείτε ότι σεβαστήκαμε την επιθυμία της δημοτικής αρχής και δημιουργήσαμε ένα πολεοδομικό σχέδιο ακόμη πιο περιοριστικό», ανέφερε ο Δημήτρης Σαμαράς, πρόεδρος του μελετητικού γραφείου («Σαμαράς και Συνεργάτες») που έχει αναλάβει και το πολεοδομικό σχέδιο της Σαντορίνης (καθώς και της Μυκόνου και της Πάρου). «Σήμερα χτίζουμε κατοικία στο 62% του νησιού. Με το νέο σχέδιο η δυνατότητα αυτή περιορίζεται στο 12% του νησιού και για τουριστικές εγκαταστάσεις στο 4,9%». Αργότερα δε, διευκρίνισε ότι στις ζώνες όπου περιορίζεται η κατοικία και με την απαιτούμενη αρτιότητα (8 στρέμματα) υπάρχουν μόνον περί τα 60 οικόπεδα, χωρίς όμως να συνυπολογίσει όσα θα μπορούσαν να προκύψουν από συνενώσεις.
Το ποσοστό μάλιστα στο προτιμητέο σενάριο του (το υπ’ αριθμόν 3) πέφτει κάτω από το 5%, θα μπορούν να χτιστούν 60 κατοικίες. Με τις προβλέψεις του προτεινόμενου ΕΠΣ, μάλιστα, όπως ανέφερε ο Σαμαράς, και με τον όρο της πρόσβασης σε αναγνωρισμένο δρόμο που έχει επιβάλλει το Συμβούλιο της Επικρατείας, «ενδέχεται μόλις 10 ή 20 ακίνητα» στο νησί να είναι οικοδομήσιμα. Αντιστρόφως, σύμφωνα με το προτεινόμενο ΕΠΣ, οι περιοχές προστασίας αυξάνονται από το 11,4% στο 43,1% της επιφάνειας του Δήμου.
Η υφιστάμενη κατάσταση στο νησί δεν είναι καλή. Θεωρώντας «λογική» μια αντιστοιχία 40-80 τ.μ. κτιρίων ανά μόνιμο κάτοικο στα νησιά, το Ημεροβίγλι έχει 278,6 τ.μ., τα Φηρά 245,1 τ.μ., το Ακρωτήρι 208,7 τ.μ., η Οία 194,9. Μόνο δύο οικισμοί, το Μεγαλοχώρι και ο Βόθωνας βρίσκονται κάτω από τα 100 τ.μ./κάτοικο. Και, όπως και στη Μύκονο, ένα σημαντικό κομμάτι της δόμησης είναι αυθαίρετο. Στο Ημεροβίγλι είναι νόμιμα τα 172,9 τ.μ./κάτοικο, στα Φηρά τα 177,5 τ.μ., στην Οία τα 153,6 τ.μ. και στο Ακρωτήρι τα 130 τ.μ./κάτοικο. Περαιτέρω, η κάλυψη της γης από κτίρια (χωρίς να συνυπολογίζονται δρόμοι, πλατείες κ.λπ.) είναι ιδιαίτερα υψηλή: 8,8% στην Επισκοπή Γωνιάς, 7,9% στα Φηρά, 7,3% στο Ημεροβίγλι, 6,9% στο Εμπορειό, 5,8% στη Μεσαριά.
Στοιχεία για τη Φέρουσα Ικανότητα (ΦΙ) που έδωσε στη δημοσιότητα ο Θύμιος Μπακογιάννης. Όπως ανέφερε, χωρίς να υπολογιστούν τα αυθαίρετα, που σε ορισμένες περιπτώσεις αυξάνουν τη δόμηση ανά κάτοικο κατά 60% (βλ. δημοτική κοινότητα Ακρωτηρίου), 10 από τις 14 δημοτικές κοινότητες του Δήμου Θήρας παρουσιάζουν μεγάλη απόκλιση (άνω του 30%) από τα όρια της ΦΙ.
Μεγάλη απόκλιση από τη ΦΙ παρουσιάζουν τόσο η διαχείριση απορριμμάτων όσο και οι οδικές μεταφορές στη Σαντορίνη. Η έκθεση ΦΙ την οποία παρουσίασε ο Μπακογιάννης δείχνει ότι ο κυκλοφοριακός φόρτος το καλοκαίρι είναι τέτοιος που η κυκλοφοριακή ικανότητα του οδικού δικτύου είναι μικρότερη από το 50% των υφιστάμενων οχημάτων διέλευσης. Όπως και στη Μύκονο, θα εξεταστούν μέτρα επιβολής ανώτατων ορίων οχημάτων ανά επιχείρηση και οχημάτων που αποβιβάζονται στο λιμάνι, ενώ θα εντατικοποιηθούν οι έλεγχοι σχετικά με τον επιτρεπόμενο αριθμό οχημάτων transfer. Αξίζει να σημειωθεί ότι στα θέμα των οδικών μεταφορών η κατάσταση στη Σαντορίνη είναι χειρότερη από ό,τι στη Μύκονο, όπου καταγράφεται μεσαία απόκλιση (10%) από τα όρια της ΦΙ.
Στο ζήτημα της ύδρευσης, σύμφωνα με τη μελέτη, ο Δήμος Θήρας παρουσιάζει μεσαία απόκλιση από τα όρια της ΦΙ. Μεταξύ των δεδομένων που αναδεικνύει το γραφείο Σαμαρά είναι ότι οι απώλειες από το πεπαλαιωμένο δίκτυο ξεπερνούν το 37%, ενώ η μέση κατανάλωση των επισκεπτών είναι σημαντικά υψηλότερη από αυτή των κατοίκων (250 έναντι 150 λίτρων ημερησίως).
Τα σενάρια
Οπως και στη Μύκονο, έτσι και στη Σαντορίνη τα σενάρια για την πολεοδομική οργάνωση του νησιού παρουσίασε ο γενικός γραμματέας Χωροταξίας Ευθύμης Μπακογιάννης. Σε αυτά περιλαμβάνονται:
• Απαγόρευση της δόμησης νέων κτιρίων στη ζώνη της καλντέρας.
• Μια μεγάλη ζώνη τουρισμού και αναψυχής στον Μονόλιθο, εκεί όπου πρόκειται να κατασκευαστεί το νέο λιμάνι. Και ακόμη δύο περιοχές τουριστικής ανάπτυξης: η μια στα βόρεια, από την παραλία Μπαχτσέδες μέχρι τον λιμενίσκο στο Αμμούδι και η άλλη στην Περίσσα (μέχρι το αλιευτικό καταφύγιο Βλυχάδας). Και στις τρεις περιοχές επιτρέπεται η ανέγερση κατοικίας με αρτιότητα στα 8 στρέμματα και ξενοδοχείων με αρτιότητα στα 40 στρέμματα (ΣΔ 0,15, 150 κλίνες).
• Μια ζώνη εμπορικών και παραγωγικών δραστηριοτήτων στα δυτικά του αεροδρομίου με αρτιότητα στα 6 στρέμματα.
• Τρεις περιοχές προστασίας της αγροτικής γης, γύρω από το Μεγαλοχώρι, μια ανατολικά των οικισμών Καρτεράδος – Μεσαριά και μια βόρεια της Οίας. Στις περιοχές αυτές θα επιτρέπονται γεωργικές χρήσεις και εγκαταστάσεις, αλλά όχι κατοικία ή τουριστικές εγκαταστάσεις (αρτιότητα στα 10 στρέμματα).
• Μια «κεντρική ζώνη οικισμών», στην οποία δεν επιτρέπεται κατοικία ή τουριστικές εγκαταστάσεις, για να ανασχεθεί το περαιτέρω ξεχείλωμα των χωριών.
Επίσης, όπως ανέφερε ο κ. Μπακογιάννης, πρόκειται να οριοθετηθούν οι οικισμοί Ημεροβιγλίου, Θόλου και Φοινικιάς και να επεκταθούν (περιορισμένα) τα Φηρά, η Οία, ο Θόλος και το Ημεροβίγλι. Το σχέδιο παρουσιάζει και τρεις εναλλακτικές θέσεις για τη μονάδα διαχείρισης απορριμμάτων, ενώ προτείνει να μετατραπεί η σημερινή χωματερή μετά το κλείσιμο και την πλήρη αποκατάστασή της σε χώρο πολιτιστικών εκδηλώσεων.
Αντίθετα με τη Μύκονο, όπου οι κάτοικοι επιτέθηκαν στον κ. Μπακογιάννη για την αύξηση των ορίων αρτιότητας, στη Σαντορίνη οι περισσότερες τοποθετήσεις αφορούσαν την ανάγκη περαιτέρω αυστηροποίησης του σχεδίου και περιορισμού της τουριστικής ανάπτυξης. Μάλιστα πολλοί αμφισβήτησαν τα πληθυσμιακά στοιχεία της απογραφής του 2021, κάτι που εμμέσως πλην σαφώς αποδέχθηκε και ο κ. Μπακογιάννης. «Δεν θα βασιζόμασταν ποτέ μόνο στα στοιχεία της στατιστικής υπηρεσίας», ανέφερε.
Οι κάτοικοι πάντως και εδώ
- στράφηκαν κατά των στρατηγικών τουριστικών επενδύσεων (Καρολίνα Ρικάκη, εκπαιδευτικός),
- ζήτησαν ουσιαστικό έλεγχο και περιορισμό του Airbnb (Αντώνης Πατινιώτης, Ενωση Ξενοδόχων Θήρας),
- πλήρη απαγόρευση δόμησης στις αγροτικές περιοχές (Πάρις Σιγάλας, οινοποιός).
Αξιοσημείωτη και η παρέμβαση του παλαιού κοινοτάρχη της Οίας, Γιώργου Χάλαρη, που ζήτησε από την πολιτεία να κατοχυρώσει τις εκτάσεις των παλαιών ορυχείων και φυσικά τη δημόσια έκταση της καλντέρας.
Τέλος, πολλοί από τους παρευρισκομένους, μεταξύ των οποίων και ο δήμαρχος, ζήτησαν να επιβληθεί αναστολή σε όλη τη νέα δόμηση στο νησί μέχρι την κύρωση του νέου πολεοδομικού σχεδίου, με τον κ. Μπακογιάννη να δεσμεύεται ότι θα μεταφέρει το αίτημα όταν του υποβληθεί επίσημα.
Πηγή: kathimerini.gr, Βιώσιμες Κυκλάδες, διάφορα τοπικά MME
