Ο Πρόεδρος του “Ανέμου Ανανέωσης”, Νίκος Χρυσόγελος, συμμετείχε στο 2ο Πανελλήνιο Συνέδριο Δια Βίου Μάθησης, Κοινοτικής Ενδυνάμωσης και επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών/πολιτισμικών, αυτοδιοικητικών στελεχών/εμψυχωτών που πραγματοποιήθηκε από τις 3 έως τις 5 Ιουνίου 2016 στα Χανιά. Ανέπτυξε το θέμα: “Συμμετοχικές διαδικασίες στον σχεδιασμό και στην υλοποίηση τοπικών προγραμμάτων”, ενώ συμμετείχε και στο εργαστήριο “Η Πόλη Εμπνέει, ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΔΡΑΣΗ ΚΑΙ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΕΣ … ΜΙΑ ΑΛΛΗ ΜΑΤΙΑ”
Την διοργάνωση του συνεδρίου είχε το e-Επιστημονικό περιοδικό “Εκπαίδευση Ενηλίκων και Πολιτισμός στην Κοινότητα” και το Επιστημονικό Δίκτυο Εκπαίδευσης Ενηλίκων Κρήτης (EΔΕΕΚ)
Σε συνεργασία με: Tο Πανεπιστήμιο Κρήτης, Φιλοσοφική Σχολή, Τμήμα Φιλοσοφικών και Κοινωνικών Σπουδών και το Πολυτεχνείο Κρήτης, Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Εργαστήριο Μεταβαλλόμενων Ευφυών Περιβαλλόντων (TUC TIE Lab)
Σε συνδιοργάνωση με: Την Περιφέρεια Κρήτης, την Περιφερειακή Ενότητα Χανίων, την Περιφερειακή Ένωση Δήμων (ΠΕΔ) Κρήτης και τους Δήμους Χανίων, Πλατανιά, Κισσάμου, Αποκορώνου.
Δείτε το πρόγραμμα του Συνεδρίου εδώ
Συμμετοχικές διαδικασίες στον σχεδιασμό και στην υλοποίηση τοπικών προγραμμάτων
Του Νίκου Χρυσόγελου*
Περίληψη εισήγησης
Μια σειρά αξιολογήσεων για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ευρωκοινοβουλίου για τα αποτελέσματα των διαφόρων ευρωπαϊκών χρηματοδοτήσεων των προηγούμενων περιόδων και η συσσωρευμένη εμπειρία σε ευρωπαϊκό επίπεδο έχουν δείξει ότι η απουσία συμμετοχικών διαδικασιών στην ιεράρχηση προτεραιοτήτων, στον σχεδιασμό προγραμμάτων και έργων όσο και στην υλοποίηση, παρακολούθηση κι αξιολόγηση οδηγούν συχνά όχι μόνο σε μη αποδοτικά και λειτουργικά έργα αλλά και σε αναποτελεσματική χρήση, αν όχι σπατάλη, των περιορισμένων δημόσιων πόρων.
Όταν οι πρωτοβουλίες δεν ξεκινούν από τις τοπικές κοινωνίες, ή όταν οι ντόπιοι δεν συμμετέχουν στη διαμόρφωση των προτεραιοτήτων και επιλογών, είναι πιθανόν ο σχεδιασμός να αποτύχει, τα έργα να μην υλοποιηθούν με σωστό τρόπο ή να μην είναι λειτουργικά. Αντιθέτως, έργα τα οποία είναι «ιδιοκτησία» των τοπικών κοινωνιών είναι πιο πιθανόν να εκτελεστούν με μεγαλύτερη υπευθυνότητα και να διασφαλιστεί η βιωσιμότητά τους μακροπρόθεσμα.
O σχεδιασμός της τοπικής και περιφερειακής ανάπτυξης πρέπει να βασιστεί σε νέες προσεγγίσεις που δίνουν έμφαση στις συμμετοχικές διαδικασίες. Είτε αυτό αφορά στην «ευφυή εξειδίκευση» σε επίπεδο περιφέρειας, είτε στην πολιτική για την φτώχεια είτε στην διαμόρφωση μιας πλατείας είτε στο μοντέλο μετακινήσεων των πολιτών, η λήψη των αποφάσεων πρέπει πλέον να είναι το τελικό «προϊόν» που παράγεται με την συμμετοχή των πολιτών. Κι όταν εννοούμε διαβούλευση, δεν εννοούμε προσχηματικές ή χαοτικές διαδικασίες διαβούλευσης αλλά δομημένη και σωστή διαδικασία διαλόγου, που βασίζεται σε μεθοδολογίες συζήτησης, καταγραφής απόψεων και τελικών αποφάσεων που λαμβάνουν υπόψη τις προτάσεις και συνθέτουν.
Στην πραγματικότητα, δηλαδή, περνάμε πλέον από ένα μοντέλο που είναι επιβολή των αποφάσεων «από τα πάνω προς τα κάτω» (top-down) σε ένα νέο μοντέλο που βασίζεται στον σχεδιασμό «από τα κάτω προς τα πάνω», bottom-up.
Όμως ΔΕΝ είναι πια σε εθελοντικό επίπεδο ο σχεδιασμός της τοπικής και περιφερειακής ανάπτυξης με μεθόδους «από τα κάτω προς τα πάνω» και η ουσιαστική διαβούλευση με τους πολίτες. Είναι πλέον προαπαιτούμενα για τη χρηματοδότηση προγραμμάτων και έργων και περιγράφονται με σαφήνεια στους Κανονισμούς των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων για την περίοδο 2014-2020.
Σημαντικό εργαλείο σε μια τέτοια προσέγγιση είναι η “Τοπική Ανάπτυξη με Πρωτοβουλία Τοπικών Κοινοτήτων” (Community Led Local Development).
Αυτή η μεθοδολογία (συμμετοχικός σχεδιασμός, από τα κάτω προς τα πάνω), όσο κι αν φαίνεται δύσκολη για την ελληνική πραγματικότητα, είναι αποτελεσματική, εφόσον εφαρμοστεί συστηματικά και εκπαιδευτούν η διοίκηση, η αυτοδιοίκηση, οι υπηρεσίες και η κοινωνία των πολιτών.
Πόροι για μια τέτοια ανάπτυξη ικανοτήτων υπάρχουν και στα 5 Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά κι Επενδυτικά Ταμεία.
Αρκεί να γίνει, όμως, κατανοητή η μεγάλη αναγκαιότητα μιας τέτοιας αλλαγής.
*Ο Νίκος Χρυσόγελος είναι πρόεδρος του Κοινωνικού Συνεταιρισμού «ΑΝΕΜΟΣ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ»
