Τι μάθαμε ως σήμερα από το πρόγραμμα EUKI- κλιματικά σχολεία – CLIMATE SCHOOLS Be.At
Οι νέοι και οι νέες ενδιαφέρονται όλο και περισσότερο να δράσουν για την προστασία του κλίματος. Το βλέπουμε σε πλανητικό επίπεδο αλλά και στη χώρα μας. Ο Άνεμος Ανανέωσης συμμετέχοντας ως εταίρος στο πρόγραμμα «Σχολεία και Κοινωνίες ανοικτές στην προστασία του κλίματος και στην εξοικονόμηση ενέργειας –Κλιματικά Σχολεία Αθήνα-Βερολίνο» έχει μια συνεχή επικοινωνία με σχολεία της Αθήνας και κατά συνέπεια μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα για το πώς η εκπαιδευτική κοινότητα αντιμετωπίζει το θέμα της κλιματικής αλλαγής τόσο από εκπαιδευτική σκοπιά όσο και από την άποψη το τι μπορούμε να κάνουμε όλοι μαζί για να σταθεροποιήσουμε το κλίμα και να συμβάλλουμε στην μείωση της σπατάλης ενέργειας.
Μετά από 6 μήνες υλοποίησης των δραστηριοτήτων του προγράμματος στα σχολεία της Αθήνας και την καθημερινή επαφή με τους/τις εκπαιδευτικούς και μαθητές/τριες, μάθαμε πλέον πολλά από τις σχολικές κοινότητες αλλά και γι ‘ αυτές καθώς και το πώς θα μπορούσαν να κινητοποιηθούν πιο μεθοδικά και οργανωμένα για την προστασία του κλίματος και την εξοικονόμηση ενέργειας.
Διαπιστώνουμε ότι – παρά το βαρύ πρόγραμμα που έχουν τα σχολεία και τα υπόλοιπα θέματά τους – η μεγάλη πλειοψηφία των εκπαιδευτικών που συμμετέχουν στο πρόγραμμα (τόσο από την πρωτοβάθμια όσο και από τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση), αλλά και οι μαθητές και οι μαθήτριες των αντίστοιχων σχολείων εκδήλωσαν μεγάλο ενδιαφέρον να εργαστούν με μεθοδικότητα και ακολουθώντας την εκπαιδευτική μέθοδο πάνω στους άξονες του προγράμματος για να επιτύχουν:
- Ευαισθητοποίηση ολόκληρης της εκπαιδευτικής κοινότητας αλλά και των γονιών για την κλιματική αλλαγή
- Βελτίωση των παραγόντων εκείνων που επηρεάζουν στην καθημερινότητά τους την ποιότητα ζωής μέσα στο σχολείο (θερμική άνεση, ποιότητα αέρα εσωτερικών χώρων και ιδιαίτερα στις αίθουσες διδασκαλίας κα)
- Εξοικονόμηση ενέργειας στο σχολείο τους,
και γενικότερα να εμβαθύνουν στην κατανόηση και στην ευαισθητοποίησή τους.
Εκπαίδευση, ενεργοποίηση, έρευνα, δράση, επίτευξη αποτελεσμάτων
Στο πλαίσιο του προγράμματος και του ρόλου που έχει αναλάβει ο Άνεμος Ανανέωσης εκπαιδεύτηκαν 20 εκπαιδευτές που στη συνέχεια εκπαίδευσαν τους εκπαιδευτικούς (πάνω από 200, από 73 σχολεία της Αθήνας αλλά και μερικούς επιπλέον εκπαιδευτικούς από σχολεία άλλων περιοχών). Επίσης, εκπαιδεύτηκαν 3 νέοι επιστήμονες που εργάζονται ως βοηθοί ερευνητές και ερευνήτριες για να στηρίζουν τους εκπαιδευτικούς που συμμετέχουν στο πρόγραμμα σε όλες τις ανάγκες και δραστηριότητές τους στο πλαίσιο του προγράμματος. Μεταξύ άλλων επικοινωνούν καθημερινά με τις σχολικές κοινότητες και υποστηρίζουν σε τεχνικά ζητήματα (π.χ. χρήση του εξοπλισμού που παραδίδεται από σχολείο σε σχολείο) καθώς και σε άλλες εκπαιδευτικού τύπου δραστηριότητες που οργανώνονται στα σχολεία (π.χ. υποστήριξη σε σχολικές εκδηλώσεις, προτάσεις εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων κ.ά).
Ορισμένες από τις καλές πρακτικές που καταγράψαμε στα 73 σχολεία που συμμετέχουν μπορούν να συνοψιστούν στις εξής:
- Η χρήση των διαδραστικών μεθόδων μάθησης καθώς και του ειδικού εξοπλισμού και των μετρητικών οργάνων, καθιστά την υλοποίηση του έργου πιο ενδιαφέρουσα για τους/τις μαθητές/τριες. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα διαφοροποιείται σημαντικά από άλλα προγράμματα που σχετίζονται με τη δράση για το κλίμα. Η μεθοδολογία του CLIMATE SCHOOLS Be.At. είναι ολοκληρωμένη και περιλαμβάνει: Συνεργασία μεταξύ διαφόρων εταίρων με συνεκτικότερο τρόπο, κατάρτιση εκπαιδευτών και ανταλλαγή καλών πρακτικών, συνεργασία μεταξύ Ελλήνων και Γερμανών εμπειρογνωμόνων για την παραγωγή εκπαιδευτικού υλικού και μεθοδολογίας με βάση διαφορετικές εμπειρίες και στις δύο χώρες, κατάρτιση των επιστημόνων και πρακτική χρήση διαφορετικών τεχνικών και παιδαγωγικών εργαλείων (ενημερωτικό υλικό, εξοπλισμός και μετρητικά όργανα, υποστήριξη στους/στις εκπαιδευτικούς κλπ.).
- Σε αρκετά σχολεία (κυρίως Δημοτικά Σχολεία) μαθητές και μαθήτριες από τις ενεργειακές ομάδες πραγματοποιούν τακτικές επιθεωρήσεις κατά τη διάρκεια των διαλειμμάτων. Περνάνε από όλες τις αίθουσες διδασκαλίας και σημειώνουν τη συμπεριφορά των χρηστών (δηλαδή ελέγχουν αν τα φώτα είναι κλειστά, εάν τα παράθυρα είναι ανοιχτά για αερισμό κ.λπ.). Στη συνέχεια, κάνουν προτάσεις στους χρήστες και τους προτρέπουν να αλλάξουν τις συνήθειες τους. Είναι πολύ ενθαρρυντικό το γεγονός ότι η ενεργειακή επιθεώρηση εφαρμόζεται από συμμαθητές/τριες, όχι από τρίτους.
- Οι μαθητές/τριες που ευαισθητοποιούνται και συμμετέχουν στο πρόγραμμα γίνονται στο σχολείο τους κι απέναντι στους γονείς τους πρεσβευτές/τριες για την προστασία του κλίματος και την εξοικονόμηση ενέργειας. Είναι υπεύθυνοι/ες για την ευαισθητοποίηση της υπόλοιπης κοινότητας σχετικά με τα κλιματικά ζητήματα μέσω παρουσιάσεων, εκδηλώσεων αλλά και δράσεων για την κλιματική αλλαγή και την εξοικονόμηση ενέργειας. Επίσης, παρουσιάζουν στους συμμαθητές αλλά και σε εκπαιδευτικούς τον εξοπλισμό και τους καθοδηγούν στη χρήση του! Μάλιστα αυτό είναι κι ένα εργαλείο συμμετοχής μαθητών από διαφορετικά πολιτισμικά περιβάλλοντα ή και μαθητών που δεν είναι απαραιτήτων «καλοί» μαθητές.
- Σε αρκετές περιπτώσεις το σχολείο που συμμετέχει στο πρόγραμμα μοιράζεται το ίδιο κτίριο με περισσότερα σχολεία. Σε πολλές περιπτώσεις το σχολείο που συμμετέχει παρακινεί και τις κοινότητες των γειτονικών σχολείων. Για παράδειγμα, ένα τέτοιο σχολείο έχει διανείμει σε όλα τα παιδιά σελιδοδείκτες με μασκότ που τους υπενθυμίζει να σβήνουν τα φώτα κατά τη διάρκεια των διαλειμμάτων.
- Αρκετά σχολεία οργανώνουν μαθητικούς διαγωνισμούς προκειμένου να δημιουργήσουν τον λογότυπο που χρησιμοποιεί το σχολείο τους στις δράσεις εξοικονόμησης ενέργειας.
- Οι ενεργειακές ομάδες έχουν δημιουργήσει σύμβολα/κάρτες που αξιολογούν τη συμπεριφορά των χρηστών (π.χ χαρούμενο και προβληματισμένο προσωπάκι). Σε περίπτωση καλής αξιολόγησης μάλιστα απονέμουν στους/στις συμμαθητές/τριες τους επαίνους τους οποίους έχουν σχεδιάσει μόνοι τους!
- Πολλά σχολεία αντικαθιστούν σταδιακά και με δική τους πρωτοβουλία τους λαμπτήρες φθορισμού που είχαν, με νέους λαμπτήρες LED για εξοικονόμηση ενέργειας.
Κλιματική αλλαγή και διαπολιτισμική εκπαίδευση
Κάθε σχολείο είναι μια μοναδική κοινότητα. Ωστόσο, πολλά σχολεία μοιράζονται παρόμοια χαρακτηριστικά. Ορισμένα από τα συμμετέχοντα σχολεία φιλοξενούν ένα μεγάλο ποσοστό μαθητών/τριών από διαφορετικά πολιτισμικά περιβάλλοντα ή/και παιδιά μετανάστες και πρόσφυγες. Σε κάποιες περιπτώσεις τα παιδιά έχουν μαθησιακές δυσκολίες, κυρίως λόγω γλωσσικών εμποδίων. Φαίνεται ότι οι μαθητές/τριες δείχνουν μεγάλο ενδιαφέρον για τη χρήση του εξοπλισμού, ο οποίος λειτουργεί ως εργαλείο καλύτερης επικοινωνίας μεταξύ των παιδιών καθώς και ως καταλύτης για να ενταχθούν περισσότερο στο πρόγραμμα και στις εκπαιδευτικές δραστηριότητες.
Γενικότερα, παρατηρήθηκε ότι μαθητές και μαθήτριες με μαθησιακές δυσκολίες έδειξαν έντονο ενδιαφέρον για τα μετρητικά όργανα μέτρησης και σε αρκετές περιπτώσεις κινητοποιήθηκαν και συμμετείχαν περισσότερο στις σχετικές δραστηριότητες, ανέλαβαν ευθύνες και έγιναν ενεργά μέλη των ομάδων τους.
Το διήμερο 16 και 17 Μαϊου θα είναι μια ευκαιρία για να αναδείξουν τα σχολεία από κοινού την δουλειά που έχουν κάνει, στο πλαίσιο σχετικής εκδήλωσης στην Τεχνόπολη, που οργανώνεται από τους εταίρους του προγράμματος. Όμως πολλά σχολεία έχουν ήδη προχωρήσει στην παραγωγή ενημερωτικού υλικού ή και έχουν οργανώσει εκδηλώσεις ευρύτερης ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης της σχολικής κοινότητας και των γονιών. Όλο το υλικό που παράγεται από όλα τα σχολεία αναρτάται σε περιβάλλον moodle και έτσι η ευρύτερη σχολική κοινότητα θα έχει την δυνατότητα να αξιοποιήσει την μεθοδολογία και το ενημερωτικό και εκπαιδευτικό υλικό καθώς και να πάρει ιδέες και καλές πρακτικές από τα σχολεία που συμμετέχουν στο πρόγραμμα. Ήδη 5 σχολεία του Αγίου Δημητρίου με τα οποία συνεργάζεται ο Άνεμος Ανανέωσης στο πλαίσιο του προγράμματος «YESClima-
Στο θέμα θα επανέλθουμε οργανωμένα – και ίσως μέσα από μια ημερίδα με την συμμετοχή των ίδιων των εκπαιδευτικών – για να αντλήσουμε μαθήματα και καλά παραδείγματα, όταν όλα τα σχολεία έχουν ολοκληρώσει την εργασία και το σχέδιο δράσης τους.
Τι είναι το πρόγραμμα «Σχολεία και Κοινωνίες ανοικτές στην προστασία του κλίματος και στην εξοικονόμηση ενέργειας»
Το πρόγραμμα «Σχολεία και Κοινωνίες ανοικτές στην προστασία του κλίματος και στην εξοικονόμηση ενέργειας – Κλιματικά Σχολεία Αθήνα-Βερολίνο» (CLIMATE SCHOOL Be.At) υλοποιείται από τον Δήμο Αθηναίων, την ΚΟΙΝΣΕΠ «Άνεμος Ανανέωσης», την Γερμανική πρωτοβουλία πολιτών «Respect for Greece» («Σεβασμός για την Ελλάδα») και το Ανεξάρτητο Ινστιτούτο για Περιβαλλοντικά Θέματα (Independent Institute for Environmental Issues – UfU). Το πρόγραμμα αξιολογήθηκε κι επιλέχθηκε προς χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία για το Κλίμα (European Climate Initiative), η οποία αποτελεί χρηματοδοτικό εργαλείο του Γερμανικού Υπουργείου Περιβάλλοντος, Προστασίας της Φύσης και Πυρηνικής Ασφάλειας (BMUB). Υλοποιείται με την αιγίδα του Ελληνικού Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων.
Το πρόγραμμα έχει διάρκεια 28 μηνών (2017- 2019) και στοχεύει στην αύξηση της ευαισθητοποίησης γύρω από την κλιματική αλλαγή και την κατανάλωση ενέργειας στις σχολικές κοινότητες του Δήμου Αθηναίων (ΔΑ).
Το πρόγραμμα αξιολογήθηκε κι επιλέχθηκε προς χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία για το Κλίμα (European Climate Initiative – EUKI), η οποία αποτελεί χρηματοδοτικό εργαλείο του Γερμανικού Υπουργείου Περιβάλλοντος, Προστασίας της Φύσης και Πυρηνικής Ασφάλειας (BMUB). Υλοποιείται με την Υποστήριξη και συμμετοχή του Ελληνικού Υπουργείου Περιβάλλοντος.
Το πρόγραμμα στοχεύει στην:
- ενίσχυση των γενικότερων προσπαθειών ενημέρωσης κι ευαισθητοποίησης των μαθητών, εκπαιδευτικών και γονιών και συμμετοχή τους στην προστασία του κλίματος και στην μείωση της σπατάλης ενέργειας,
- μείωση του ενεργειακού αποτυπώματος (της κατανάλωσης ρεύματος) των σχολικών κτιρίων (κατά 5%),
- γενικότερη προσπάθεια μείωσης του οικολογικού αποτυπώματος.
