Μπορούν οι συνεταιρισμοί να προσφέρουν περισσότερες θέσεις εργασίας και μεγαλύτερη κοινωνική ένταξη σε έναν μεταβαλλόμενο κόσμο εργασίας;
Της Simel Esim, I.L.O.
Το συνεταιριστικό μοντέλο της επιχείρησης αναγεννάτε σε όλο τον κόσμο. Ο κύκλος εργασιών των μεγαλύτερων 300 συνεταιρισμών στον κόσμο κατά τα τελευταία τρία χρόνια έχει αυξηθεί κατά 11,6 τοις εκατό για να φθάσει 2,2 τρισ δολάρια το 2012.
Τα δεδομένα από 76 χώρες παρουσιάζουν ότι περισσότεροι από 250 εκατομμύρια άνθρωποι εργάζονται πλέον σε συνεταιρισμούς. Η Διεθνής Συνεταιριστική Συμμαχία υπολογίζει ότι οι συνεταιρισμοί θα είναι η ταχύτερη αναπτυσσόμενη μορφή επιχείρησης από το 2020.
Αυτός είναι ένας φιλόδοξος στόχος, ακόμη και αν λάβουμε υπόψη τη δυναμική του συνεταιριστικού κινήματος στον απόηχο της κρίσης και σε συνδυασμό με το Διεθνές Έτος Συνεταιρισμών των Ηνωμένων Εθνών του 2012. Η απήχηση των Συνεταιρισμών σε συνδυασμό με την παγκόσμια «μεγάλη ύφεση» δείχνει ότι οι φιλοδοξίες αυτές δεν μπορεί να είναι εκτός στόχου.
Κατά τη διάρκεια της πρόσφατης και συνεχιζόμενης οικονομικής κρίσης, το συνεταιριστικό μοντέλο αποδεικνύει την διαχρονική του αξία και πάλι, ως ένα ανθεκτικό επιχειρηματικό μοντέλο. Για τους εργαζόμενους των συμβατικών επιχειρήσεων οι οποίες είναι σε πτώση, οι συνεταιρισμοί προσφέρουν μια κοινωνικά και οικονομικά βιώσιμη εναλλακτική λύση.
Οι «Empresas recuperadas» στην Αργεντινή είναι ένα μόνο παράδειγμα από τις επιχειρήσεις όπου οι εργαζόμενοι έσωσαν τις δουλειές τους παίρνοντας στα χέρια τους την κυριότητα των εταιρειών που εργάζονταν.
Κοιτώντας προς το μέλλον και λαμβάνοντας υπόψη ορισμένους από τους διάχυτους όρους της αλλαγής που θα διαμορφώσουν το μελλοντικό κόσμο της εργασίας, το συνεταιριστικό μοντέλο φαίνεται να είναι σε καλή θέση. Είναι σαφές, για παράδειγμα, ότι οι συνεταιριστικές αρχές λειτουργούν σε αρμονία με το πνεύμα της peer-to-peer δικτύωσης που έχει αναδειχθεί σε κύριο χαρακτηριστικό της οικονομίας της γνώσης. Στην πραγματικότητα, ο οικονομολόγος του LSE κύριος Robin Murray έχει υποστηρίξει ότι ο τομέας αυτός είναι ακριβώς ο τομέας στον οποίο οι συνεταιρισμοί ευδοκιμούν περισσότερο.
Οι εργαζόμενοι της πρώτης γραμμής και οι διευθυντές εργοστασίων έχουν μεγαλύτερη αυτονομία … η εργασία οργανώνεται σε ομάδες και γύρω από συγκεκριμένα έργα. Τα έργα που υλοποιούνται προσελκύουν άλλες επιχειρήσεις στη βάση της συνεργασίας. Η ικανότητα να συνεργάζονται, στο πλαίσιο των επιχειρήσεων και μεταξύ αυτών, γίνεται όλο και πιο σημαντική από την ίδια την αρχή της υπακοής», λέει ο Murray.
Το Avanto Ελσίνκι, ένας συνεταιρισμός που ιδρύθηκε από φοιτητές στη Φινλανδία, είναι ένα παράδειγμα για την ίδρυση συνεταιρισμών που δημιουργήθηκαν από νέους ανθρώπους στη βάση της αποδοχής των αρχών τους. Το Avanto είναι ένα «think-and-do-tank” το οποίο προσφέρει συμμετοχική υπηρεσία έρευνας, δημοσίων σχέσεων και επικοινωνίας σε επιχειρήσεις, οργανισμούς και το δημόσιο τομέα. Το συνεταιριστικό μοντέλο θεωρήθηκε από τους νέους επιχειρηματίες ως ένα χαμηλού κινδύνου ξεκίνημα για να αρχίσουν να αντιλαμβάνονται οι συμμετέχοντες το επιχειρηματικό ρίσκο και την ευθύνη που απορρέει από αυτό. Προσέφερε, επίσης, έναν δημοκρατικού τύπου οργάνωση (ένα μέλος, μία ψήφος) καθώς και μία προσέγγιση λειτουργίας της επιχείρησης «ημέρα με την ημέρα». Επιπρόσθετα προωθεί την διασκέδαση μέσω της εργασίας με μια ομάδα ομοϊδεατών ατόμων της ίδιας ηλικίας.
Οι συνεταιρισμοί έχουν δείξει καινοτόμο ταλέντο σε τομείς όπως η κοινωνική φροντίδα, όπου υπάρχουν μεγάλα χάσματα μεταξύ του τι χρειάζεται η κοινωνία και τι οι κυβερνήσεις μπορούν να προσφέρουν.
Οι συνεταιρισμοί έχουν κάνει μερικά από τα μεγαλύτερα άλματα στην πράσινη οικονομία. Στον κλάδο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, για παράδειγμα, μια πρόσφατη έκθεση της ILO διαπίστωσε ότι έχουν μια σειρά από ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα, συμπεριλαμβανομένου του δημοκρατικού έλεγχου πάνω στην παραγωγή και τη χρήση ενέργειας σε τοπικό επίπεδο, την ικανότητα να δημιουργήσουν θέσεις απασχόλησης στην τοπική κοινωνία, καθώς και λογικές τιμές.
Οι συνεταιρισμοί θα μπορούσαν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην επίτευξη του στόχου της «ενέργειας για όλους», στην παροχή καθαρής και μοντέρνας ενέργειας στα 1,3 δισεκατομμύρια ανθρώπους στις αναπτυσσόμενες χώρες που δεν έχουν πρόσβαση στην ηλεκτρική ενέργεια.
Μια άλλη πρόσφατη δημοσίευση της ILO σχετικά με την αντιμετώπιση των παρατυπιών στην διαχείριση των ηλεκτρονικών αποβλήτων δείχνει πώς η οργάνωση σε συνεταιρισμούς μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και εργασίας των εργαζομένων στον τομέα. Η Ινδία και η Βραζιλία είχαν εμπειρίες όπου οι συνεταιρισμοί διαχείρισης των στερεών αποβλήτων έχουν επεκτείνει τις υπηρεσίες τους ώστε να συμπεριλάβουν όσους εργάζονται στον τομέα της διαχείρισης των ηλεκτρονικών αποβλήτων. Κατά την επίσημη δημοσίευση, τον Ιανουάριο, εισηγητές τόνισαν τη σημασία ενός ευνοϊκού νομικού και πολιτικού περιβάλλοντος για τις συνεταιριστικές επιχειρήσεις σε εθνικό επίπεδο, καθώς και μια πιο συμμετοχική ανάπτυξη των κανονισμών και κατευθυντήριων γραμμών γύρω από τη διαχείριση των ηλεκτρονικών αποβλήτων σε τοπικό επίπεδο.
Οι συνεταιρισμοί έχουν δείξει εξίσου καινοτόμο ταλέντο και σε παραδοσιακούς τομείς όπως η κοινωνική φροντίδα, όπου τα κενά ανάμεσα σε αυτά που οι κοινότητες χρειάζονται και σε αυτά που η κυβέρνηση μπορεί να προσφέρει συνεχώς διευρύνονται. Με οδηγό τις παγκόσμιες δημογραφικές αλλαγές, οι θέσεις εργασίας στην παροχή υπηρεσιών φροντίδας προβλέπεται να είναι μερικές από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες στην αγοράς εργασίας. Συνεταιρισμοί στην Ιταλία, για παράδειγμα, έχουν επεκταθεί σε σημείο που να παρέχουν ένα ευρύ φάσμα υπηρεσιών, από ημερήσια φροντίδα για τα παιδιά έως φροντίδα για τους ηλικιωμένους στο σπίτι.
Λέγεται ότι η ανάγκη είναι η μητέρα της εφεύρεσης. Οι συνεταιρισμοί έχουν ιστορικά προκύψει από την ανάγκη να παρέχουν αγαθά και υπηρεσίες που δεν διατίθενται από το δημόσιο τομέα και τις συμβατικές επιχειρήσεις. Όταν οι ανάγκες αυτές επεκτείνονται και γίνονται όλο και πιο περίπλοκες, οι συνεταιρισμοί βρίσκουν περισσότερο χώρο για να αναπτύξουν και να προωθήσουν την κοινωνική ένταξη και τη δημιουργία θέσεων εργασίας για το μέλλον.
Στο 2ο εργαστήριο συζητήθηκαν θέματα δικτύωσης και εκπροσώπησης των κοινωνικών επιχειρήσεων ανεξαρτήτως νομικής μορφή, καθώς και τα εργαλεία που στηρίζουν την συνεργασία και δικτύωση. Τον συντονισμό του εργαστηρίου είχαν ο Νίκος Χρυσόγελος, Άνεμος Ανανέωσης, Βασίλης Μπέλλης, Δ/ντής Αναπτυξιακής Καρδίτσας ΑΝ.ΚΑ, Κώστας Νικολάου, Βίος Coop
Στο 3ο εργαστήριο συζητήθηκαν θέματα σχεδιασμού υποστηρικτικών κέντρων για κοινωνικές επιχειρήσεις. Τον συντονισμό του εργαστηρίου είχαν ο Βασίλης Μπέλλης, Δ/ντής Αναπτυξιακής Καρδίτσας ΑΝ.ΚΑ. και η Πόπη Σουρμαϊδου, Δίκτυο ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ. Κεντρικής Μακεδονίας (ΔΙΚΚΕΜ)
Στις συναντήσεις συμμετείχαν δημόσιες δομές κατάρτισης, συμβουλευτικά κέντρα, κυβερνητικοί υπάλληλοι και μη κυβερνητικές οργανώσεις που υλοποιούν παρόμοιες δράσεις. Εμείς επισκεφθήκαμε τη σχολή εκπαίδευσης μηχανικών αυτοκινήτων, μηχανών και ποδηλάτων καθώς και τη σχολή εκπαίδευσης σε ξύλο και χαλιά στο Oberstufenzentrum fuer Kraftfahrzeug-technik in Charlottenburg στο Βερολίνο.
Πρόσφατα σχόλια