Ιούν 25 2021
0

#19 Green Deal Μια πρόταση: Από την κατάρρευση στη συμμετοχική πράσινη αναγέννηση αστικών περιοχών

By | Δράσεις | No Comments

“Η ευρύτερη περιοχή από τα Πατήσια μέχρι την Ν. Ιωνία και το Ν. Ηράκλειο, τη Ν. Φιλαδέλφεια και τη Ν. Χαλκηδόνα, το Γαλάτσι και τους Αγ. Αναργύρους θα μπορούσε να αποτελέσει ένα “πράσινο πείραμα” για την αναγέννηση και αναζωογόνησή της μέσω πράσινων λύσεων, κυρίως λύσεων που βασίζονται στη φύση. Περιλαμβάνει πολλά μικρότερα και μεγαλύτερα πάρκα που δεν σχηματίζουν όμως μια ενιαία “πράσινη ζώνη”, είναι από την άλλη σημαντικό πέρασμα για ποδηλατικές διαδρομές, διατηρούνται ακόμα κάποια ίχνη υγροτόπων και φυσικών στοιχείων (ρέμα Ποδονίφτη, Άλσος Αντώνης Τσίτσης, υδραγωγείο Αδριανού). Από την άλλη σημαντικά ίχνη βιομηχανικού και αρχιτεκτονικού πλούτου θα μπορούσαν να αποκατασταθούν και να επαναχρησιμοποιηθούν για δραστηριότητες πολιτιστικές, εκπαιδευτικές, περιβαλλοντικές, μέσα από συνεργατικά σχήματα”…

Νίκος Χρυσόγελος

Ο Άνεμος Ανανέωσης και το Ίδρυμα Χάινριχ Μπελ Ελλάδας έχουν ξεκινήσει έναν ουσιαστικό διάλογο με ερευνητές, εκπροσώπους επαγγελματικών, κοινωνικών και περιβαλλοντικών φορέων καθώς και ειδικούς για την Πράσινη Συμφωνία (Green Deal) και τι θα σήμαινε αυτή για την Ελλάδα, ιδιαίτερα σε τέσσερις θεματικούς τομείς:
  • Κλίμα και ενέργεια
  • Αγρο-διατροφικός τομέας
  • Κατοικία, πόλη, μετακινήσεις
  • Πράσινη χρηματοδότηση

και σε τέσσερις οριζόντιες πολιτικές:

  • κοινωνική συνοχή, κοινωνική πολιτική, κοινωνικός πυλώνας
  • εκπαίδευση, νεολαία, απασχόληση
  • διάσταση φύλου, κοινωνικές ανισότητες και διακρίσεις
  • κοινωνική επιχειρηματικότητα, κοινωνική κι αλληλέγγυα οικονομία

Στόχος είναι να διαμορφωθεί μέσα από μια συστηματική διαβούλευση μια πρόταση για ένα Green Deal που δεν θα αφήνει κανένα/καμία πίσω αλλά και θα συμβάλλει στην δημιουργία ένα νέου παραγωγικού – καταναλωτικού μοντέλου. Στο πλαίσιο αυτό ξεκινήσαμε την δημοσίευση μιας σειράς άρθρων στα θέματα αυτά και θα ακολουθήσουν εργαστήρια και στρογγυλά τραπέζια. 

Στο πλαίσιο αυτό δημοσιεύουμε το 19ο άρθρο, του Nίκου Χρυσόγελου, προέδρου της ΔΕ του ΑΝΕΜΟΥ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ, με αντικείμενο την πράσινη, υγιή ανάκαμψη της πόλης μέσα από την αποκατάσταση αρχιτεκτονικών και ιστορικών μνημείων που καταρρέουν και την ένταξή τους σε πράσινες ζώνες με έμφαση σε λύσεις με βάση τη φύση.

Με αφορμή μια νέα καταστροφή κτιρίου στο Πάρκο Δρακόπουλου:  Αντί Αρχιτεκτονικά και ιστορικά μνημεία να χάνονται μπροστά στα μάτια μας ας τα εντάξουμε σε μια πράσινη, υγιή ανάκαμψη της πόλης

του Νίκου Χρυσόγελου

προέδρου της ΔΕ της ΚΟΙΝΣΕΠ

ΑΝΕΜΟΣ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ

Την Κυριακή 21 Φεβρουαρίου μια είδηση πέρασε στα ψηλά των ειδήσεων: “φωτιά που ξέσπασε σε κτίριο είχε ως αποτέλεσμα την κατάρρευση τοίχου του στην οδό Πατησίων (στα Άνω Πατήσια)”. Ήταν άλλη μια καταστροφή σε ένα χώρο με μοναδική αρχιτεκτονική, βιομηχανική και πολιτιστική σημασία. Πάρκο Δρακόπουλου!

Μια φορά και ένα καιρό, στο Πάρκο (Κτήμα) Δρακόπουλου – μια έκταση εννέα στρεμμάτων, που περιβάλλεται από τις οδούς Πατησίων, Πορφύρα και τη Λεωφόρο Ηρακλείου, ενώ η 4η πλευρά του συνορεύει με μια πολυκατοικία – υπήρχαν 4 κτίσματα, αντιπροσωπευτικά των βιομηχανικών και αστικών κτιρίων του 19ου και αρχές 20ου αιώνα στην Αθήνα, με ιδιαίτερα αρχιτεκτονικά στοιχεία και με σημαντική ιστορική σπουδαιότητα (ενότητα αστικής κατοικίας και βιοτεχνίας, από τις λίγες σωζόμενες στην Αθήνα):

1. Το εργοστάσιο κλωστοϋφαντουργίας, (κλωστήριο, υφαντήριο), που ιδρύθηκε το 1882 από την εταιρεία “Σ. Βεζανής και Σελάς“. Το 1921 η επιχείρηση αγοράστηκε από την εταιρεία των αδερφών Δρακόπουλου, που ήταν ανίψια του ιδιοκτήτη κλωστοϋφαντουργίας στην Ερμούπολη Σύρου, του Δ. Ν. Καρέλλα. Το εργοστάσιο μετατράπηκε αργότερα σε βαμβακουργία και σταμάτησε τη λειτουργία του στα μέσα της δεκαετίας του ’50, λίγο μετά το θάνατο του ενός από τα δύο αδέλφια, του Κ. Δρακόπουλου.

2. Η βίλα (έπαυλη) των αδελφών Κ. και Α. Δρακόπουλου, που χτίστηκε δίπλα από το εργοστάσιο. Είναι (ήταν) ένα από τα ελάχιστα δείγματα εκλεκτικισμού του 19ου αιώνα στην Αθήνα, με τον χαρακτηριστικό εξαγωνικό πύργο. Στη βίλλα εγκαταστάθηκε το 1995 οδοντιατρείο για ασθενείς με AIDS. Το 1998, όμως, εγκαταλείφθηκε και λεηλατήθηκε. Το 2007 υπέστη άλλες σοβαρές ζημιές μετά από πυρκαγιά και κατέρρευσε ολοσχερώς μετά από τις διαδοχικές πυρκαγιές του 2014.

3. Το κτίριο γραφείων και ένα βοηθητικό κτίριο (σε νεοκλασικό ρυθμό) της έπαυλης και του εργοστασίου.

Την εποχή εκείνη τα Πατήσια ήταν ο κήπος της Αθήνας, με κτήματα, πύργους, εξοχικές κατοικίες και πολλά νερά. Εδώ έρχονταν οι Αθηναίοι για να βουτήξουν τα πόδια τους στον Ποδονίφτη, να πάρουν νερό, να ψωνίσουν λαχανικά, κριθάρι και άλλα αγροτικά.

Κοντά στο κτήμα πέρναγαν στα τέλη του 19ου αιώνα οι γραμμές του “Θηρίου”, του σιδηρόδρομου, που συνέδεε την περιοχή με το κέντρο της πόλης (πέρναγε από τη θέση του βρίσκεται σήμερα ο ηλεκτρικός -ΗΣΑΠ). Αυτό έπαιξε ρόλο στην προσέλκυση στην ευρύτερη περιοχή και άλλων βιομηχανικών δραστηριοτήτων, αξιοποιώντας τα νερά που υπήρχαν, το ρέμα του Ποδονίφτη και των παραποτάμων του,  και την εγγύτητα της περιοχής με κέντρα παραγωγής πρώτων υλών για υφαντουργίες, ταπητουργίες, βαμβακουργίες κ.ά (βαμβάκι, μαλλί, μετάξι κ.ά).

Μάλιστα, ο αρχικός ιδιοκτήτης του χώρου (ο Βεζανής) διέθετε πηγάδια και εξήγαγε το νερό στην διψασμένη Αθήνα (“ύδωρ Βεζανή”). Το θέμα είχε δημιουργήσει πολλές αντιπαραθέσεις. Υπήρξε μάλιστα και συμφωνία μεταξύ Βεζανή και Δήμου Αθηναίων για μεταφορά του νερού στην …Αθήνα με σωλήνες που ήρθαν από την …Ευρώπη.

Ένα σύντομο ιστορικό

– Το 1977, όταν πέθανε και ο δεύτερος αδελφός, ο Α. Δρακόπουλος, η ακίνητη περιουσία έμεινε – ως κληροδότημα – στον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό για κοινωφελείς σκοπούς.

Το 1981, στην τροποποίηση του ρυμοτομικού σχεδίου της Αθήνας, το κτήμα χαρακτηρίζεται ως κοινόχρηστο πράσινο (ΥΧΩΠ Γεώργιος Πλυτάς, ΦΕΚ 513/16.9.81). Το 1982, τα 3 από τα 4 κτήρια (έπαυλη, γραφεία, βοηθητικό) χαρακτηρίζονται από το ΥΧΩΠ ως διατηρητέα, αλλά μένει εκτός το κτίριο της εριουργίας.

Το 1983, το Υπουργείο Πολιτισμού ((ΦΕΚ 621/Β/27.10.1983, Υπουργός Μ. Μερκούρη) χαρακτηρίζει την έπαυλη “έργο τέχνης” καθώς και “τόπο ιστορικής σπουδαιότητας” τον περιβάλλοντα χώρο με όλα τα κτίσματα που περιλαμβάνονται σε αυτόν, συμπεριλαμβανομένου του εργοστασίου εριουργίας.

Το Π.Δ. 573/83 (ΥΧΩΠ Α. Τρίτσης) χαρακτηρίζει το σύνολο του Κτήματος Δρακόπουλου ως χώρο πρασίνου και διατηρητέα τα κτίρια που βρίσκονται σε αυτό.

Το 1985 το μεγαλύτερο μέρος του κτήματος μετατρέπεται από το Δήμο Αθηναίων σε δημόσιο πάρκο.

Σύμφωνα με το Κεντρικό Συμβούλιο Χωροταξίας (8/12/1982) «Το πιο ενδιαφέρον από τα κτίρια είναι η έπαυλη Δρακόπουλου, αξιόλογο δείγμα εκλεκτικισμού του τέλους του 19ου αιώνα. Είναι κεραμοσκεπές με δίρριχτη με μεγάλες κλίσεις στέγη. Νοτιοδυτικά του κτιρίου υπάρχει εξαγωνικός πύργος και γύρω από αυτόν στεγαστός εξώστης ξύλινης κατασκευής με ξύλινο κιγκλίδωμα.

Ένα δεύτερο ενδιαφέρον κτίριο βρίσκεται στην πλευρά της Πατησίων. Είναι νεοκλασικό με συμμετρία αξονική στις όψεις. Έχει κεραμοσκεπή που καταλήγει σε απλό γείσο και κάτω από αυτό, ανάμεσα στα ανοίγματα, φέρει διακοσμητικές σταγόνες απλής μορφής…

Το τρίτο ενδιαφέρον κτίριο έχει την κύρια όψη στην οδό Πατησίων. Είναι διώροφο νεοκλασικό με συμμετρία αξονική. Στο μέσο της κύριας όψης φέρει αξονικό κιγκλίδωμα απλής μορφής και μαρμάρινα φουρούσια...».

– Το 1991, ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός πετυχαίνει τον αποχαρακτηρισμό των κτιρίων της εριουργίας, από την τότε αναπληρώτρια υπουργό Πολιτισμού Α. Ψαρούδα-Μπενάκη (κυβέρνηση Μητσοτάκη).

– Το 2003, επί δημαρχίας Ντόρας Μπακογιάννη, ξανατροποποιείται το ρυμοτομικό, αίροντας οριστικά τις διεκδικήσεις του Δημοσίου σε τμήμα του κτήματος και ακυρώνοντας το χαρακτηρισμό των κτηρίων του εργοστασίου.

– 12/1/2004, η κυβέρνηση εγκρίνει τον αποχαρακτηρισμό με απόφαση της υφυπουργού Ροδούλας Ζήση

– Σταδιακά η βίλα και τα άλλα κτίρια λεηλατούνται και αφαιρούνται σημαντικά αρχιτεκτονικά στοιχεία τους.

– Το 2007 ξεσπάει μεγάλη πυρκαγιά που προκαλεί ζημιά στην έπαυλη.

– Τον Ιούλιο 2009, ο τότε δήμαρχος Αθηναίων Ν. Κακλαμάνης υπογράφει “μνημόνιο συνεργασίας” με τον πρόεδρο του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού Α. Μαρτίνη για “ανοικοδόμηση μέσα στο πάρκο δύο κτηρίων, 4.000 τ.μ. για τον Ερυθρό Σταυρό και το Δήμο Αθηναίων, και 5.000 τ.μ. για τον κατασκευαστή (μαγαζιά, διαμερίσματα). Προβλέπονται πάρκινγκ 300 θέσεων και 3.000 τ.μ. γραφείων για μεταστέγαση των υπηρεσιών του Ε.Ε.Σ”. Αγνοεί την απόφαση της Επιτροπής Αρχιτεκτονικού Ελέγχου που είχε διατυπώσει την άποψή της το 2006: «Η ΕΠΑΕ δεν συμφωνεί για την κατεδάφιση των κτισμάτων λόγω της ειδικής χρήσης τους (εργοστάσιο), του μεγέθους του κεντρικού κτιρίου και των μορφολογικών τους στοιχείων και λόγω της γειτνίασής τους με διατηρητέα κτίρια του οικοδομικού τετραγώνου».

– Συνεργεία του Ε.Ε.Σ. Ερυθρού Σταυρού μπαίνουν στο κτήμα, λίγες μέρες μετά, μέσα στις διακοπές του δεκαπενταύγουστου (12/8/2009) και με τη συνδρομή αστυνομικών δυνάμεων κατεδαφίζουν ορισμένα από τα διατηρητέα κτήρια.

– Στις 13/9/2009 η Επιτροπή Κατοίκων για τη διάσωση του Κτήματος Δρακόπουλου, με κεντρικό σύνθημα «Μετά τις φωτιές… ούτε μέτρο τσιμέντο», διοργανώνει δεντροφύτευση 70 δέντρων στην έκταση όπου κατεδαφίστηκαν τα κτήρια, με στόχο να παραμείνει η συνολική έκταση του κτήματος ενιαίος κοινόχρηστος χώρος πρασίνου. Δημιουργείται και παιδική χαρά.

– Πρωτοχρονιά 2012, ξεσπάει φωτιά σε ένα από τα διατηρητέα κτίρια του πάρκου, τη βίλα.

– Στις 18.5.2014 (ημέρα εκλογών), ξεσπάει πυρκαγιά σε άλλο κτήριο του πάρκου Δρακόπουλου

– Στις 31.5.2014, νέος εμπρησμός σε κτίρια του κτήματος

– 2.7.2014, τρίτος συνεχόμενος εμπρησμός στο κτήμα μέσα σε λίγους μήνες

Τελικά καίγεται ολοσχερώς και καταρρέει η βίλα Δρακόπουλου, μετά από αυτές τις φωτιές.  

– 21.2.2021: ξεσπάει φωτιά και καταρρέει ένας τοίχος από το τελευταίο εναπομείναν κτίριο του κτήματος

Και τώρα τι; Μια πρόταση για την περιοχή

Η κεντρική διοίκηση και ο Δήμος Αθηναίων οφείλουν να προστατέψουν την αρχιτεκτονική και ιστορική κληρονομιά και να αποκαταστήσουν τα κτίρια στο Πάρκο Δρακόπουλου που καταστράφηκαν, με βάση τον αρχιτεκτονικό τους ρυθμό.

Όμως πρέπει να διεκδικήσουμε ως ενεργοί πολίτες ένα ολοκληρωμένο σχέδιο που θα συνδέσει το πάρκο Δρακόπουλου με το Πάρκο ΦΙΞ (και εκεί καταστράφηκε ανάλογης αξίας κτίριο μετά από πυρκαγιά προσφάτως), το ρέμα του Ποδονίφτη, το Άλσος Προμπονά μέχρι το Άλσος της Φιλαδέλφειας και το Πάρκο Αντώνης Τσίτσης από τη μία και το Άλσος Βεϊκου από την άλλη πλευρά, και ένα σύνολο σημαντικών βιομηχανικών κτιρίων που βρίσκονται στην ευρύτερη περιοχή (Μπριτάννια, ΒΕΚ, Βαμβακουργία, Μίνως – ΕΜΙ, και πολλά μνημεία της βιομηχανικής δραστηριότητας στην ευρύτερη περιοχή Α. Πατήσια, Ν. Ιωνία, Ν. Φιλαδέλφεια, Ν. Χαλκηδόνα, Ν. Ηράκλειο), δημιουργώντας μια ενιαία ζώνη πρασίνου, αρχιτεκτονικών και βιομηχανικών μνημείων, με στόχο πολιτιστικές, κοινωνικές, πράσινες και καινοτόμες δραστηριότητες, αναδεικνύοντας παράλληλα “λύσεις που βασίζονται στη φύση“ (nature based solutions).

Αυτή η περιοχή έχει ιδιαίτερη σημασία και για την ανάδειξη της προσφυγικής της ιστορίας, ενώ η έλευση των προσφύγων οδήγησε και στην άνθιση των βιομηχανιών στην περιοχή αυτή.

Το Ταμείο Ανάκαμψης θα μπορούσε να προσφέρει μια ρεαλιστική δυνατότητα χρηματοδότησης της πράσινης αναγέννησης της πόλης, αναδεικνύοντας και εντάσσοντας στην σημερινή εποχή τα ιστορικά κτίρια της περιοχής και δημιουργώντας μια τέτοια σημαντική ζώνη πρασίνου – πολιτισμού – καινοτομίας. Όμως φοβάμαι ότι δεν περιλαμβάνει αναζωογόνηση περιοχών μέσα στον αστικό ιστό, που θα βελτίωνε την ποιότητα ζωής των πολιτών και θα καθιστούσε τις πόλεις πιο υγιείς και ανθεκτικές απέναντι και στην κλιματική και οικολογική κρίση και στην επόμενη φάση των υγειονομικών κρίσεων. 

Η σημασία των λύσεων που βασίζονται στη φύση (nature based solutions)

Τα τελευταία χρόνια διεθνείς οργανισμοί αλλά και φορείς όπως η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Περιβάλλοντος επισημαίνουν ότι χρειαζόμαστε μια νέα προσέγγιση που συνδυάζει την κλιματική προστασία με την αποκατάσταση της βιοποικιλότητας και των οικοσυστημάτων, και οι λύσεις που βασίζονται στη φύση (nature based solutions) είναι το κατάλληλο εργαλείο για συνέργειες. Όλο και περισσότερο ειδικοί και αρκετές πόλεις αναπτύσσουν σχέδια για δροσισμό των πόλεων το καλοκαίρι (είτε σε επίπεδο γειτονιάς είτε στο σύνολο της πόλης) αξιοποιώντας τεχνικές και λύσεις που βασίζονται στη φύση (Nature based solutions) ή αλλιώς πράσινες υποδομές (green infrastructure).

Η ευρύτερη περιοχή από τα Πατήσια μέχρι την Ν. Ιωνία και το Ν. Ηράκλειο, τη Ν. Φιλαδέλφεια και τη Ν. Χαλκηδόνα, το Γαλάτσι και τους Αγ. Αναργύρους θα μπορούσε να αποτελέσει ένα “πράσινο πείραμα” για την αναγέννηση και αναζωογόνησή της μέσω πράσινων λύσεων, κυρίως λύσεων που βασίζονται στη φύση. Περιλαμβάνει πολλά μικρότερα και μεγαλύτερα πάρκα που δεν σχηματίζουν όμως μια ενιαία “πράσινη ζώνη”, είναι από την άλλη σημαντικό πέρασμα για ποδηλατικές διαδρομές, διατηρούνται ακόμα κάποια ίχνη υγροτόπων και φυσικών στοιχείων (ρέμα Ποδονίφτη, Άλσος Αντώνης Τσίτσης, υδραγωγείο Αδριανού). Από την άλλη σημαντικά ίχνη βιομηχανικού και αρχιτεκτονικού πλούτου θα μπορούσαν να αποκατασταθούν και να επαναχρησιμοποιηθούν για δραστηριότητες πολιτιστικές, εκπαιδευτικές, περιβαλλοντικές, μέσα από συνεργατικά σχήματα.

Μια παρόμοια πρόταση θα μπορούσε να είχε προωθηθεί στα νότια προάστια με κέντρο το πρώην αεροδρόμιο Ελληνικού, αλλά δυστυχώς η διαχείρισή του στράφηκε προς ένα ξεπερασμένο σχέδιο real estate, που δεν αναζωογονεί την πόλη αλλά προσθέτει χρήσεις που επιβαρύνουν το ευρύτερο λεκανοπέδιο (νέες κατασκευές, προσθήκη ουρανοξυστών, νέων εμπορικών κέντρων, νέων κατοικιών, καζίνο κ.ά.).

Τουλάχιστον ας αναδείξουμε μια διαφορετική προοπτική για την περιοχή αυτή, στο πλαίσιο ενός νέου πράσινου σχεδίου αστικής αναγέννησης στην Αττική, που τόσο υποφέρει από την υπερβολική δόμηση και την κυριαρχία του ΙΧ , την ατμοσφαιρική ρύπανση, την έλλειψη πράσινων ζωνών. Στόχος πρέπει να είναι παρεμβάσεις που ανανεώνουν τον αέρα της πόλης και την δροσίζουν, δημιουργούν τοπικούς πόλους “αναψυχής” κοντά στην κατοικία και τα σχολεία, και συμβάλλουν ώστε να μειωθεί η χρήση του ΙΧ και να αυξηθεί η χρήση του ποδηλάτου και του περπατήματος.

Ο Άνεμος Ανανέωσης προσκαλεί, λοιπόν, φορείς και ενεργούς πολίτες, εκπαιδευτικά ιδρύματα και την κοινωνία των πολιτών, να συνεργαστούμε και να αναδείξουμε από κοινού αλλά και ο κάθε ένας από το δικό του πεδίο δραστηριοποίησης ένα αναλυτικό ΠΡΑΣΙΝΟ ΣΧΕΔΙΟ – ΠΡΟΤΑΣΗ για μια πρώτη φορά “συμμετοχική πράσινη αναζωογόνηση μιας ευρείας περιοχής στην Αττική”. Ένα τέτοιο σχέδιο θα μπορούσε να αποτελέσει και ένα εργαστήρι δοκιμών

  • πράσινων λύσεων που βασίζονται στη φύση,
  • συμμετοχικού σχεδιασμού στο πεδίο,
  • σύνδεσης των στόχων μείωσης του κλιματικού αποτυπώματος με την αύξησης της παρουσίας της φύσης μέσα στην πόλη,
  • μείωσης της χρήσης ΙΧ και αύξησης της ποδηλασίας και του περπατήματος και
  • ενεργειακής μετάβασης σε επίπεδο γειτονιάς και περιοχής.

Σε μια επόμενη φάση θα μπορούσε να αποτελέσει πεδίο δοκιμής και εφαρμογής συνεργατικών σχημάτων ενέργειας από ΑΠΕ, επίδειξης πρότυπων δραστηριοτήτων εξοικονόμησης ενέργειας σε κτίρια (η αποκατάσταση πρέπει να συνδυαστεί με την μετατροπή τους σε κτίρια μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας) και αξιοποίησης στον αστικό χώρο και στις γειτονιές κατάλληλων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Επίσης, άλλα κτίρια, όπως τα σχολεία, Νοσοκομεία (πχ Αγ. Όλγα), δημόσια και ιδιωτικά, βιοτεχνικά και βιομηχανικά κτίρια της περιοχής θα μπορούσαν να συμμετάσχουν σε ένα τέτοιο ολοκληρωμένο σχέδιο.

Ας μην φοβηθούμε τα εμπόδια και τις δυσκολίες. Ας μάθουμε από ανάλογα καλά παραδείγματα και ας δουλέψουμε με δημιουργικό πνεύμα για τις αλλαγές που χρειαζόμαστε.  
 
Ο Άνεμος Ανανέωσης είναι ανοικτός σε μια τέτοια συμμετοχική, πολυ-επιστημονική και καινοτόμα συνεργασία: αν σας ενδιαφέρει στείλτε μήνυμα στο windofrenewal@gmail.com και θα επικοινωνήσουμε μαζί σας 

————————————————————————————————————————————————————-

Μια ενδιαφέρουσα διπλωματική εργασία (7/9/2016) Σεπτέμβριος, προτείνει: “189.15 Διαδρομές γνώσης και παιχνιδιού στο πάρκο Δρακόπουλου” Ένα υπαίθριο σχολείο στα Άνω Πατήσια.

Φοιτήτρια: Στέλλα-Μαρία Τσελεπή
Επιβλέποντες καθηγητές: Κωνσταντίνος Μωραΐτης, Σταύρος Σταυρίδης
Σύμβουλοι καθηγητές: Ντίνα Βαΐου, Παναγιώτης Βασιλάτος
Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ
Ημερομηνία παρουσίασης: 22/07/2015

Το θέμα της διπλωματικής εργασίας αφορά την ανάπλαση του πάρκου Δρακοπούλου στην περιοχή των Άνω Πατησίων, της Αθήνας, μέσα από τη σύζευξη στοιχείων της βιομηχανικής ιστορίας, με τη σημερινή έντονη παρουσία των παιδιών σε αυτό. Η σχεδιαστική αυτή πρόταση επιδιώκει τη δημιουργία ενός χώρου όπου η παιδική ενέργεια θα αξιοποιείται μέσω εκπαιδευτικών και ψυχαγωγικών διαδρομών.

Περισσότερα:

https://www.sadas-pea.gr/ktima-drakopoulou-architektones/

https://www.asda.gr/elxoroi/patisia3.htm

http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=1&artid=278586&dt=15/07/2009

https://www.monumenta.org/article.php?IssueID=5&lang=gr&CategoryID=3&ArticleID=469

https://www.youtube.com/watch?v=CfwJYNH2-YA

Διπλωματική εργασία εδώ

Ιούν 25 2021
0

Θα μπορέσει η Ελλάδα να πετύχει τους νέους Ευρωπαϊκούς στόχους για τη “καθαρή” θέρμανση;

By | Δράσεις | No Comments

 

Του Βλάση Οικονόμου

Institute for European Energy and Climate Policy

Το άρθρο πρωτο-δημοσιεύθηκε στι 23 06 2021 στο energypress.gr

Το καλοκαίρι του 2021 θα είναι αρκετά έντονο στις διαβουλεύσεις στους Ευρωπαϊκούς θεσμούς καθώς θα συζητηθούν οι αναθεωρήσεις των πολύ σημαντικών Ενεργειακών Οδηγιών (Απόδοσης, Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων, Κλιματικού Νόμου και άλλες). Ο απώτερος σκοπός είναι να εναρμονιστούν όλες οι Οδηγίες και οι επιμέρους στόχοι και χρονοδιαγράμματα ώστε να επιτευχθεί το 55% μείωσης CO2 που αποφασίστηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Για τον κτιριακό τομέα, αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να έχει μηδενικό αποτύπωμα το 2050, μειώνοντας κατά 60% (σε σχέση με το 2015) τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.

Ανάμεσα στους στόχους που επικαιροποιούνται, ιδιαίτερη έμφαση έχει δοθεί και στην απανθρακοποίηση της θέρμανσης και ψύξης στον οικιακό τομέα (που αντιστοιχούν στο 68% της ενεργειακής χρήσης των κτιρίων). Με «απανθρακοποίηση» εννοείται η σταδιακή άρση χρήσης ορυκτών καυσίμων (πετρελαίου και φυσικού αερίου κυρίως) και η αντικατάστασή τους με καθαρότερα καύσιμα ή ηλεκτρισμό (όπως αντλίες θερμότητας). Στα πλαίσια της αντικατάστασης αυτής, κυρίαρχο ρόλο έχει η ενεργειακή απόδοση των κτιρίων (όπου τα αναβαθμισμένα κτίρια έχουν λιγότερες ενεργειακές απαιτήσεις) και η αντιμετώπιση της αυξανόμενης ενεργειακής ένδειας (καθώς η αλλαγή σε ενδεχομένως ακριβότερες τεχνολογίες θα μπορούσε να επιφέρει και αύξηση της ένδειας). Στο παρακάτω γράφημα φαίνονται και τα σενάρια χρήσης καυσίμων στα οικιακά κτίρια στην Ευρώπη, όπου σε όλα εξαλείφεται εντελώς η χρήση ορυκτών καυσίμων (επομένως και φυσικού αερίου).

Figure 55 of the Climate Target Plan’s Impact Assessment (2020): Energy demand in residential buildings.

Προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα παραπάνω θέματα, οι λύσεις που βρίσκονται αυτό το καλοκαίρι στο τραπέζι και αρκετές έχουν ήδη προαποφασιστεί έως φαίνεται, είναι οι ακόλουθες

  • Minimum Energy Performance Standards – Ελάχιστες Απαιτήσεις Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων

Οι απαιτήσεις αφορούν υφιστάμενα κτίρια για βαθιές ανακαινίσεις προκειμένου να πετύχουν μια υποχρεωτική ελάχιστη ενεργειακή απόδοση σε δεδομένο χρόνο μέσα στο κύκλο ζωής του κτιρίου. Οι απαιτήσεις τίθενται σαν ενεργειακό αποτύπωμα ή ελάχιστα μέτρα ανακαίνισης. Παρά την έλλειψη ενδελεχούς πληροφόρησης για τις απαιτήσεις, το Impact Assessment της Οδηγίας για την Ενεργειακή Απόδοσης των Κτιρίων έδειξε ότι μπορούν να επιτύχουν πολλά ενεργειακά οφέλη και μείωση ενεργειακού κόστους με αύξηση κύκλου εργασιών στην οικοδομή. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα ξεκινήσει τις απαιτήσεις αυτές με παράλληλα χρηματοδοτικά σχήματα (όπως το Κοινωνικό Ταμείο για τη μείωση της ενεργειακής ένδειας). Η Ελλάδα ακόμα βρίσκεται σε χαμηλούς ρυθμούς ανακαίνισης και πρέπει να επενδύσει πολύ περισσότερο από τα υφιστάμενα προγράμματα.

  • Σύστημα Εκπομπών Αερίων του Θερμοκηπίου (ΣΕΑθ) για κτίρια

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει έμμεσα αποφασίσει για την είσοδο των κτιρίων στο ΣΕΑΘ σε ένα παράλληλο σχήμα, με εκκίνηση το 2025 και με σύνδεση με το ΣΕΑΘ (που συμπεριλαμβάνει τη βιομηχανία, ηλεκτροπαραγωγή και στο μέλλον και ναυτιλία) το 2030. Το ΣΕΑΘ στα κτίρια θα έχει άμεσες επιπτώσεις στην θέρμανση με ορυκτά καύσιμα (πχ φυσικό αέριο) για τη θέρμανση, καθότι θα αυξήσει τις τιμές τους εκκινώντας από 30 Ε/t CO2 το 2025 με πάνω από 100 Ε/t CO2 το 2030, καθιστώντας το φυσικό αέριο οικονομικά ασύμφορο. Η πίεση στην τιμή θα κάνει τα εναλλακτικά καύσιμα (ΑΠΕ) και αντλίες θερμότητας πολύ ανταγωνιστικότερα – αρκεί να σκεφτούμε ότι πρόσφατα ο Ευρωπαϊκός φορέας αντλιών θερμότητας προέβλεψε μείωση 37% του κόστους υλικών των αντλιών εντός του 2021-2030 με παράλληλη μείωση 50% στα κόστη εγκατάστασης (και αν αναλογιστούμε ότι η αποδοτικότητα των αντλιών με πάνω από 200% σε σχέση με των καυστήρων φυσικού αερίου έως 98%, η διαφορά κόστους θα διευρύνεται). Η Ελλάδα σε αυτό το κομμάτι είναι εντελώς απροετοίμαστη καθώς προσπαθεί να φέρει εντός της τριετίας θέρμανση κατοικιών με ορυκτά καύσιμα με αποτέλεσμα να μην προλάβει να γίνει απόσβεση πριν καταστούν ασύμφορα.

  • Σταδιακή κατάργηση καυστήρων φυσικού αερίου και ορυκτών καυσίμων (μείωση καυστήρων ορυκτών καυσίμων)

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει προτείνει την απαγόρευση εγκατάστασης ή πώλησης λεβήτων ορυκτών καυσίμων έως το 2030 (όπως επιβεβαίωσε και η Διεθνής Επιτροπή Ενέργειας – όλοι οι νέοι λέβητες πρέπει να καταργηθούν έως το 2025). Υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο «κλειδώματος» των φτωχών νοικοκυριών με τη χρήση πεπαλαιωμένων τεχνολογιών, καθώς οι αντλίες θερμότητας είναι πιο ακριβές από την άποψη της αρχικής τους επένδυσης, ενώ το κόστος λειτουργίας των αντλιών θερμότητας είναι πιθανό να είναι χαμηλότερο από εκείνο των ορυκτών λεβήτων λόγω της υψηλότερης απόδοσης. Υπάρχει μια συνεχής αναθεώρηση των μέτρων οικολογικού σχεδιασμού και ενεργειακής σήμανσης (ecodesign) για τους λέβητες φυσικού αερίου που πιθανότατα θα οδηγήσουν σε υποβάθμισή τους στις ενεργειακές κλάσεις και απαγόρευση πώλησής τους στην αγορά. Η Ελλάδα σε αυτή τη φάση προωθεί τις εγκαταστάσεις τέτοιων καυστήρων με αποτέλεσμα να αυξάνει το ρίσκο στη νέα οδηγία Ecodesign.

  • Δράσεις για ενεργειακή ένδεια

Στα πλαίσια των στόχων της ενεργειακής απόδοσης στους καταναλωτές, υπάρχει ήδη η συζήτηση θέσπισης ενός υπο-στόχου για την καταπολέμηση της ενεργειακής ένδειας με τέτοιες δράσεις. Στο πλαίσιο αυτό, το βασικό μέτρο για την επίτευξη εξοικονόμησης στα νοικοκυριά θα είναι οι ενεργειακές αναβαθμίσεις των κτιρίων, όπου η επιδότηση καυστήρων φυσικού αερίου και ορυκτών καυσίμων δε θα είναι επιλέξιμες για την προσμέτρηση της εξοικονόμησης. Εάν οι επεμβάσεις αφορούν σε ριζικές αναβαθμίσεις, ένα μπόνους 50% επιπλέον εξοικονόμησης θα προσφέρεται στους ενεργειακούς παρόχους ή στις εταιρείες ενεργειακών υπηρεσιών, για να καλύψουν το κόστος τους, καθώς τα φτωχότερα νοικοκυριά δε θα μπορούσαν να προβούν στην επένδυση. Ο λόγος που δε θα είναι επιλέξιμη η μετατροπή καυστήρα πετρελαίου σε φυσικό αέριο είναι ότι οι χώρες που έχουν φυσικό αέριο σαν βασικό καύσιμο θέρμανσης παρουσιάζουν και τον μεγαλύτερο κίνδυνο ενεργειακής ένδειας (καθώς υπερβαίνουν όλους σχεδόν τους δείκτες προσμέτρησης της ένδειας).

Παρατηρώντας λοιπόν αυτές τις αλλαγές που έρχονται εντός των επόμενων 2-3 ετών, το ερώτημα προς την Ελληνική πλευρά είναι ότι μήπως θα έπρεπε τάχιστα να επαναπροσδιορίσουμε τον ενεργειακό σχεδιασμό μας;

Μήπως το θέμα θέρμανσης κτιρίων στην Ελλάδα έχει πάρει μια τροπή, η οποία προκρίνει το φυσικό αέριο σαν λύση, επιδοτώντας μάλιστα καυστήρες μέσω προγραμμάτων όπως το Εξοικονομώ Αυτονομώ, ενώ θα έπρεπε να ακολουθεί τις Ευρωπαϊκές εξελίξεις; Οι επιδοτήσεις σε τέτοιες τεχνολογίες δεν θα είναι επιλέξιμες εφεξής και ειδικά μετά την πίεση των 11 ισχυρών χωρών για τη διακοπή οποιασδήποτε δημόσιας χρηματοδότησης σε ορυκτά καύσιμα.

Η καταδίκη της Ελλάδας στις 9/6 (και τα αντίστοιχα πρόστιμα που ενδεχομένως επιβληθούν) για τη μη εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Νομοθεσίας για την Ενεργειακή Απόδοση, μήπως σημαίνει ότι η χώρα δεν ενδιαφέρεται ουσιαστικά για την απανθρακοποίηση της θέρμανσης και της επίλυσης των προβλημάτων;

Ως αντιμετώπιση της ενεργειακής ένδειας σε μεγάλο μέρος των πολιτικών θεωρείται η επιδότηση πετρελαίου, κάτι το οποίο στο μεσοπρόθεσμο διάστημα έχει ακριβώς αντίθετα αποτελέσματα, αντί να είναι οι ουσιαστικές ενεργειακές αναβαθμίσεις των κτιρίων με στόχευση και στα νοικοκυριά που μαστίζονται από την ένδεια. Το Εξοικονομώ-Αυτονομώ στην παρούσα του φάση παραμένει ένα αρκετά μικρό πρόγραμμα σχετικά με τις πραγματικές ανάγκες παρεμβάσεων, ενώ τα προηγούμενα προγράμματα δεν μπόρεσαν να επιτύχουν τους στόχους για την ενεργειακή ένδεια.

Μήπως η συζήτηση για τον Κλιματικό Νόμο θα πρέπει να στραφεί προς την επαναθεώρηση της κατάστασης και προς την εναρμόνιση με την Ευρωπαϊκή πολιτική του 2021 και των νέων εξελίξεων; Η αναθεώρηση του ΕΣΕΚ πρέπει να λάβει σοβαρά υπόψιν τις δομικές αλλαγές που χρειάζονται – οι αποφάσεις προ δεκαετίας δε συνάδουν με τη νέα εποχή και την ενεργειακή μετάβαση. Πρέπει τελικά η απόφαση να είναι καθαρή – αντικαθιστούμε το ένα ορυκτό καύσιμο με άλλο ή πηγαίνουμε μπροστά χρησιμοποιώντας σωστά τους διαθέσιμους πόρους;

Ιούν 19 2021
0

Αναπτυξιακή Τράπεζα Συμβουλίου της Ευρώπης: WELCOMMON Hostel, ένα από τα 5 καλύτερα προγράμματα κοινωνικής ένταξης στην Ευρώπη

By | Δράσεις | No Comments
Η 10η διεθνής διάκριση για το έργο του Ανέμου Ανανέωσης

O Άνεμος Ανανέωσης και το WELCOMMON HOSTEL κατατάγηκαν μεταξύ των 5 καλύτερων προγραμμάτων κοινωνικής ένταξης που ανέδειξε η Αναπτυξιακή Τράπεζα του Συμβουλίου της Ευρώπης, ξεχωρίζοντας τα ανάμεσα σε συνολικά 120 υποψηφιότητες που συμμετείχαν στον διαγωνισμό CEB Award for Social Cohesion.

Ο διαγωνισμός αφορούσε σε δραστηριότητες που υλοποιούνται στις 42 χώρες του Συμβουλίου της Ευρώπης και  συνεισφέρουν στην αντιμετώπιση σοβαρών κοινωνικών θεμάτων.

Τα 5 καλύτερα σχέδια που αναδείχθηκαν είναι:

– Missing Children Europe, από την Fédération européenne pour enfants disparus et sexuellement exploités, Βέλγιο

– Welcommon Hostel, από τον Άνεμο Ανανέωσης (Αθήνα)

– El Sistema Greece Youth Orchestra, από το El Sistema Greece

– Hope has address – Razeni κοινωνικός φούρνος και catering από την Eco-Association Razeni, Δημοκρατία της Μολδαβίας

– Small Projects Istanbul, Τουρκία

Μια 5μελής Επιτροπή από στελέχη της Αναπτυξιακής Τράπεζας του Συμβουλίου της Ευρώπης με εμπειρία σε κοινωνικά Project, και τη βιωσιμότητά τους, εξέτασε όλες τις προτάσεις που είχαν υποβληθεί και τις αξιολόγησε ως προς τον αντίκτυπό τους, τη βιωσιμότητα, την καινοτομία και την δυνατότητά τους να αναπαραχθούν σε άλλες χώρες και περιοχές.

Ο νικητής αναδείχθηκε σε δημόσια διαδικτυακή εκδήλωση που οργανώθηκε στις 11 Ιουνίου, μετά από αξιολόγηση των 5 νικητών της shortlist από μια διεθνή πλέον επιτροπή. Η διάκριση CEBawards 2021 απονεμήθηκε στο πρότζεκτ “Hope has address” – Razeni κοινωνικός φούρνος και catering από την Eco-Association Razeni, στον οποίο εργάζονται άτομα με αναπηρία.

H Αναπτυξιακή Τράπεζα του Συμβουλίου της Ευρώπης (CEB) ιδρύθηκε το 1956 και περιλαμβάνει 42 κράτη μέλη. Είκοσι δύο χώρες της Κεντρικής, Ανατολικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης, που αποτελούν τις χώρες-στόχους της Τράπεζας, περιλαμβάνονται στα κράτη μέλη. Ως σημαντικό μέσο της πολιτικής αλληλεγγύης στην Ευρώπη, η Τράπεζα χρηματοδοτεί κοινωνικά έργα διαθέτοντας πόρους σε συνθήκες που αντικατοπτρίζουν την ποιότητα της αξιολόγησής της. Έτσι, χορηγεί δάνεια στα κράτη μέλη της, καθώς και σε χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και τοπικές αρχές στα κράτη μέλη της για τη χρηματοδότηση έργων στον κοινωνικό τομέα, σύμφωνα με τα “Άρθρα της Συμφωνίας” (Articles of Agreement) .

Είναι μεγάλη τιμή για εμάς το ότι οι δραστηριότητές μας – μέσα σε αυτή την δύσκολη εποχή και με όλα τα εμπόδια που συναντάμε – συγκεντρώνουν μια νέα, την 10η στη σειρά, διάκριση. Ευχαριστούμε όλους και όλες που συμβάλλουν σε αυτό το έργο.