1η Επίσκεψη μελέτης στο Βερολίνο, στo πλαίσιο του προγράμματος “OPEN SOCIETIES AND SCHOOLS IN CLIMATE PROTECTION AND ENERGY TRANSITION (CLIMATE SCHOOL Be.At)”

Τρεις συνεργάτες της ΚΟΙΝΣΕΠ «ΑΝΕΜΟΣ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ»  συμμετείχαμε σε επίσκεψη μελέτης για την ενέργεια και το κλίμα στο Βερολίνο (Φεβρουάριος, 2018) που διοργάνωσε η πρωτοβουλία πολιτών «Σεβασμός για την Ελλάδα / Respect for Greece», στο πλαίσιο του προγράμματος «Κλιματικά Σχολεία Αθήνα – Βερολίνο». Είχαμε την ευκαιρία να συμμετάσχουμε σε μία ποικιλία παρουσιάσεων και εργαστηρίων σε σχέση με θέματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και αειφορίας. Συμμετείχαμε σε συνολικά 14 συναντήσεις που πραγματοποιήθηκαν σε κέντρα Έρευνας και Εκπαίδευσης (BNE Zentrum – Κέντρο Εκπαίδευσης για την Αειφόρο Ανάπτυξη, Bezirksamt Spandau – Κλιματικό Κέντρο Spandau, IHKBerlin – Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Βερολίνου), Πανεπιστήμια (Freie Universitat Berlin – FU), Σχολεία (Grundschule im Beerwinkel, Leibniz Gymnasium), ενώ επισκεφτήκαμε και την έκθεση BAUTEC που εστιάζει σε πράσινες και αειφόρες λύσεις.

Κάποια από τα βασικά ζητήματα της θεματολογίας των συναντήσεων εστιάζουν σε ζητήματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης αλλά και της σημασίας κοινωνικών πρακτικών, όπως συμμετοχικών διαδικασιών, για την επιτυχή υλοποίηση περιβαλλοντικών προγραμμάτων.

Σε μία εποχή κατά την οποία οι εκπαιδευτικές διαδικασίες και πρακτικές του παρελθόντος αναθεωρούνται είναι σημαντικό να υπάρχει διάχυση των νέων ιδεών και των καλών πρακτικών που ήδη εφαρμόζονται σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Κατά την επίσκεψή μας στο Βερολίνο, εκπαιδευτικοί αλλά και υπεύθυνοι εκπαιδευτικών προγραμμάτων σε σχολεία μας παρουσίασαν παραδείγματα ολιστικής και διεπιστημονικής διδασκαλίας καθώς και δημιουργίας εκπαιδευτικών πλαισίων που δίνουν τη δυνατότητα στα ίδια τα παιδιά να συμμετέχουν στην παραγωγή γνώσης. Έτσι η εκπαιδευτική δραστηριότητα μετατρέπεται σε ένα πεδίο όπου μαθητές και δάσκαλοι συνδημιουργούν και παράγουν από κοινού γνώση.

Η διεπιστημονική διδασκαλία μπορεί να εμπνεύσει τα παιδιά καθώς είναι αποδεδειγμένο ότι τους αρέσει να συνδυάζουν τις γνώσεις τους. Όπως χαρακτηριστικά μας ανέφεραν εκπαιδευτικοί από το δημοτικό σχολείο Grundschule im Beerwinkel, “στα παιδιά αρέσει να χρησιμοποιούν γεωγραφία στο μάθημα των αγγλικών ή μαθηματικά στο μάθημα της ιστορίας…”. Είναι χρήσιμο, σε αυτή την κατεύθυνση, κάθε μάθημα να κινητοποιεί τους μαθητές, ενώ με αυτή τη μέθοδο μπορεί να εμπλουτίζεται διαρκώς το διαθέσιμο εκπαιδευτικό υλικό και οι μαθητές να νιώθουν πιο δημιουργικοί. Είναι σημαντικό, επίσης, τα θεωρητικά μαθήματα για τους μαθητές δημοτικού να συνδυάζονται με χειρωνακτικές δραστηριότητες και εκπαιδευτικές δράσεις στο πλαίσιο προγραμμάτων βιωσιμότητας και περιβαλλοντικής εκπαίδευσης.

Μία ενδιαφέρουσα ιδέα που παρουσιάστηκε ήταν η ιδέα των “ντετέκτιβ ενέργειας” η οποία ξεκίνησε να εφαρμόζεται πριν κάποια χρόνια σε σχολεία του Βερολίνου. Τώρα πια οι μαθητές αρκετών σχολείων έχουν εξοικειωθεί με το θέμα και έχουν τη δικιά τους ομάδα ελέγχου ενέργειας, μετατρέπονται δηλαδή σε επιθεωρητές ενέργειας μέσα στην τάξη και στο σχολείο. Η ομάδα ελέγχει ολόκληρο το σχολικό κτίριο μία ώρα κάθε μήνα και προετοιμάζει μία αναφορά. Οι μαθητές όμως ενημερώνουν και τους συμμαθητές τους ώστε να μειωθεί η σπατάλη ενέργειας. Μία ιδέα που προτάθηκε είναι να γίνονται παράλληλα αυτοί οι έλεγχοι των μαθητών από τα σχολεία του Βερολίνου και της Αθήνας και να ανταλλάξουμε εμπειρίες κι αποτελέσματα.

Τέλος, δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση στη σημασία ενεργοποίησης των χρηστών και αποδοχής των προγραμμάτων ενεργειακής εξοικονόμησης από την εκάστοτε κοινότητα. Η ανάπτυξη συμμετοχικών διαδικασιών μεταξύ των χρηστών, των τεχνικών και των εκάστοτε διοικητικών ομάδων είναι ένα απαραίτητο εργαλείο για τη σταθεροποίηση και την ομαλή και επιτυχή εφαρμογή ενός προγράμματος. Για να επιτευχθεί η ενεργή συμμετοχή των χρηστών είναι σημαντικό να ενημερώνονται εκτενώς για τη σημασία και την κοινωνική συνεισφορά της συμμετοχής τους σε ένα πρόγραμμα εξοικονόμησης ενέργειας.

Το πρόγραμμα «Κλιματικά Σχολεία Αθήνα –Βερολίνο» (CLIMATE SCHOOL Be.At) υλοποιείται από τον Δήμο Αθηναίων, την ΚΟΙΝΣΕΠ «Άνεμος Ανανέωσης», την Γερμανική πρωτοβουλία πολιτών «Respect for Greece» («Σεβασμός για την Ελλάδα») και το Ανεξάρτητο Ινστιτούτο για Περιβαλλοντικά Θέματα  (Independent Institute for Environmental Issues – UfU). Το πρόγραμμα αξιολογήθηκε κι επιλέχθηκε προς χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία για το Κλίμα (European Climate Initiative), η οποία αποτελεί χρηματοδοτικό εργαλείο του Γερμανικού Υπουργείου Περιβάλλοντος, Προστασίας της Φύσης και Πυρηνικής Ασφάλειας (BMUB). Υλοποιείται με την αιγίδα του Ελληνικού Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων.

Το πρόγραμμα στοχεύει στην:

• ενίσχυση των γενικότερων προσπαθειών ενημέρωσης κι ευαισθητοποίησης των μαθητών, εκπαιδευτικών και γονιών και συμμετοχή τους στην προστασία του κλίματος και στην μείωση της σπατάλης ενέργειας,
• μείωση του ενεργειακού αποτυπώματος (της κατανάλωσης ρεύματος) των σχολικών κτιρίων (κατά 5%)
• γενικότερη προσπάθεια μείωσης του οικολογικού αποτυπώματος.

Το πρόγραμμα έχει διάρκεια 28 μηνών (2017- 2019) και στοχεύει στην αύξηση της ευαισθητοποίησης γύρω από την κλιματική αλλαγή και την κατανάλωση ενέργειας στις σχολικές κοινότητες του Δήμου Αθηναίων (ΔΑ).

Μάγια Ανδρέου

Μίλτος Τσακίρης

Εύα Γρηγοριάδου

Ιστότοποι φορέων σχετιζόμενων με την 1η Επίσκεψη Μελέτης στο Βερολίνο:

– http://www.bne-portal.de (BNE Zentrum)

– https://www.klimawerkstatt-spandau.de (BezirksamtSpandau)

– https://www.ihk-berlin.de (IHKBerlin)

– http://www.fu-berlin.de/en/index.html (FreieUniversitatBerlin – FU)

– https://www.bautec.com/en/ (έκθεση BAUTEC)