Η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Ενεργειακών Συνεταιρισμών απαντάει στις ερωτήσεις του Ανέμου Ανανέωσης
Το θέμα της ενεργειακής μετάβασης και της ενεργειακής δημοκρατίας είναι στο κέντρο της πολιτικής συζήτησης στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Στη χώρα μας η συζήτηση είναι πολύ περιορισμένη. Ο Άνεμος Ανανέωσης έχει θέσει στο κέντρο του ενδιαφέροντός του τα θέματα αυτά, με έμφαση βέβαια τα θέματα των ενεργειακών συνεταιρισμών. Σε συνέχεια άλλων πρωτοβουλιών μας, ξεκινήσαμε την παρουσίαση ευρωπαϊκών καλών παραδειγμάτων τόσο στο γενικό επίπεδο (ενεργειακή μετάβαση και ενεργειακή δημοκρατία) όσο και πιο ειδικά στο θέμα των ενεργειακών συνεταιρισμών. Παρουσιάζουμε εδώ την πρώτη από μια σειρά συνεντεύξεων και άρθρων από τους ίδιους τους πρωταγωνιστές σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αυτή από την ευρωπαϊκή ομοσπονδία ενεργειακών συνεταιρισμών και ομάδων πολιτών, την REScoop.eu. Τις απαντήσεις μας έδωσε η Sara Tachelet, Communications Manager της REScoop.eu. Ο Άνεμος Ανανέωσης είναι μέλος της ευρωπαϊκής ομοσπονδίας – συνολικά 6 φορείς από Ελλάδα είναι μέλη της REScoop.eu
Ερώτηση: Τι συνετέλεσε στην δημιουργία των ενεργειακών συνεταιρισμών αλλά και της REScoop.eu;
Sara Tachelet – RESCoop.eu: Ως αποτέλεσμα του ευρωπαϊκού έργου με την ονομασία «REScoop 202020», μια μικρή ευρωπαϊκή ομάδα πρωτοπόρων και εταίρων της REScoop άρχισε να συνεργάζεται το 2012. Η κύρια ιδέα αυτού του έργου ήταν να προωθήσει την κοινωνική αποδοχή για έργα ανανεώσιμης ενέργειας μέσω της συμμετοχής πολιτών και ενδιαφερομένων στα εν λόγω έργα. Το 2013, η REScoop.eu ιδρύθηκε επίσημα ως μη κερδοσκοπικός οργανισμός βάσει του βελγικού δικαίου. Η REScoop.eu έχει δεσμευτεί να ενισχύσει ενεργειακούς συνεταιρισμούς και άλλες κοινοτικές ενεργειακές ομάδες μέσω δραστηριοτήτων δικτύωσης, εκπαίδευσης και υποστήριξης. Η ομοσπονδία επιθυμεί να ακουστεί η φωνή των πολιτών στην ευρωπαϊκή συζήτηση για την ενέργεια και, ως εκ τούτου, εκπροσωπεί ενεργά τα συμφέροντα των μελών της στο επίπεδο της ΕΕ. Η REScoop.eu πέτυχε να επιβάλει νέα δικαιώματα και υποστηρικτικά πλαίσια για πολίτες και κοινότητες στην Ευρωπαϊκή Οδηγία για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (EU Renewable Energy Directive) και την Οδηγία για την Ηλεκτρική Ενέργεια (Electricity Directive) που εγκρίθηκε στα τέλη του 2018.
Ερώτηση: Τι εμπόδια έχετε συναντήσει και πώς καταφέρατε να ξεπεράσετε τα προβλήματα;
Sara Tachelet – RESCoop.eu: Στο δίκτυό μας εντοπίσαμε ενεργειακούς συνεταιρισμούς που αντιμετωπίζουν διαφορετικά εμπόδια για την ανάπτυξη έργων ΑΠΕ, όπως πρόσβαση σε χρηματοδότηση, έλλειψη ρυθμιστικών πλαισίων, ασταθή δημόσια υποστήριξη, διοικητικά εμπόδια, όπως κόστος και πρόσβαση στο δίκτυo. Βλέπουμε ότι σε ορισμένες χώρες, η ανάπτυξη συνεταιρισμών Aνανεώσιμων Πηγών Ενέργειας έχει επιβραδυνθεί λόγω της ανάπτυξης μηχανισμών που βασίζονται στην αγορά (market-based mechanisms) για ανανεώσιμες πηγές, όπως δημοπρασίες και προσφορές. Υπάρχουν πολλές αποδείξεις ότι τέτοιoι μηχανισμοί προσδιορισμού της επιλεξιμότητας για υποστήριξη δεν είναι κατάλληλοι για μικρότερους δρώντες στην αγορά (smaller market actors), ή ακόμα και για κοινότητες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Στη Γερμανία, για παράδειγμα, η μετατόπιση του συστήματος αποδοχών από τα σχήματα feed-in tariffs στις δημοπρασίες το 2017 έχει εκθέσει τον “κοινοτικό αιολικό τομέα” (community wind sector) σε πολλές προκλήσεις, καθώς οι συγκεκριμένοι όροι και τα συμφέροντα των κοινοτικών έργων ηλεκτρικής ενέργειας έχουν ληφθεί υπόψη ανεπαρκώς.
Μετά το νομοθετικό πακέτο της ΕΕ για Καθαρή Ενέργεια για όλους τους Ευρωπαίους (Clean Energy for All Europeans), τα κράτη μέλη της ΕΕ εργάζονται επί του παρόντος για τη μεταφορά των ορισμών “Κοινότητες Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας” (Renewable Energy Communities) και “Ενεργειακές Κοινότητες Πολιτών” (Citizen Energy Communities) στην εθνική τους νομοθεσία. Αν και υπάρχει ιδιαίτερη υποστήριξη από την REcoop.eu, παραμένουν σοβαροί κίνδυνοι σε πολλά Κράτη – Μέλη όπου δεν υπάρχουν ακόμη ενεργειακοί συνεταιρισμοί. Σε ορισμένες περιπτώσεις θα δημιουργηθούν εθνικοί ορισμοί και πλαίσια ενεργοποίησης με ελάχιστο ή καθόλου περιεχόμενο. Αυτό θα μπορούσε να αυξήσει τις πιθανότητες κατάχρησης της concept “ενέργεια πολιτών” από άλλους μεγάλους παράγοντες της αγοράς. Είναι ζωτικής σημασίας οι ερμηνείες που υιοθετούνται από το ευρωπαϊκό πακέτο καθαρής ενέργειας να ερμηνεύονται σωστά και να μην αφήνουν χώρο για κατάχρηση από άλλους παράγοντες της αγοράς.
Ερώτηση: Ποια είναι η τρέχουσα κατάσταση των ενεργειακών συνεταιρισμών πολιτών (MW, μέλη, κεφάλαιο, αριθμός ενεργειακών συνεταιρισμών πολιτών και πού βρίσκονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση;
Sara Tachelet – RESCoop.eu: Η REScoop.eu εκπροσωπεί πάνω από 1500 ενεργειακoύς συνεταιρισμούς πολιτών, είτε άμεσα είτε μέσω συνδεδεμένων εθνικών ομοσπονδιών. Οι εκτιμήσεις μας υπολογίζουν ότι υπάρχουν περίπου 3.500 στην Ευρώπη συνολικά. Ενώ αυτές οι ομάδες μπορεί να είναι πιο εκτεταμένες στη Δυτική Ευρώπη, όπως σε Γερμανία, Γαλλία, Βέλγιο, Κάτω Χώρες, Ισπανία και Ηνωμένο Βασίλειο, έχουμε μέλη και στην Ελλάδα, την Κροατία, τη Σλοβενία, την Τουρκία και τη Ρουμανία.
Ερώτηση: Θα μπορούσες να συνοψίσεις με νούμερα τα αποτελέσματα για τους συνεταιρισμούς;
Sara Tachelet – RESCoop.eu: Δεν έχουμε δεδομένα για να καλύψουμε ολόκληρη την Ευρώπη, ωστόσο ορισμένες εθνικές ομοσπονδίες έχουν κάνει περιφερειακή έρευνα.
Στη Γαλλία
- Συνεταιρισμοί: 204
- Ηλεκτρική ενέργεια: 380,4 MW
- Θερμότητα: 5989 kW (~ 6 MW)
Σε Αγγλία, Ουαλία και Βόρεια Ιρλανδία (σε συνδυασμό, η Σκωτία δεν περιλαμβάνεται):
- Συνεταιρισμοί: 300
- Μέλη: 234.000
- Αποτρεπόμενοι τόνοι CO2: 65.000 (2019)
- Ηλεκτρική ενέργεια: 193,9 MW
- Θερμότητα: 2,1 MW
Στη Γερμανία:
- Συνεταιρισμοί: 883
- Μέλη: 200.000
- Αποτρεπόμενοι τόνοι CO2: 3,39 εκατομμύρια (Από το 2006)
- 8.31 Terawatt ώρες καθαρής ενέργειας που έχει παραχθεί από το 2006.
Ερώτηση: Με τι δραστηριότητες ασχολούνται οι ενεργειακοί συνεταιρισμοί πολιτών;
Sara Tachelet – RESCoop.eu: Τα φωτοβολταϊκά πάνελ είναι πολύ δημοφιλή με τη μορφή εγκαταστάσεων στην ταράτσα ή ηλιακών πάρκων, μαζί με αιολικά συστήματα στην ξηρά. Η Γαλλία έχει 163 ομάδες που συμμετέχουν στην ηλιακή ενέργεια και 28 ομάδες στην αιολική ενέργεια, ωστόσο η παραγωγή αιολικής ενέργειας (269,45 MW) είναι σχεδόν διπλάσια από την ηλιακή (109,2 MW). Άλλες τεχνολογίες περιλαμβάνουν: βιοαέριο, βιομάζα, τηλεθέρμανση, μικρής κλίμακας υδροηλεκτρικά. Αλλά η παραγωγή ενέργειας δεν είναι το μόνο που κάνουν οι ενεργειακές κοινότητες των πολιτών. Η ηλεκτρική κινητικότητα γίνεται όλο και πιο δημοφιλής, με την από κοινού χρήση ηλεκτρονικών οχημάτων να είναι ο πιο συνηθισμένος τρόπος συμμετοχής των συνεταιρισμών. Η REScoop.eu βοήθησε στη δημιουργία του Mobility Factory για να φέρει κοντά συνεταιρισμούς ώστε να συνεργαστούν πάνω σε μια κοινή πλατφόρμα από κοινού χρήσης ηλεκτρικών αυτοκινήτων (common electric car sharing platform) “που θα χρησιμοποιηθεί σε όλη την Ευρώπη, σε πόλεις και σε αγροτικές κοινότητες. Πολλές από τις ομάδες είναι μεμονωμένα μέλη της ομοσπονδίας μας.
Ερώτηση: Ποιος είναι ο ρόλος των ενεργειακών συνεργατών στην προστασία του κλίματος και την ενεργειακή μετάβαση;
Sara Tachelet – RESCoop.eu: Ενισχύοντας το μοντέλο των ενεργειακών συνεταιρισμών στην Ευρώπη, η REScoop.eu εργάζεται για ένα πράσινο και αειφόρο ενεργειακό τοπίο, με τους πολίτες στο τιμόνι. Επειδή η κλιματική αλλαγή δεν σταματά στα εθνικά σύνορα, η REScoop.eu προσπαθεί να συνδέσει παρόμοιους οργανισμούς σε όλη την Ευρώπη. Η κοινωνική αποδοχή της παραγωγής ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, όπως επιτυγχάνεται από τους ενεργειακούς συνεταιρισμούς (REScoops), είναι το κλειδί για την ελαχιστοποίηση των καθυστερήσεων στις αδειοδοτήσεις καθώς και την ενθάρρυνση για επενδύσεις. Ήδη σήμερα, οι ενεργειακοί συνεταιρισμοί έχουν μεταμορφώσει την αγορά ενέργειας σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, ενώ συμβάλλουν στην αναζωογόνηση της τοπικής οικονομίας και στη δημιουργία τοπικών θέσεων εργασίας. Οι REScoops συμβάλλουν σε σημαντικό βαθμό στις επενδύσεις για ανανεώσιμες πηγές και προωθούν την τοπική ανάπτυξη και τη δημόσια υποστήριξη. Με τη σωστή εφαρμογή του νέου ευρωπαϊκού νομικού πλαισίου, οι ενεργειακοί συνεταιρισμοί πολιτών θα μπορούσαν να αναπτυχθούν και να προσφέρουν ένα σημαντικό μερίδιο της ανανεώσιμης ενέργειας της Ευρώπης και, ως εκ τούτου, να συμβάλουν με σημαντικό βαθμό στην απεξάρτηση της Ευρώπης από τον άνθρακα.
Ερώτηση: Στόχοι για το μέλλον;
Sara Tachelet – RESCoop.eu: Ένας σημαντικός στόχος για τη REScoop.eu είναι να διασφαλίσει ότι η δέσμη μέτρων της ΕΕ για την Καθαρή Ενέργεια (EU’s Clean energy package), η οποία αναγνωρίζει και υποστηρίζει ενεργούς ενεργειακούς συνεταιρισμούς πολιτών και κοινότητες ως κοινωνικούς εταίρους στην ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας, ενσωματώνεται σωστά στα διάφορα ευρωπαϊκά κράτη μέλη.
Παρά την παρούσα κρίση λόγω κοροναϊού, οι περισσότερες χώρες εργάζονται επί του παρόντος για την εφαρμογή τους. Διοργανώνουν δημόσιες διαβουλεύσεις και κάνουν την αξιολόγησή τους (προϋποθέσεις για σωστή ενσωμάτωση). Ωστόσο, πολλές χώρες είναι μακριά από το να είναι έτοιμες. Πολλές ερωτήσεις τίθενται σχετικά με το τι είναι οι ενεργειακές κοινότητες, πώς να τις ορίσουν, σε ποιες δραστηριότητες πρέπει να μπορούν να συμμετέχουν, πώς πρέπει να ρυθμιστούν και πώς πρέπει να υποστηριχθεί η ανάπτυξή τους. Ως ομοσπονδία στοχεύουμε να δώσουμε απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα και να υποβάλουμε συστάσεις για το πώς τα Κράτη Μέλη μπορούν να χρησιμοποιήσουν την δική τους ευχέρεια για ερμηνεία των Οδηγιών με σκοπό την ανάπτυξη φιλόδοξων και ισχυρών διατάξεων για τις ενεργειακές κοινότητες, για την ενδυνάμωση της ιδιοκτησίας της κοινότητας και την προώθηση της τοπικής κοινωνικής καινοτομίας στον ενεργειακό τομέα.
Δείτε τις κατευθυντήριες προτάσεις μας για την ενσωμάτωση της δέσμης μέτρων της ΕΕ για την Καθαρή Ενέργεια
Όταν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε την «Πράσινη Συμφωνία» της, αναγνώρισε την ανάγκη για μια χωρίς κοινωνικούς αποκλεισμούς ενεργειακή μετάβαση, αναγνώρισε επίσης και τον ρόλο της ιδιοκτησίας των πολιτών και της κοινότητας για την επίτευξη των στόχων της ΕΕ για το κλίμα και την ενέργεια το 2030. Η REscoop.eu υπογραμμίζει ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δίνει προτεραιότητα στην επιτυχία των ενεργειακών κοινοτήτων, διασφαλίζοντας ότι η ανάπτυξή τους υποστηρίζεται από τον χρηματοοικονομικό πυλώνα της ΕΕ και ότι συμμετέχουν σε εμβληματικές πρωτοβουλίες όπως το κύμα ανακαίνισης κτιρίων (renovation wave). Δίπλα σε αυτούς τους στόχους, η Ομοσπονδία δημιουργεί και βελτιώνει υπηρεσίες προς υποστήριξη των πολιτών, των επιχειρήσεων και των τοπικών αρχών που θέλουν να εργαστούν για την κοινοτική ενέργεια.
Περισσότερα: www.rescoop.eu
