Ο Άνεμος Ανανέωσης και το δίκτυο ευρω-μεσογειακών νησιών SMILO σε συνεργασία με το Δήμο Σίφνου ξεκινάνε πρόγραμμα ευαισθητοποίησης, εκπαίδευσης και αποκατάστασης του εκτεταμένου δικτύου ξερολιθιάς (πεζούλες) στη Σίφνο αλλά και διαλόγου για τη βιώσιμη διαχείριση των φυσικών πόρων του νησιού. Η δραστηριότητα αναπτύσσεται παράλληλα με ανάλογες δραστηριότητες σε τρία άλλα μικρά νησιά της Μεσογείου, ώστε να υπάρχει ανταλλαγή εμπειριών και καλών πρακτικών, στο πλαίσιο του διετούς προγράμματος SMILO-MED.
Μια από τις πρώτες δραστηριότητες του προγράμματος είναι η συγκρότηση και λειτουργία της Επιτροπής Βιώσιμης Διαχείρισης Φυσικών Πόρων Σίφνου. Οι πρώτες επίσημες συναντήσεις προετοιμασίας της Επιτροπής θα γίνουν το διήμερο 18 και 19 Μαΐου. Το απόγευμα.Την Πέμπτη 19.5, ώρα 19.00, στο Πολιτιστικό Κέντρο στον Αρτεμώνα θα γίνει η ιδρυτική συνάντηση της Επιτροπής, στην οποία προσκαλούνται να συμμετάσχουν, με δομημένο τρόπο, τόσο εκπρόσωποι θεσμικών, επαγγελματικών και κοινωνικών φορέων όσο και πρόσωπα – κάτοικοι και φίλοι του νησιού – που μπορεί να συνεισφέρουν στον διάλογο.
Παρόμοιες επιτροπές με της Σίφνου θα δημιουργηθούν και στα άλλα μικρά νησιά που συμμετέχουν στο πρόγραμμα, δηλαδή Porquerolles (Γαλλία), Pakleni (Κροατία), Lipari (Ιταλία).
Στόχοι της Επιτροπής Βιώσιμης Διαχείρισης Φυσικών Πόρων Σίφνου
Στόχοι της Επιτροπής Βιώσιμης Διαχείρισης Φυσικών Πόρων Σίφνου είναι:
– ο δομημένος διάλογος αφενός μεταξύ των μελών της Επιτροπής αλλά και με τους τοπικούς φορείς σχετικά με την ανάγκη και τις μεθόδους βιώσιμης διαχείρισης των φυσικών πόρων του νησιού, δηλαδή του νερού, του εδάφους, του δομημένο και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος, των τοπικών ποικιλιών, της βιοποικιλότητας και του φυσικού πλούτου, του αγροτικού και φυσικού τοπίου,
– η προώθηση της ενεργής συμμετοχής των πολιτών και τον φορέων στον διάλογο, αξιοποιώντας και αναπτύσσοντας διαδικασίες συμμετοχικού σχεδιασμού,
– η σύνδεση της τοπικής – παραδοσιακής γνώσης γύρω από την βιώσιμη διαχείριση των φυσικών πόρων με τη σύγχρονη επιστημονική και κοινωνική – οικολογική γνώση,
– η διαμόρφωση μέσα από συμμετοχικές διαδικασίες συγκεκριμένων προτάσεων και ενός σχεδίου προς την τοπική κοινωνία και το Δήμο με θέμα την μακροχρόνια βιώσιμη διαχείριση των φυσικών πόρων της Σίφνου, λαμβάνοντας υπόψη τις οικονομικές, περιβαλλοντικές και κλιματικές αλλαγές που συντελούνται και επιδιώκοντας να διαμορφωθεί μια στρατηγική με τη συμμετοχή των κατοίκων και των φορέων του νησιού.
Παράλληλα, στο πλαίσιο και ενός δεύτερου, παράλληλου, προγράμματος, του GRAPE (SMP-COSME-2021-RESILIENCE Social Economy and local green deals supporting SMEs to become more resilient) θα διερευνηθούν ο ρόλος και οι δυνατότητες της κοινωνικής – συνεργατικής οικονομίας στην στήριξη της πράσινης μετάβασης σε μικρές νησιωτικές και ορεινές περιοχές. Στο πλαίσιο του προγράμματος GRAPE, στο οποίο συμμετέχουν ο Άνεμος Ανανέωσης και ο Δήμος Σίφνου, θα διερευνηθούν, στην πραγματικότητα, οι δομές και οι συνεργασίες που μπορεί να στηρίξουν τη βιώσιμη διαχείριση των φυσικών πόρων αλλά και γενικότερα την αναγκαία μετάβαση του συνόλου της οικονομίας και της κοινωνικής οργάνωσης προς ένα πράσινο μοντέλο.
Άλλες δραστηριότητες στο πλαίσιο του προγράμματος SMILO-MED
Μετά την έναρξη της λειτουργίας της Επιτροπής θα ακολουθήσουν, με τον συντονισμό του Ανέμου Ανανέωσης:
– μελέτη για το ρόλο του δικτύου ξερολιθιών στο σύγχρονο περιβάλλον και πώς θα μπορούσε η διατήρηση και αποκατάσταση των ξερολιθιών να συμβάλλει στην προστασία της τοπικής βιοποικιλότητας, της γεωργίας και των νερών καθώς και να λειτουργούν αυτές ως αποτελεσματική άμυνα απέναντι στα ακραία φαινόμενα και τις επιπτώσεις τη ς κλιματικής κρίσης,
– διατύπωση προτάσεων και μεταφορά καλών πρακτικών για το πώς μπορεί να γίνει οικονομικά βιώσιμη η μακροχρόνια προστασία και αποκατάσταση των ξερολιθιών,
– διοργάνωση σεμιναρίων, ημερίδων και εργαστηρίων εκπαίδευσης, με στόχο τη συγκέντρωση και μεταφορά σε άλλους της τοπικής εμπειρίας όσον αφορά στην διατήρηση και αποκατάσταση των ξερολιθιών, πριν αυτή χαθεί, μαζί με τους γεωργούς που μετέφεραν αυτή τη γνώση από γενιά σε γενιά
– διοργάνωση πιλοτικού προγράμματος αποκατάστασης κάποιων ξερολιθιών, κάτι που θα αξιοποιηθεί/χρησιμοποιηθεί και ως πρόγραμμα εκπαίδευσης και επίδειξης των τοπικών τεχνικών.
Για το πρόγραμμα SMILO – MEDΤο Ίδρυμα Πρίγκιπα Αλβέρτου ΙΙ του Μονακό, υποστηρίζει το έργο «Ολοκληρωμένη Διαχείριση των Φυσικών Πόρων των Μικρών Νήσων της Μεσογείου (SMILO-Med)» που δίνει τη δυνατότητα σε τέσσερα μικρά νησιά του δικτύου SMILO (Lipari – Ιταλία, Porquerolles – Γαλλία, Σίφνος – Ελλάδα, Νήσοι Pakleni – Κροατία), να εφαρμόσουν συγκεκριμένες δράσεις ως μέρος της βιώσιμης προσέγγισης του SMILO προκειμένου να καταδειχθεί η ικανότητα των μικρών νησιών της Μεσογείου να παρέχουν υποδειγματικές και επαναλαμβανόμενες λύσεις για τη διατήρηση και βιώσιμη διαχείριση των φυσικών πόρων, προωθώντας παράλληλα τον διάλογο μεταξύ τους και με άλλα νησιά σε όλο τον κόσμο. Στο νησί της Σίφνου η επικέντρωση είναι στην ενδυνάμωση της προστασίας από την διάβρωση με την διασφάλιση της γεωργικής – βιολογικής ποικιλότητας.
Η σημασία της ενίσχυσης και αναβάθμισης της τοπικής γνώσης για την προστασία και βιώσιμη διαχείριση των φυσικών πόρων. Είναι όλο και πιο φανερό ότι η παγκόσμια προσπάθεια προστασίας των φυσικών πόρων και του οικοσυστήματος πρέπει να συνδέεται με την προσπάθεια στο τοπικό επίπεδο. Για αυτό, επιδιώκουμε να ενσωματώσουμε την παραδοσιακή σοφία στη σύγχρονη επιστημονική γνώση, τη στρατηγική βιωσιμότητας και την κλιματική πολιτική: Για αιώνες η ανθρώπινη παρέμβαση στο χώρο ενσωματώνονταν στο περιβάλλον, όπως διαπιστώνουμε στο τοπικό επίπεδο, αποτελούσε αναπόσπαστο τμήμα του, χρησιμοποιούσε με σοφία τους φυσικούς πόρους διατηρώντας τους μακροχρόνια (δείτε: υπολείμματα μύλων, ξερολιθιές για συγκράτηση του εδάφους και διατήρηση της γονιμότητάς του, εναλλαγή καλλιεργειών – αμειψισπορά για ανανέωση των απαραίτητων θρεπτικών υλικών του εδάφους, αρχιτεκτονική κ.ά). Οι άνθρωποι γνώριζαν πώς να συνεργάζονται με τη φύση, κρατούσαν ανοιχτούς τους δρόμους για να περνάει το νερό, ακόμα και εκεί που έχτιζαν ξερολιθιές.Θα αξιοποιήσουμε, λοιπόν, εμπειρία άλλων νησιών, θα αναζητήσουμε συλλογική γνώση, ανταλλαγές καλών πρακτικών, σύγχρονα εργαλεία για καταγραφή, ανάδειξη και διατήρηση του σημαντικού από πολιτισμική, οικονομική, οικολογική και κλιματική άποψη δημιουργήματος, προϊόν της υπομονετικής κι εκπληκτικής εργασίας χιλιάδων ανθρώπων για αιώνες.
Σήμερα δεν υπάρχουν, πλέον, οι πολλοί γεωργοί που το δημιούργησαν και το συντηρούσαν, ενώ η γνώση συντήρησης και αποκατάστασής τους, ακόμα και ανάμεσα σε τεχνίτες, χάνεται σταδιακά ή υποκαθίσταται από άλλες τεχνικές που δεν έρχονται ως συνέχεια της υπάρχουσας τοπικής γνώσης. Η σημασία και ο ρόλος των ξερολιθιών είναι ακόμα πιο σημαντικός σήμερα, όχι μόνο ως μνημείο του ανθρώπινου πολιτισμού αλλά και για τη συγκράτηση των νερών της βροχής και τον εμπλουτισμό των υπόγειων αποθεμάτων καθώς και για προστασία απέναντι στη διάβρωση και στα ακραία καιρικά φαινόμενα λόγω κλιματικής αλλαγής και έντασης των ακραίων καιρικών φαινομένων.
Η Μεσόγειος είναι μάλιστα η πιο ευάλωτη περιοχή στις κλιματικές αλλαγές, θεωρείται πλέον ως ένα “καυτό σημείο” της εντεινόμενης κλιματικής κρίσης. Είναι έτσι πολύ σημαντικό παράλληλα με την ενδυνάμωση των προσπαθειών προστασίας του κλίματος να εντείνουμε και τις προσπάθειες ενίσχυσης της άμυνάς απέναντι στα ακραία καιρικά φαινόμενα που εντείνονται λόγω της κλιματικής κρίσης. Πρέπει, λοιπόν, να βρούμε τρόπους να συντηρούνται οι ξερολιθιές και όλο αυτό το θαυμάσιο απόθεμα μέσα από ένταξή του(ς) στη νέα οικονομική πραγματικότητα, με αναγνώριση της σημασία τους για την άμυνα απέναντι στη διάβρωση και τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης.
Σε άλλες περιοχές κύριο μέσο προστασίας είναι τα δάση, στα νησιά μας είναι οι ξερολιθιές. Αν καταρρεύσει όλο αυτό το δίκτυο θα βρεθούμε εκτεθειμένοι σε μεγάλους κινδύνους, που σήμερα δεν λαμβάνουμε υπόψη αλλά τους βλέπουμε γύρω μας.
Όλο αυτό το θαυμάσιο δίκτυο δεν είναι μόνο πέτρες αλλά και γνώση και μαεστρία, στο πλαίσιο αυτού που σήμερα αποκαλούμε “λύσεις με τη φύση” (nature based solutions) ή πράσινες υποδομές.
Ο Άνεμος Ανανέωσης είναι μια κοινωνική συνεταιριστική επιχείρηση, ενεργή σε τοπικό, εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, σε θέματα κοινωνικής και πράσινης οικονομίας, βιώσιμου τουρισμού, προστασίας κλίματος και περιβάλλοντος καθώς και διαλόγου των πολιτισμών. Μεταξύ άλλων έχει δημιουργήσει και λειτουργεί το καινοτόμο, συμπεριληπτικό Welcommon Hostel, ένα ξενώνα βιώσιμου τουρισμού αλλά και κέντρο κοινωνικών, πράσινων και πολιτιστικών δραστηριοτήτων, εκπαίδευσης, κοινωνικοποίησης και κοινωνικής ένταξης.
