Για αιώνες η ανθρώπινη παρέμβαση στο χώρο ενσωματώνονταν στο περιβάλλον κι αποτελούσε αναπόσπαστο τμήμα του, χρησιμοποιούσε με σοφία τους φυσικούς πόρους διατηρώντας τους μακροχρόνια (δείτε υπολείμματα νερόμυλου, ξερολιθιές για συγκράτηση του εδάφους και διατήρηση της γονιμότητάς του, εναλλαγή καλλιεργειών – αμειψισπορά, ότι πιο “σύγχρονο” στη γεωργία για ανανέωση των απαραίτητων θρεπτικών υλικών του εδάφους).
Οι άνθρωποι γνώριζαν πώς να συνεργάζονται με τη φύση, κρατούσαν ανοικτούς τους δρόμους για να περνάει το νερό.
Ο Άνεμος Ανανέωσης έχει ξεκινήσει σε συνεργασία με τον Δήμο Σίφνου & το δίκτυο ευρωμεσογειακών νησιών SMILO πρόγραμμα ευαισθητοποίησης, εκπαίδευσης κι αποκατάστασης του ευρύτατου δικτύου ξερολιθιάς (πεζούλες) στη Σίφνο.
Αξιοποιούμε την εμπειρία άλλων νησιών και θα αναζητήσουμε νέα συλλογική γνώση, ανταλλαγές καλών πρακτικών, σύγχρονα εργαλεία για καταγραφή, ανάδειξη και διατήρηση του σημαντικού από πολιτιστική, οικονομική, οικολογική και κλιματική άποψη δημιουργήματος, προϊόν της υπομονετικής κι εκπληκτικής εργασίας χιλιάδων ανθρώπων για αιώνες.
Το φθινόπωρο 2023 οργανώνουμε στη Σίφνο τόσο ένα εργαστήριο ανταλλαγής εμπειριών και γνώσεων σε θέματα κατασκευής και αποκατάστασης ξερολιθιών στα διάφορα νησιά μας αλλά και από άλλα νησιά που συμμετέχουν στο δίκτυο μικρών νησιών SMILO. παράλληλα θα καταγράψουμε αυτές τις τεχνικές και τη γνώση ώστε να μεταφερθεί και να μην χάνεται.
Σήμερα δεν υπάρχουν πλέον οι πολλοί γεωργοί που το δημιούργησαν και το συντηρούσαν, ενώ η γνώση της συντήρησης κι αποκατάστασής τους ακόμα και ανάμεσα σε τεχνίτες χάνεται σταδιακά.
Η σημασία και ο ρόλος των ξερολιθιών είναι ακόμα πιο σημαντικός σήμερα, όχι μόνο ως μνημείο του ανθρώπινου πολιτισμού αλλά και για συγκράτηση των νερών της βροχής & εμπλουτισμό των υπόγειων αποθεμάτων καθώς και για προστασία απέναντι στη διάβρωση και στα ακραία καιρικά φαινόμενα λόγω κλιματικής αλλαγής.
Πρέπει όμως να βρούμε τρόπους να συντηρούνται μέσα από ένταξή τους στη νέα οικονομική πραγματικότητα κι την αναγνώριση της σημασία τους για άμυνα μας απέναντι στη διάβρωση και τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης.
Σε άλλες περιοχές κύριο μέσο προστασίας είναι τα δάση, στα νησιά μας οι ξερολιθιές. Αν καταρρεύσει όλο αυτό το δίκτυο θα βρεθούμε εκτεθειμένοι σε μεγάλους κινδύνους, που σήμερα δεν λαμβάνουμε υπόψη αλλά τους βλέπουμε γύρω μας. Όλο αυτό το θαυμάσιο δίκτυο δεν είναι μόνο πέτρες αλλά και γνώση και μαεστρία, στο πλαίσιο αυτού που σήμερα αποκαλούμε “λύσεις με τη φύση” (nature based solutions) ή πράσινες υποδομές.
Τι περιλαμβάνει η δράση παράλληλα με τις ξερολιθιές:
-
Καθορισμός και ιεράρχηση των τρόπων δράσης για τη διατήρηση της αγρο-βιοποικιλότητας του νησιού με ταυτόχρονη ενίσχυση της ανθεκτικότητας στον κίνδυνο διάβρωσης.
-
Σχέδιο δράσης για τη διατήρηση και ενίσχυση του αναβαθμισμένου αγροτικού συστήματος του νησιού
-
Συλλογή τοπικών καλλιεργησίμων σπόρων και ποικιλιών, διάσωσή τους στην Εθνική Τράπεζα Σπόρων καθώς και καταγραφή της προφορικής γνώσης από τις τοπικές παραδοσιακές καλλιέργειες. Σε επόμενο στάδιο μελέτες για τα τοπικά καλλιεργήσιμα είδη
-
Παρουσίαση και ανάπτυξη λύσεων που βασίζονται στη φύση (χώρος επίδειξης) και ενίσχυση της τοπικής τεχνογνωσίας (εκπαίδευση). Οι ξερολιθιές είναι μια τέτοια τεχνική που βασίζεται σε αυτό που ονομάζουμε σήμερα “λύσεις με βάση τη φύση” (nature based solutions). Γιαυτό πέρα από τις συζητήσεις θα οργανώσουμε το φθινόπωρο ένα εργαστήριο για την τεχνική κατασκευής ξερολιθιών στα διάφορα νησιά, με συμμετοχή και πρωτοβουλιών πολιτών από άλλα νησιά, ώστε να δημιουργηθεί ένα πρώτο δίκτυο στις Κυκλάδες που θα συνδεθεί και με άλλα νησιά μέσω του διεθνούς δικτύου SMILO.
-
Θα ενισχύσουμε τη γνώση καλλιέργειας με τοπικά είδη και σπόρους και τη σύνδεση με ερευνητικά και ακαδημαϊκά ιδρύματα. Παράλληλα θα ενισχύσουμε τη γνώση σε τοπικό επίπεδο για τη σύνδεση της αγροτικής ποικιλότητας, της αγροδιατροφής και νέας κουλτούρας για τη διατροφή και νέα μοντέλα βιώσιμου τουρισμού (slow food, sustainable agriculture, slow tourism).
-
Αναζητούμε χρηματο-οικονομικά εργαλεία που θα κάνουν βιώσιμη τη στροφή προς την πράσινη κοινωνική βιωσιμότητα της Σίφνου
- Οι προτάσεις που διαμορφώνονται μέσα από εργαστήρια διαλόγου της Επιτροπής Βιώσιμης Διαχείρισης των Φυσικών Πόρων Σίφνου (πρόγραμμα SMILO ΜΕD. διεθνές δίκτυο μικρών νησιών SMILO και πρόγραμμα COSME “GRAPE: Τοπικά Κοινωνικά Πράσινα Σχέδια Δράσης για μικρούς και περιφερειακούς τόπους” ενσωματώνονται σε ένα σχέδιο δράσης που επεξεργαζόμαστε στο πλαίσιο του GRAPE – COSME.
#naturebasedsolutions #climateactionnow #sustainability #Sifnos #Σίφνος #φύση #γεωργία #πολιτισμός #νερό #WindOfRenewal #AnemosAnaneosis #Κυκλάδες
SMILO – Small Islands Organisation
