Του Νίκου Χρυσόγελου*
Ο επιπτώσεις στην οικονομία, μετά τις επιπτώσεις στην υγεία
Είναι άγνωστο ακόμα πόσο θα διαρκέσει η εξάπλωση του κοροναϊού και ποιες θα είναι οι συνολικές επιπτώσεις στην δημόσια υγεία και στην υγεία των ευάλωτων ομάδων, κυρίως, καθώς και στα συστήματα περίθαλψης. Υπάρχει, όμως, και μια διάσταση την οποία αν αγνοήσουμε λόγω και της δικαιολογημένης προτεραιότητας που έχουν τα μέτρα για την δημόσια υγεία, θα βιώσουμε μια νέα πολυετή και βαθιά κρίση, που θα αφορά στην οικονομία, στην εργασία και στην επιβίωση των νοικοκυριών.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού είχε υπολογίσει μόλις πριν λίγες μέρες το κόστος της εξάπλωσης του κοροναϊού COVID-19 αλλά και του πανικού που δημιουργείται μέσω της μείωσης των διεθνών αφίξεων και μετακινήσεων το 2020 στο 1% έως 3%, που μεταφράζεται σε απώλειες περίπου 30-50 δις ευρώ στον κλάδο του τουρισμού. Η επέκταση των χωρών που πλήττονται από το κοροναϊό αλλά και η λήψη αυστηρών μέτρων για τον περιορισμό της διάδοσής του μπορεί να έχουν άμεσα ακόμα μεγαλύτερες επιπτώσεις σε διάφορες γεωγραφικές ζώνες (πχ Άπω Ανατολή ή Ιταλία) καθώς και σε περισσότερους τομείς της οικονομίας, που δεν είχαν συμπεριληφθεί στις πρώτες εκτιμήσεις, ανάλογα και με την διάρκεια της κρίσης. Παλιότερες εκτιμήσεις υπολόγιζαν τη μείωση των αφίξεων στην Ασία και στον Ειρηνικό σε ποσοστά μεταξύ 9% και 12%, νούμερα που μάλλον θα αποδειχθούν πολύ αισιόδοξα. Ενδεικτικό είναι ότι σε πρόσφατη επιστολή του προς την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο Ευρωπαϊκός Σύνδεσμός Εκθέσεων εκτιμάει το ύψος της ζημιάς που θα υποστούν μέχρι τον Μάιο 2020 μόνο οι διοργανωτές εκθέσεων στην ΕΕ σε 750 εκατ. ευρώ έως 1 δισ. ευρώ, ενώ ο Επίτροπος Internal Market, Thierry Breton, δήλωσε ότι μόνο ο τουριστικός κλάδος στην Ευρώπη θα έχει ζημιά 1 δις τον μήνα.
Οι εκτιμήσεις για ζημιά ύψους 0,7 % στο ελληνικό ΑΕΠ μάλλον είναι, επίσης, υπεραισιόδοξες, αφού ήδη προκαλείται ένα ντόμινο οικονομικών και κοινωνικών επιπτώσεων σε πολλούς κλάδους που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με τον τουρισμό, τις μετακινήσεις, την εστίαση, τον πολιτισμό, την εκπαίδευση, χωρίς να αφήσει απ’ έξω και άλλους παραγωγικούς κλάδους, που και αυτοί θα πληγούν δευτερογενώς. Επίσης, αναλόγως της διάρκειας και της έντασης της κρίσης, είναι πιθανόν ότι θα αυξηθούν από λίγο έως πολύ οι δαπάνες των νοικοκυριών αλλά και οι εισαγωγές πολλών προϊόντων που δεν παράγονται στην Ελλάδα ή η ελληνική παραγωγή τους δεν επαρκεί, όπως μέσα απολύμανσης, ιατρο-φαρμακευτικά υλικά αλλά και μερικά προϊόντα μαζικής κατανάλωσης.
Επιπτώσεις θα υπάρχουν, ανάλογα με την διάρκεια της κρίσης και την έκταση της διάδοσης του ιού, και στο δημόσιο σύστημα υγείας – ελπίζουμε να αντέξει, παρά την εξασθένησή του τα τελευταία χρόνια – με προφανή την ανάγκη συντονισμένων και έγκαιρων παρεμβάσεων ώστε να μπορέσει να ανταποκριθεί αποτελεσματικά στην πίεση που αυξάνεται, έχοντας τους αναγκαίους, επιπλέον οικονομικούς και ανθρώπινους πόρους μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα. Ένα ερώτημα είναι πάντως αν υπάρχει πλέον στην Ελλάδα το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό που χρειάζεται να προστεθεί στο υπάρχον δυναμικό για να ανταπεξέλθει το σύστημα περίθαλψης σε μια ευρύτερη επέκταση της διάδοσης του ιού.
Το πόσο ραγδαίες είναι οι εξελίξεις, φαίνεται και από το πόσο ξεπερασμένες φαίνονται σήμερα, μόλις μερικές μέρες μετά, οι δηλώσεις του Γερμανού Υπουργού οικονομικών υποθέσεων και ενέργειας μιλώντας πρόσφατα στο Ελληνο-Γερμανικό Οικονομικό Φόρουμ στο Βερολίνο: «η Ελλάδα μπορεί να γίνει η νέα επιτυχημένη ιστορία, αφού το ΑΕΠ της μεγαλώνει, ο τουρισμός γνωρίζει άνθηση και η ελληνική οικονομία είναι σε φάση ανάκαμψης».
Η ανάγκη να ληφθούν άμεσα μέτρα, όχι μετάθεσή τους για αργότερα
Είναι, λοιπόν, ανάγκη να ανακοινωθούν και να δρομολογηθούν άμεσα κατάλληλα κι επαρκή οικονομικά εργαλεία για τους τομείς που έχουν ήδη πληγεί, όχι μόνο στις περιοχές της Ηλίας, Αχαΐας και όπου αλλού έχουν εμφανιστεί κρούσματα, αλλά και σε κλάδους ολόκληρους που χωρίς να έχει υπάρξει ακόμα κατακόρυφη αύξηση κρουσμάτων, ο φόβος αλλά και τα μέτρα που λαμβάνονται, τους έχουν φέρει ήδη σε πολύ δύσκολη θέση και υπάρχει κίνδυνος κατάρρευσης.
Τομείς που έχουν ήδη πληγεί πολύ σοβαρά, όχι μόνο στην Ελλάδα, είναι για παράδειγμα:
- οι αεροπορικές εταιρίες, ο σιδηρόδρομος και οι μεταφορές γενικότερα, ακόμα και οι μετακινήσεις με τα αστικά μέσα μεταφοράς,
- τα ξενοδοχεία και hostels στις πόλεις εξαιτίας των μαζικών ακυρώσεων για τον Μάρτιο, Απρίλιο και Μάιο, τόσο μεμονωμένων ταξιδιωτών όσο και ομάδων και γκρουπ για συνέδρια, κοινωνικές δραστηριότητες, πολιτιστικές κι άλλες ανταλλαγές νέων (π.χ. προγράμματα Erasmus+),
- διοργανωτές εκδηλώσεων και εκθέσεων,
- εστιατόρια, μπαρ, χώροι πολιτιστικών εκδηλώσεων και εκθέσεων.
Είναι φανερό, επίσης, το πάγωμα ή η ελαχιστοποίηση των προ-κρατήσεων, των σχεδιασμών και συμφωνιών ακόμα και για τους μήνες μετά τον Ιούνιο.
Αυτό είναι ότι χειρότερο θα μπορούσε να συμβεί ακριβώς την περίοδο που ξεκινούσε η καλύτερη τουριστική περίοδος στις πόλεις όσο και ο προγραμματισμός για τις νησιωτικές και άλλες περιοχές για το Πάσχα και το καλοκαίρι.
Δεν ξέρουμε ακόμα πώς θα εξελιχθεί η κατάσταση στα θέματα υγείας, αλλά το σίγουρο είναι ότι η κρίση αυτή μοιάζει πολύ με την μεγάλη κρίση που προκλήθηκε το 2008 και είχε τεράστιες επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία, ιδιαίτερα σε χώρες όπως η Ελλάδα που δεν είχαν αναπτύξει εγκαίρως σενάρια και εργαλεία για να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις στην οικονομία τόσο από το παγκόσμιες εξελίξεις όσο και από τα διαρθρωτικά προβλήματα της ελληνικής οικονομίας. 12 χρόνια μετά, σε κάποιους τομείς υπάρχουν βελτιώσεις, αλλά δεν είναι σίγουρο ότι η ελληνική διοίκηση, η οικονομία και η κοινωνία είναι σήμερα καλύτερα προετοιμασμένες για τις επιπτώσεις από τη νέα κρίση, που δυστυχώς φαίνεται ότι θα έχει διάρκεια και ένταση.
Συντονισμένα κι ολοκληρωμένα μέτρα σε διεθνές, ευρωπαϊκό, εθνικό και περιφερειακό επίπεδο
Είναι ανάγκη, λοιπόν, τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο να διαμορφωθούν άμεσα και αποτελεσματικά εργαλεία για να υποστηριχθεί (και) αυτός ο τομέας, κυρίως οι μικρομεσαίες και συνεργατικές- συνεταιριστικές επιχειρήσεις σε ολόκληρη την τουριστική αλυσίδα, από τους ξενώνες/hostels, τα ξενοδοχεία, χώρους εστίασης, φορείς εκδηλώσεων και ξεναγήσεων μέχρι παραγωγούς και προμηθευτές που εξειδικεύονται στον τομέα.
Πέρα από τα γενικού χαρακτήρα μέτρα, χρειάζεται εξειδίκευσή τους σε περιφερειακό επίπεδο, αφού σοβαρές αλλά διαφορετικές θα είναι οι επιπτώσεις ανά περιφέρεια, για παράδειγμα:
- στην Αττική και στην Κ. Μακεδονία (που έχουν έναν τουριστικό τομέα που έχει πληγεί πρώτος και σοβαρά, αλλά υπάρχουν και άλλοι τομείς που θα πληγούν με διαφορετικό τρόπο στη συνέχεια),
- στο Ιόνιο (είναι πιθανόν να είναι πολύ μεγάλη η επίπτωση από τον μηδενισμό του τουρισμού από Ιταλία),
- στα νησιά του Ν. Αιγαίου (που είναι σχεδόν αποκλειστικά εξαρτημένα από τον τουρισμό) και
- στην Κρήτη (που ναι μεν είναι εξαρτημένη σε μεγάλο βαθμό από τον τουρισμό αλλά διαθέτει και σημαντικό πρωτογενή παραγωγή).
Το πρώτο και καθοριστικό είναι το πώς θα κινηθεί η ΕΕ. Σίγουρα πρέπει να κινηθεί με εντελώς διαφορετικό τρόπο σε σχέση με την δημοσιονομική αλλά και την προσφυγική πρόκληση. Και στις δύο περιπτώσεις κινήθηκε πολύ αργά, τα μέτρα ήταν πολύ λίγα και χωρίς αποφασιστικότητα με αποτέλεσμα οι επιπτώσεις να είναι πολύ μεγάλες. Η κρίση με τον κοροναϊό μπορεί να έχει πολύ ευρύτερες επιπτώσεις, στην δημόσια υγεία, στο σύστημα περίθαλψης, στην παραγωγή ιδιαίτερα χρήσιμων προϊόντων, στην διασφάλιση υπηρεσιών που είναι απαραίτητες ακόμα και μέσα σε μια βαθιά κρίση, καθώς και στην ευρύτερη οικονομία και εργασία. Η απάντηση της ΕΕ θα πρέπει να είναι ολοκληρωμένη και άμεση, όχι δειλή και πολύ αργή.
Επίσης, χρειάζεται να αξιοποιήσουμε την εμπειρία που υπάρχει σε διεθνείς οργανισμούς, όπως τα Ηνωμένα Έθνη και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού ή ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, που έχουν σημαντική εμπειρία από την διαχείριση των επιπτώσεων όχι μόνο στην υγεία αλλά και στην κοινωνία και στην οικονομία από προηγούμενες κρίσεις ιών, που ίσως στην Ευρώπη δεν συνειδητοποιήσαμε επαρκώς, όπως για παράδειγμα:
Οι διεθνείς οργανισμοί αναζητούν, μάλιστα, από κοινού τρόπους συνεργασίας για να παίξει ο τουριστικός τομέας ενεργό ρόλο τόσο στον περιορισμό της διάδοσης του κοροναϊού όσο και ανάκαμψης της οικονομίας
ενώ έχουν εκφράσει την πρόθεσή τους να συμβάλλουν με κατευθυντήριες οδηγίες και υποστήριξη για μέτρα ανάκαμψης των κρατών, καθώς και του δημόσιου όσο και του ιδιωτικού τουριστικού τομέα, συμπεριλαμβανομένων εξειδικευμένων φορέων που σχετίζονται με τον τουρισμό, όπως οι διοργανωτές εκδηλώσεων, εκθέσεων, συνεδρίων, ξεναγήσεων κ.ά.
Η κρίση θα πλήξει με διαφορετικό τρόπο τις τουριστικές επιχειρήσεις και λόγω των διαφορετικών χαρακτηριστικών τους
Η χώρα μας εξαρτιέται, ίσως υπερβολικά πολύ, από τον τουρισμό, και οι αρνητικές επιπτώσεις σε αυτόν θα προκαλέσουν, έτσι κι αλλιώς, ντόμινο σε πολλούς άλλους κλάδους που συνδέονται με αυτόν. Δύσκολα θα αντέξουν οι περισσότερες επιχειρήσεις – ιδιαίτερα οι πιο αδύναμες – αν η κρίση διαρκέσει μετά τον Απρίλιο ή ακόμα περισσότερο.
Ήδη η προηγηθείσα δημοσιονομική κρίση έχει προκαλέσει υπερ-συγκέντρωση του τομέα σε μεγαλύτερες επιχειρήσεις που διαθέτουν κεφάλαια ή έχουν δυνατότητα πρόσβασης σε τραπεζικό δανεισμό, κάτι που είναι σχεδόν αδύνατο για μικρές, πολύ μικρές ή μεσαίες επιχειρήσεις. Η νέα κρίση μπορεί να ισοπεδώσει ότι επιβίωσε ή ότι καινούργιο δημιουργήθηκε ως απάντηση στην δημοσιονομική κρίση.
Οι περισσότερες επιχειρήσεις σε όλη την τουριστική βεντάλια είναι κυρίως μικρομεσαίες ή συνεταιριστικές, αν και μεγάλο κομμάτι της οικονομικής πίτας έχουν οι αλυσίδες και οι όμιλοι. Σύμφωνα με τον Γενικό Γραμματέα του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού (UNWTO) Zurab Pololikashvili “οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις αποτελούν περίπου το 80% του τουριστικού τομέα και είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένες, με εκατομμύρια ανθρώπους σε ολόκληρο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων τοπικών κοινωνιών και ευάλωτων πληθυσμών που βασίζονται στον τουρισμό”.
Μια ιδιαίτερη κατηγορία επιχειρήσεων που μέχρι σήμερα ελάχιστα λαμβάνονται υπόψη στη χώρα μας είναι αυτός των συνεταιριστικών – συνεργατικών επιχειρήσεων και των αγρο-τουριστικών που πέρα από την οικονομική δραστηριότητα έχουν αυξημένο κοινωνικό, οικολογικό και τοπικό αντίκτυπο. Τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν άμεσα, πρέπει να αφορούν και αυτές τις κατηγορίες επιχειρήσεων που σήμερα έχουν ελάχιστη ή μηδενική πρόσβαση σε τραπεζικό δανεισμό ή συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα, παρά τον σημαντικό ρόλο που παίζουν στην δημιουργία μιας βιώσιμης οικονομίας και ενός νέου παραγωγικού μοντέλου, όσο και στην στήριξη της τοπικής οικονομίας και της απασχόλησης. Οι περισσότερες από τις επιχειρήσεις αυτές είναι πολύ πιο εκτεθειμένες στον κίνδυνο αφού δεν είχαν σε προηγούμενες περιόδους ούτε επαρκή κεφάλαια ούτε πρόσβαση σε ικανοποιητικό και δίκαιο δανεισμό για την ανάπτυξή τους ή την επιβίωσή τους σε μια δύσκολη εποχή όπως η σημερινή.
Η δεύτερη, σε εξέλιξη, κρίση, σε συνέχεια της προηγηθείσας δημοσιονομικής, θα μπορούσε – αν υπάρξουν κατάλληλες κινήσεις – να βοηθήσει να αντιμετωπιστούν διαρθρωτικά προβλήματα της οικονομίας καθώς και δυσλειτουργίες του τραπεζικού συστήματος. Το τελευταίο, αν και έχει λάβει τεράστια δημόσια χρηματοδότηση κι ενισχύθηκε με κατάλληλα εργαλεία για να μειωθούν οι κίνδυνοι γι αυτό από την παροχή νέας ρευστότητας στην πραγματική οικονομία, συνεχίζει να αποκλείει στην πράξη το μεγαλύτερο ποσοστό των Μικρο-Μεσαίων και σχεδόν το σύνολο των κοινωνικών – συνεταιριστικών και συνεργατικών επιχειρήσεων από δίκαιη πρόσβαση σε δανεισμό, ακόμα και για μικρο-πιστώσεις.
Είναι σημαντικό στην κοινή προσπάθεια επιβίωσης να μην είναι κάθε χώρα αλλά και κάθε επιχείρηση μόνη της γιατί το κόστος τελικά θα είναι έτσι ανυπολόγιστο για την οικονομία και την κοινωνία. Στο παρελθόν έχουν υπάρξει πολλά άλλα κύματα τσουνάμι που έπληξαν τον τουριστικό τομέα και γι αυτό χρειάζεται μια πιο ολοκληρωμένη προσέγγιση για το πώς
(α) σε αυτή τη φάση, θα αποφευχθεί μια πλήρης κατάρρευση του τομέα, κάτι που θα προκαλέσει ντόμινο άλλων καταρρεύσεων
(β) την επόμενη μέρα, θα ανακάμψει, ίσως μέσα από πιο βιώσιμα μοντέλα τουρισμού και πολιτικές που θα ενδυναμώσουν τις συνεργασίες, τα δίκτυα και την ανάπτυξη κοινών εργαλείων απέναντι σε κρίσεις
(γ) πώς θα συμβάλλει στην γενικότερη ανάκαμψη.
Τα μέτρα χρειάζεται να έχουν δύο διαστάσεις:
- επείγοντα, γρήγορα, ευέλικτα, στοχευμένα και αποτελεσματικά όσο διαρκεί η κρίση, με στόχο την προστασία από κατάρρευση πολλών κλάδων αλλά και της οικονομίας γενικότερα,
- καλά σχεδιασμένα από σήμερα για ανάκαμψη, μόλις περάσει η κρίση, με συνεχή επικαιροποίησή τους ανάλογα με τις εξελίξεις και την ένταση της κρίσης.
Προφανώς δεν μπορούμε να ξέρουμε τώρα πώς θα εξελιχθεί η κρίση, αλλά ένας σωστός σχεδιασμός σήμερα που επικαιροποιείται συνεχώς θα μας γλυτώσει από μεγάλες καθυστερήσεις αύριο στην υιοθέτηση μέτρων ανάκαμψης, και μάλιστα σε μια στιγμή που θα απαιτείται άμεση δράση γιατί η οικονομία θα είναι πολύ εξαντλημένη. Η επιστήμη προσφέρει την δυνατότητα σεναρίων, όπως για παράδειγμα σχεδιασμός με βάση το αισιόδοξο σενάριο (η κρίση είναι σχετικά σύντομη), το ήπιο (η κρίση διαρκεί μερικούς μήνες, βρίσκεται φάρμακο, ο ανθρώπινος οργανισμός αναπτύσσει άμυνες) και το απαισιόδοξο (η κρίση παρατείνεται και επεκτείνεται, η Ιταλία δεν είναι η εξαίρεση, η παγκόσμια οικονομία μπαίνει σε πολύ μεγάλη ύφεση και τομείς καταρρέουν).
Μερικές προτάσεις για την επιβίωση των επιχειρήσεων μέσα στην κρίση
Τα μέτρα περιορισμού της εξάπλωσης του κοροναϊού είναι αναγκαία, αλλά όσο γενικεύονται θα προκαλούν αλυσιδωτές επιπτώσεις στα δημόσια οικονομικά καθώς και στην οικονομία των επιχειρήσεων και των πολιτών. Επομένως, θα πρέπει να συνοδεύονται και με τα ανάλογα σενάρια υποστήριξης και της οικονομίας, πριν καταρρεύσει και προκαλέσει άλλα μεγάλα προβλήματα.
Η ικανότητα ανθεκτικότητας της κοινωνίας μας αφορά σήμερα στην δυνατότητα ή όχι να περιορίσουμε την επέκταση των αρνητικών συνεπειών του κοροναϊού όχι μόνο στην υγεία και στην κοινωνική συνοχή αλλά και στο σύνολο της οικονομίας, το αν και πότε θα αναπτυχθούν κατάλληλα εργαλεία για την ενίσχυση σήμερα αυτών των επιχειρήσεων που κινδυνεύουν και πώς αύριο θα συμβάλλουμε οργανωμένα στην ανάκαμψη.
Με βάση το γεγονός ότι ζούμε την κρίση στον τουριστικό τομέα από μέσα (λόγω της λειτουργίας του καινοτόμου WELCOMMON HOSTEL που λειτουργούμε ως κοινωνική συνεταιριστική επιχείρηση ο Άνεμος Ανανέωσης) και επειδή οι εξελίξεις είναι ραγδαίες, προτείνουμε μερικά εργαλεία με επείγοντα χαρακτήρα που πρέπει να ισχύσουν άμεσα. Ακόμα και δύο μήνες αβεβαιότητας μπορεί να οδηγήσουν σε κατάρρευση πολλές επιχειρήσεις:
– Ευέλικτα και άμεσα εφαρμόσιμα προγράμματα ενίσχυσης επιχειρήσεων που πλήττονται ήδη από την κρίση, με στόχο να μπορέσουν να διατηρήσουν τις θέσεις εργασίας.
– Χαμηλότοκα ή μηδενικού επιτοκίου δάνεια και χρηματοδότηση κεφαλαίου κίνησης για όλες τις επιχειρήσεις που πλήττονται άμεσα ή έμμεσα, χωρίς υπερβολική γραφειοκρατία και μη-ρεαλιστικές εγγυήσεις.
– Πρόσβαση σε προγράμματα εκπαίδευσης και επανεκπαίδευσης προσωπικού αλλά και των πελατών για μείωση των κινδύνων μετάδοσης του κοροναϊού.
– Ενίσχυση των ξενοδοχείων και ξενώνων για την απόκτηση αυξημένων μέσων και υπηρεσιών απολύμανσης, κατάλληλων μέτρων υγιεινής κι ασφάλειας.
– Πάγωμα με νομοθετική πράξη των εξώσεων που είναι πιθανόν να αποπειραθούν ιδιοκτήτες λόγω των οικονομικών δυσκολιών που θα αντιμετωπίσουν οι επιχειρήσεις εξαιτίας της αδυναμίας να καταβληθούν ενοίκια τους επόμενους μήνες, (εξαιτίας ανωτέρας βίας λόγω κοροναϊού, μαζικές ακυρώσεις, μεγάλες απώλειες εσόδων).
– Πάγωμα σε πρώτη φάση για ένα 4μηνο της υποχρέωσης καταβολής ασφαλιστικών και φορολογικών εισφορών για κατηγορίες επιχειρήσεων που αποδεδειγμένα πλήττονται ήδη (δημιουργία από την κεντρική διοίκηση ενός καταλόγου με κατηγορίες αυτών των επιχειρήσεων που θα δικαιούνται εφαρμογής της διάταξης, ώστε να είναι ξεκάθαρα ενήμερες οι εφορίες για το ποιοι δικαιούνται και ποιοι όχι). Η αναστολή πληρωμής ΦΠΑ ελάχιστα αφορά ξενοδοχεία και ξενώνες, αφού τα έσοδά τους είναι κυρίως με ΦΠΑ 13% ενώ τα έξοδα με 24%.
– Πρόβλεψη άμεσα της δυνατότητας έκδοσης ασφαλιστικής και φορολογικής ενημερότητας ηλεκτρονικά για τις επιχειρήσεις που πλήττονται, πριν δημιουργηθούν προβλήματα.
– Ενίσχυση μέσα από τον κρατικό προϋπολογισμό με διαδικασίες εξπρές προγραμμάτων εξοικονόμησης ενέργειας και εφαρμογής συστημάτων Ανανεώσιμης Ενέργειας σε ξενοδοχεία, ξενώνες/Hostel και άλλες τουριστικές επιχειρήσεις, ώστε είτε για να ανακτήσουν κεφάλαια που έχουν δαπανήσει για ενεργειακή αποτελεσματικότητα μέσα στο 2019 αλλά δεν έχουν αποσβέσει ακόμα είτε για να πετύχουν μείωση των λειτουργικών δαπανών τους, αφού η κατανάλωση ενέργειας αποτελεί μεγάλο ποσοστό των λειτουργικών δαπανών ξενοδοχείων, ξενώνων / hostel. Το μέτρο θα είναι, επίσης, χρήσιμο στο πλαίσιο μιας ισχυρής Πράσινης Συμφωνίας για την Ελλάδα για την επίτευξη και άλλων οικονομικών, κλιματικών, ενεργειακών και κοινωνικών στόχων αναδεικνύοντας την σημασία των πράσινων λύσεων. Θα δώσει, επίσης, ώθηση σε τομείς της οικονομίας και της παραγωγής που είναι αναπτυσσόμενοι στη χώρα μας, σε μια περίοδο που θα χρειαστεί αναζωογόνηση της οικονομίας με βιώσιμη προοπτική.
– Αξιοποίηση ξενοδοχείων και ξενώνων που επιθυμούν εθελοντικά να συμμετάσχουν σε προγράμματα υποστηριζόμενης φιλοξενίας (με ευρωπαϊκούς κι εθνικούς πόρους) για ένα 3μηνο προσφύγων/μεταναστών με στόχο να μεταφερθούν 30.000 άτομα άμεσα από τα νησιά στην Αττική και σε άλλες περιοχές της ηπειρωτικής χώρας , για λόγους προστασίας της δημόσιας υγείας. Είναι πολύ σημαντικό να μειωθεί άμεσα η πίεση στα νησιά με ορθολογικές και δίκαιες λύσεις, win-win, που μπορεί να συνδυαστούν με μέτρα για τον τουριστικό κλάδο που πλήττεται. Οι συνθήκες διαβίωσης στους επίσημους κι ανεπίσημους καταυλισμούς είναι άθλιες και οποιαδήποτε επέκταση του κοροναϊού στους καταυλισμούς θα έχει τραγικές επιπτώσεις τόσο στους πρόσφυγες όσο και στο δημόσιο σύστημα υγείας. Όπως είναι σήμερα η κατάσταση εκεί, είναι αδύνατο να τηρηθούν στοιχειώδεις κανόνες προσωπικής καθαριότητας και υγιεινής, εθελοντικής απομόνωσης των ατόμων που είναι ευάλωτα, διαχωρισμού των παιδιών από την υπόλοιπη κοινότητα για να μην συμβάλλουν στην διάδοση του κοροναϊού. Η υγεία αυτών των πληθυσμών είναι ήδη ασταθής λόγω της ταλαιπωρίας, της ψυχολογικής πίεσης που αντιμετωπίζουν και των κακών συνθηκών ζωής, άρα είναι πιο ευάλωτοι στον κοροναϊό.
Προτείνουμε, επίσης, μερικά εργαλεία για την επόμενη μέρα, με στόχο την ανάκαμψη μετά την κρίση:
– Διαμόρφωση μιας νέας στρατηγικής για τον τουρισμό που θα βασίζεται σε πιο βιώσιμα μοντέλα και θα υιοθετήσει εργαλεία και πολιτικές ενίσχυσης της δικτύωσης μεταξύ των ίδιων των τουριστικών επιχειρήσεων αλλά και με παραγωγικούς κλάδους.
– Εργαλεία για μαζική ενεργειακή αναβάθμιση όλων των τουριστικών εγκαταστάσεων, ώστε να μειωθούν τα λειτουργικά έξοδά τους αλλά και να συμβάλλουν στην επίτευξη κλιματικών κι ενεργειακών στόχων.
– Ενίσχυση μέσα από διάλογο των κοινωνικών εταίρων για πιο ανθεκτικά και βιώσιμα συστήματα προμηθειών.
Στις συνθήκες που βιώνουμε σήμερα δεν μπορεί και δεν πρέπει να εφαρμοστούν τα τυπικά τραπεζικά κριτήρια που ισχύουν και τα οποία οδηγούν τελικώς σε αποκλεισμό από δάνειο ή ευρωπαϊκά συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα επιχειρήσεις που ήδη έχουν κάποιο δάνειο ή και κόκκινο δάνειο καθώς και επιχειρήσεις που δεν έχουν κέρδη τα τελευταία χρόνια, ασχέτως αν κάνουν ή όχι επενδύσεις ή έχουν δημιουργήσει θέσεις εργασίας.
Η νέα κρίση είναι ευκαιρία να δούμε ξανά το πώς η κοινωνία, οι υποδομές της αλλά και η οικονομία μας μπορεί να είναι πιο ανθεκτικές απέναντι σε κρίσεις, δημοσιονομικές, οικονομικές, κοινωνικές ή οικολογικές, πώς αναπτύσσουμε γρήγορα τα κατάλληλα εργαλεία για τον περιορισμό της έντασης κι έκτασης μιας κρίσης και πώς ανακάμπτουμε γρήγορα χωρίς να αφήνουμε κάποιους πίσω μόνους και κατεστραμμένους. Έχουμε μια ευκαιρία να αποδείξουμε ότι λαμβάνουμε τα μαθήματα, δεν επαναλαμβάνονται για πολλοστή φορά τα ίδια λάθη.
- Ο Νίκος Χρυσόγελος είναι πρώην ευρωβουλευτής, Project manager του καινοτόμου WELCOMMON HOSTEL που έχει δημιουργήσει στην Αθήνα η κοινωνική συνεταιριστική επιχείρηση ΑΝΕΜΟΣ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ, της οποίας είναι πρόεδρος
