Στο πλαίσιο της δράσης Πράσινη Περιφερειακή Ανάπτυξη η κοινωνική επιχείρηση“Άνεμος Ανανέωσης“ και το Ίδρυμα Χάινριχ Μπελ Ελλάδας οργανώνουν μια σειρά δραστηριοτήτων με σκοπό την ενίσχυση των ικανοτήτων των κοινωνικών, επαγγελματικών και περιφερειακών φορέων, καθώς και των τοπικών αρχών για την εφαρμογή σχεδίων οικολογικής και κοινωνικής καινοτομίας και την πλήρη αξιοποίηση των εθνικών και ευρωπαϊκών ευκαιριών χρηματοδότησης. Η δικτύωση και η συνεργασία μεταξύ των φορέων για την ανάπτυξη και την υλοποίηση τέτοιων σχεδίων είναι ένα βασικό στοιχείο των προγραμματισμένων ενεργειών, η πλειοψηφία των οποίων πρόκειται να υλοποιηθεί σε στενή συνεργασία με το Ελληνικό Δίκτυο Πράσινων Πόλεων.

Ανάμεσα στις προγραμματισμένες δράσεις είναι μια σειρά σεμιναρίων ενδυνάμωσης, όπου θα παρουσιαστούν καλές πρακτικές και μοντέλα σχετικά με πράσινες οικονομικές δραστηριότητες από διάφορες περιοχές και χώρες, και θα συζητηθεί ο δρόμος για τη μεταφορά και προσαρμογή τους στο περιφερειακό και τοπικό πλαίσιο. Επιπλέον θα καταγραφούν οι δυνατότητες χρηματοδότησης που παρέχονται από το “Σύμφωνο Εταιρικής Σχέσης/Εθνικό Στρατηγικό Δίκτυο Αναφοράς” την περίοδο 2014-2020, σε θέματα όπως τα παρακάτω και θα παρουσιαστούν σε εκπροσώπους των τοπικών αρχών, του προσωπικού των Δήμων, στα μέλη της τοπικής κοινωνίας των πολιτών, σε κοινωνικούς επιχειρηματίες κλπ εξατομικευμένα σύμφωνα με τις ανάγκες και τα οράματα τους για το μέλλον των πόλεων τους.

• Αστική ανάπλαση προς μια οικολογική και κοινωνική κατεύθυνση
• Πράσινες θέσεις εργασίας
• Εξοικονόμηση ενέργειας και η μετάβαση σε 100% ανανεώσιμες πηγές ενέργειας
• Προώθηση των ενεργειακών συνεταιρισμών στα σχολεία
• Βιώσιμη διαχείριση των δασών και πρόληψη πυρκαγιών
• Σχέδια βιώσιμης μεταφοράς
• Νέα μοντέλα τουρισμού που συνδυάζουν βιώσιμη οικονομική δραστηριότητα με την προστασία του περιβάλλοντος και του πολιτισμού
• Χαμηλής κατανάλωσης ενέργειας ή μηδενικών εκπομπών ρύπων πλοία
• Κοινωνική Επιχειρηματικότητα
• Προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή
• Βιώσιμες δημόσιες προμήθειες

Το πρώτο σεμινάριο πραγματοποιήθηκε τον Μάρτιο στην Κοζάνη, την πόλη που κατέχει την προεδρία του Δικτύου Ελληνικών Πράσινων Πόλεων, το δεύτερο στα Χανιά το Μάιο, το τρίτο στον Δήμο Αγίου Δημητρίου τον Οκτώβριο και το τελευταίο στην πόλη της Δράμας τον Νοέμβριο.

Εκπρόσωποι ενεργειακών συνεταιρισμών από διάφορες χώρες συμμετείχαν στην ακρόαση που οργάνωσε η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Ενεργειακών Συνεταιρισμών (RESCoop) και η Ομάδα της Αριστεράς (GUE) στις 19 Νοεμβρίου 2015, στο Ευρωκοινοβούλιο. Την πρωτοβουλία είχαν οι ευρωβουλευτές: Miguel Urban Crespo (Ισπανία – Podemos), Marisa Matias (Πορτογαλία, Block), Σοφία Σακοράφα (Ελλάδα, ανεξάρτητη).

Στην ημερίδα συμμετείχαν ενεργειακοί συνεταιρισμοί από την Ισπανία, τη Γερμανία, το Βέλγιο, τη Γαλλία, την Δανία, την Πορτογαλία, την Ιταλία, την Κροατία, την Βρετανία κα.

Από την Ελλάδα, συμμετείχαν ο Ενεργειακός κι Αναπτυξιακός Συνεταιρισμός Σίφνου (Απόστολος Δημόπουλος, Γιάννης Γκύλλης, Νίκος Χρυσόγελος), ο «ΆΝΕΜΟΣ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ» (Νίκος Χρυσόγελος) καθώς και η Ενεργειακή Συνεταιριστική Καρδίτσας (Γιάννης Σταθόπουλος, Γιώργος Διδάγγελος).

Ο Νίκος Χρυσόγελος, πρόεδρος του κοινωνικού συνεταιρισμού ΑΝΕΜΟΣ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ και ιδρυτικό μέλος του Ενεργειακού κι Αναπτυξιακού Συνεταιρισμού Σίφνου παρουσίασε στοιχεία από το ενεργειακό προφίλ της Ελλάδας αλλά και πρωτοβουλίες που έχουν παρθεί το τελευταίο διάστημα από πολίτες στην κατεύθυνση του ελέγχου της ενέργειας από τις τοπικές κοινωνίες, μέσω της δημιουργίας ενεργειακών συνεταιρισμών (Σίφνος, Καρδίτσα, Κρήτη, Τήλος, Γαύδος κα). Από την Ενεργειακή Συνεταιριστική Καρδίτσας οι Γιάννης Σταθόπουλος και Γιώργος Διδάγγελος παρουσίασαν τις δραστηριότητες του συνεταιρισμού.

Συνολικά έχουν καταγραφεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο 2400 ενεργειακοί συνεταιρισμοί. Από την Ελλάδα, μέλη της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας είναι ήδη ο Ενεργειακός κι Αναπτυξιακός Συνεταιρισμός Σίφνου καθώς και η Ενεργειακή Συνεταιριστική Καρδίτσας.

O «Άνεμος Ανανέωσης» στο αιολικό πάρκο του Άαχεν

Το αιολικό πάρκο του Άαχεν επισκέφθηκε ο «ΑΝΕΜΟΣ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ» στις 18 Νοεμβρίου. Ο Horst Kluttig, υπεύθυνος του πάρκου, ξενάγησε τον Νίκο Χρυσόγελο, πρόεδρο του κοινωνικού συνεταιρισμού, και τον Νίκο Σουπσανά στις εγκαταστάσεις του πάρκου, παρουσίασε την ιστορία του και ενημέρωσε για τον τρόπο με τον οποίο επωφελούνται οι τοπικές κοινωνίες.

Φωτο: Horst Kluttig, υπεύθυνος του πάρκου

Στο Άααχεν επίσης επικοινωνούμε με τοπικούς και ερευνητικούς φορείς με εμπειρίες σε θέματα ενεργειακής μετάβασης και ανάπτυξης ενεργειακών συνεταιρισμών στην χώρα μας.

Επισκέψιμη ανεμογεννήτρια για ξενάγηση από το ύψος των 70 μέτρων

Το ίδιο το αιολικό πάρκο, η ιστορία του αλλά και η απόδοσή του παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον. Αλλά υπάρχει και κάτι ξεχωριστό. Μία από τις ανεμογεννήτριες είναι επισκέψιμη στο εσωτερικό της και αξιοποιείται για εκπαιδευτικά προγράμματα αναρρίχησης στην κορυφή της από εσωτερική σκάλα στο πλαίσιο του προγράμματος ενημέρωσης για το πάρκο.

Το κέντρο Wind Turbine Vicitor centre for New Energy Agency δημιουργήθηκε με στόχο την ξενάγηση ενδιαφερομένων στο πάρκο αλλά και την επίσκεψη στο εσωτερικό της ανεμογεννήτριας. Κάτι που κάναμε και εμείς , και μπορούμε να πούμε ότι ήταν μια πολύ ενδιαφέρουσα εμπειρία να βλέπεις τον κόσμο από το ύψος των 70 περίπου μέτρων, μέσα από μια ανεμογεννήτρια. Ανεβαίνεις από μια σπειροειδή σκάλα στο εσωτερικό της ανεμογεννήτριας σε ύψος 63 μέτρων, όπου βρίσκεται μια διαμορφωμένη πλατφόρμα. Από εκεί μπορείς να θαυμάσεις τη θέα της ευρύτερης περιοχής. Ανεβήκαμε, μάλιστα, λίγο πιο ψιλά, και μπήκαμε μέσα στο κέλυφος (nacelle) του ρότορα της ανεμογεννήτριας.

Φωτο: εξοπλισμός για την ξενάγηση μέσα στην ανεμογεννήτρια

Πάνω από 1000 άτομα ετησίως δοκιμάζουν αυτή την ιδιαίτερη ξενάγηση στο εσωτερικό της ανεμογεννήτριας. Τις σκάλες στο εσωτερικό της ανεμογεννήτριας έχουν ανέβει και κατέβει συνολικά 10.000 άτομα, από την έναρξη του προγράμματος το 1999, όπως μας εξήγησε ο Horst

Βίντεο για το εκπαιδευτικό πρόγραμμα: https://www.youtube.com/watch?v=kiSlB3caU8Y#t=33

Φωτο: Νίκος Χρυσόγελος  

Σε όλη την Γερμανία υπάρχουν συνολικά τρεις παρόμοιες – επισκέψιμες στο εσωτερικό τους – ανεμογεννήτριες και παγκοσμίως λιγότερες από 12.

Ένα κοινό ευρωπαϊκό πάρκο

Η περιοχή του Άααχεν στη Γερμανία βρίσκεται στα σύνορα με την Ολλανδία κι έχει περιορισμένο χώρο για την ανάπτυξη αιολικών πάρκων. Παρόλο αυτά μετά από χωροταξικό σχεδιασμό επέλεξε τις περιοχές όπου μπορούσαν να εγκατασταθούν αιολικά πάρκα. Το 1993 η πόλη του Άααχεν αποφάσισε να συνεργαστεί με την ολλανδική πόλη Heerlen και να δημιουργήσουν από κοινού το πρώτο κοινό ευρωπαϊκό αιολικό πάρκο, το EuroWindPark, σε απόσταση 5 χιλιομέτρων από την ιστορική πόλη του Άαχεν.

Η πρώτη φάση του σχεδίου τους ‘Future Energies’ προετοιμάστηκε από το Energie-Cités και χρηματοδοτήθηκε αρχικά από το πρόγραμμα (ENG-ALTENER 1 1993-1995) με στόχο την ανάπτυξη οργανωτικού και οικονομικού μοντέλου για την προμήθεια βιώσιμης ενέργειας στην διασυνοριακή βιομηχανική περιοχή του   Aachen/Heerlen, τον αστικό σχεδιασμό για την εξοικονόμηση ενέργειας, την εγκατάσταση αιολικών και βιοαερίου, και την ένταξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, συστημάτων τηλεθέρμανσης κα. Σε δεύτερη φάση επιδιώχθηκε να διασφαλιστεί μέσα από την αλλαγή του θεσμικού πλαισίου (περιφερειακός σχεδιασμός, έκδοση αδειών για αιολικά και βιοαέριο, διαμόρφωση ενεργειακών στάνταρτς, βιοκλιματική κα).

Στη συνέχεια, συγχρηματοδοτήθηκε από ευρωπαϊκούς πόρους (FP4-NNE-THERMIE C), η εγκατάσταση, το 1997, μιας ανεμογεννήτριας 1,5 MW με καινοτόμο για την εποχή σχεδιασμό, σε σχέση με την μηχανική και ηλεκτρική απόδοσή της, την μείωση του θορύβου κα. Με συνολικό κόστος ανεμογεννήτριας 1.861.735€, η ευρωπαϊκή συμμετοχή ανέρχονταν σε 744. 694 €.

Στο πάρκο λειτουργούν σήμερα συνολικά 12 ανεμογεννήτριες των 1.5 MW, που η κάθε μία ανήκει σε διαφορετικούς φορείς (συνεταιρισμούς, δήμους, πανεπιστήμιο, υπουργείο κα). Την συνολική διαχείριση του αιολικού πάρκου έχει η ASEAG ENERGIE GMBH.

Εργαλείο λήψης αποφάσεων βασισμένο σε σύνολο κριτηρίων

Για να αποφευχθεί η σύγκρουση μεταξύ της ανάγκης ανάπτυξης ανανεώσιμων πηγών για πλήρη έξοδο από τα ορυκτά καύσιμα και αποδοχής από τις τοπικές κοινωνίες των επενδύσεων αλλά και για να διασφαλίζεται ταυτόχρονα η προστασία περιβαλλοντικά ευαίσθητων περιοχών, αναπτύχθηκε από το Πανεπιστήμιο του Άαχεν σε συνεργασία με φορείς καταναλωτών και σχετικές επιχειρήσεις ένα πολύ-κριτηριακό μοντέλο επιλογής περιοχών για τα αιολικά που λαμβάνει υπόψη τεχνο-οικονομικά, κοινωνικο-πολιτικά και περιβαλλοντικά κριτήρια, δηλαδή διευκρινίζει τον τρόπο που τα διάφορα θέματα κοινωνικής αποδοχής ιεραρχούνται στη διαδικασία επιλογών των αιολικών εγκαταστάσεων. Η διαδικασία αυτή βασίζεται σε ένα σύστημα GIS (Γεωγραφικό Σύστημα Πληροφοριών) Αναλυτικής Διαδικασίας Ιεράρχησης. Με βάση αυτό ζητήθηκε από μια ομάδα τοπικών ειδικών να χρησιμοποιήσουν τα κριτήρια ώστε να αποφασιστεί η σημασία κάθε κριτηρίου. Ως αποτέλεσμα της εφαρμογής της μεθοδολογίας διαπιστώθηκε ότι υπήρχε η δυνατότητα να εγκατασταθούν αιολικά στο 9,4% της περιοχής που μελετήθηκε, ενώ το 1,74% της περιοχής μπορούσε να χαρακτηρισθεί ως περιοχή υψηλής καταλληλότητας. Εκπονήθηκε, επίσης, μια συγκριτική μελέτη για τα προτεινόμενα εργαλεία σε σχέση με υπάρχοντα αιολικά πάρκα ώστε να δοκιμαστεί η αξιοπιστία του μοντέλου.

Αν και συνολικά η ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από το αιολικό πάρκο ξεπερνάει τις ανάγκες της περιοχής, υπάρχουν ακόμα σημεία όπου μπορούν να εγκατασταθούν νέα αιολικά.

Έμφαση στην εκπαίδευση για τη βιωσιμότητα και σύνδεση της έρευνας με την εφαρμογή

Το Πανεπιστήμιο του Άαχεν θεωρείται ένα από τα καλύτερα στα θέματα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και γενικά επιστημών για τη βιωσιμότητα, ιδιαίτερα στην έρευνα των «μεγα-τάσεων», όπως σε ενέργεια, νερό, κινητικότητας, υγεία, μεγάλες πόλεις ιδιαίτερα υπό το πρίσμα της κλιματικής αλλαγής. Στη βάση μιας πρόσφατης αξιολόγησης που το ανέδειξε ως ένα από τα καλύτερα, το Πανεπιστήμιο του Άαχεν χρηματοδοτείται με πάνω από 200 εκατομμύρια Ευρώ για την ανάπτυξη θεματικών clusters για το διάστημα 2010-2017. Μέχρι 19 clusters θα έχουν επίσημα χώρους και αίθουσες στο campus του Πανεπιστημίου, ενώ δημιουργούνται και νέα εργαστήρια. Επιδιώκεται η συνέργεια πόρων και δυνατοτήτων και η δημιουργία θεματικών hotspots με εξειδικευμένους συνεργάτες και ισχυρές εγκαταστάσεις δοκιμών.

Οι επιχειρήσεις και πανεπιστημιακά ιδρύματα θα μπορούν να εργαστούν από κοινού σε θέματα έρευνας και εφαρμογών, στο πλαίσιο μιας διεπιστημονικής προσέγγισης. Υπολογίζεται ότι θα συμμετάσχουν στο σχέδιο σε μακροπρόθεσμη βάση 250 γερμανικές και διεθνείς επιχειρήσεις για να κάνουν την δική τους έρευνα και να αναβαθμίσουν τις ικανότητές τους σε συνεργασία με το πανεπιστήμιο του Aachen. Αυτό θα επιτρέψει την έγκαιρη και έγκυρη αξιολόγηση των διαφόρων τεχνολογιών, όσον αφορά τις ευκαιρίες, τους κινδύνους και την ωριμότητά τους.

Το πανεπιστήμιο ασχολείται επίσης με την ανάπτυξη έξυπνων δικτύων για την σύνδεση των διαφόρων μορφών ενέργειας (ηλεκτρική ενέργεια, φυσικό αέριο, θέρμανση) αλλά και για την διαχείριση της ζήτησης ενέργειας, την σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας, καθώς και τις διάφορες κοινωνικές πτυχές της ενέργειας. Επιδιώκεται, συνεπώς, μια ολιστική προσέγγιση με την συμβολή διαφορετικών επιστημονικών κλάδων, που οδηγεί όμως και σε ρεαλιστικές κι έξυπνες λύσεις.

Το Κέντρο Ερευνών Ενέργειας του Πανεπιστημίου – που στεγάζει πέντε ινστιτούτα – είναι επικεφαλής του “cluster Βιώσιμη Ενέργεια». Μεταξύ άλλων δοκιμάζει και νέα υλικά για μόνωση σε «ευφυείς προσόψεις» κτηρίων, υλικά για αποθήκευση θερμότητας και νέες συσκευές ημιαγωγών για ηλεκτρονικά ισχύος, διαθέτει εκτεταμένο εργαστηριακό εξοπλισμό, συμπεριλαμβανομένων των εργαστηριακών εξετάσεων 5 MW, σε πραγματικό χρόνο ψηφιακή προσομοίωση (RTDS), Hardware-in-the-Loop (HIL) για την επίλυση θεμάτων που σχετίζονται με ενεργειακά αποδοτική τεχνολογία κτιρίων, κλιματισμού, «έξυπνα σπίτια», διαχείριση της ζήτησης, καθώς συστήματα αποθήκευσης ενέργειας σε οχήματα.