Η εκπαίδευση παίζει σημαντικό ρόλο στην προστασία του κλίματος

By | Δράσεις | One Comment

Το κλίμα αλλάζει ραγδαία. Πρέπει να δράσουμε οργανωμένα και αποτελεσματικά για να συγκρατήσουμε την κλιματική κρίση σε ένα κάπως ελεγχόμενο επίπεδο. Η εκπαίδευση μπορεί να συνεισφέρει στην κατανόηση της κρίσης και την συμμετοχή στην προσπάθεια προστασίας του κλίματος αλλά και προσαρμογής στα νέα κλιματικά δεδομένα. Η εκπαίδευση για το κλίμα έχει αναγνωριστεί ως ζωτικής σημασίας για να βοηθήσει όλους στην κοινωνία να πιστέψουν και να κάνουν τις απαραίτητες αλλαγές και να αντιμετωπίσουν το μέλλον εάν θέλουμε να αντιμετωπίσουμε πραγματικά το ζήτημα της κλιματικής κρίσης.

Καλά παραδείγματα δράσεων για το κλίμα σε ευρωπαϊκό επίπεδο

Η μπροσούρα “Climate Action Connecting Europe – EUKI 2021” (δεύτερη στη σειρά) παρουσιάζει επιτυχημένα προγράμματα για την προστασία του κλίματος που υποστηρίχθηκαν από την Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία για το Κλίμα (EUKI) το 2019 και το 2020. Συνολικά το διάστημα 2017-2020 έχουν υποστηριχθεί 128 προγράμματα συνεργασίας 240 διακρατικών φορέων από 30 χώρες, στα οποία συμμετέχουν 190 δήμοι.

Η έκδοση αναδεικνύει τις ποικίλες προσεγγίσεις της κλιματικής δράσης στην Ευρώπη σε οκτώ θέματα προτεραιότητας, όπως κλιματική πολιτική, ενέργεια, κινητικότητα, κτίρια και δήμοι, ευαισθητοποίηση, γεωργία-έδαφος-δάση, βιώσιμη οικονομία, φιλική προς το κλίμα χρηματοδότηση. Για κάθε ενότητα, η μπροσούρα παρουσιάζει πετυχημένα έργα. 

©André Wagenzik/ BMU

Πέρα από τη χρηματοδότηση συγκεκριμένων προγραμμάτων, το EUKI ενθαρρύνει την δημιουργία μιας κοινότητας ανταλλαγής εμπειριών και καλών πρακτικών.

Κλιματικά σχολεία Βερολίνο – Αθήνα

Μεταξύ των ιδιαίτερα επιτυχημένων προγραμμάτων (success stories) είναι ένα στα οποία συμμετείχε και ο Άνεμος Ανανέωσης: «Σχολεία και Κοινωνίες ανοιχτές στην προστασία του κλίματος και στην εξοικονόμηση ενέργειας – Κλιματικά Σχολεία Αθήνα – Βερολίνο» (CLIMATE SCHOOL Be.At). Για την δραστηριότητα αυτή έχει γίνει αναφορά και από την ίδια την καγκελάριο Α. Μέρκελ σε δημόσιο μήνυμά της. Το πρόγραμμα υλοποιήθηκε από τον Δήμο Αθηναίων, την ΚΟΙΝΣΕΠ «Άνεμος Ανανέωσης», την Γερμανική πρωτοβουλία πολιτών «Respect for Greece» («Σεβασμός για την Ελλάδα») και το Ανεξάρτητο Ινστιτούτο για Περιβαλλοντικά Θέματα  (Independent  Institute for Environmental Issues – UfU)

Στο πρόγραμμα συμμετείχαν ενεργά 197 εκπαιδευτικοί από 72 σχολεία της Αθήνας,  ενώ αναπτύχθηκε πολύ ενδιαφέρουσα και ολοκληρωμένη μεθοδολογία και υλικό εκπαίδευσης και ενεργοποίησης των μαθητών, μεταξύ άλλων και με τη χρήση “βαλιτσών με όργανα μέτρησης”. Δυστυχώς, η πανδημία μας εμπόδισε να αξιοποιήσουμε πλήρως το υλικό σε συνεργασίες με άλλα σχολεία και να επεκτείνουμε τη δράση το σχολικό έτος 2020 -2021. 

Χιλιάδες μαθητές και μαθήτριες από τα 72 σχολεία, το 1/5 των σχολείων, του Δήμου Αθηναίων, μαζί με τους 197 εκπαιδευτικούς και τους γονείς εξέφρασαν την δέσμευσή τους για προστασία του κλίματος μέσα από μια ολοκληρωμένη δραστηριότητα ενημέρωσης, εκπαίδευσης, επιμόρφωσης, ευαισθητοποίησης, έρευνας και παροχής εκπαιδευτικών μεθοδολογιών και εργαλείων που αποτελεί ένα πρώτο βήμα για επόμενες δράσεις.

Το πρόγραμμα διήρκεσε από τον Οκτώβριο 2017-μέχρι τον Ιανουάριο 2020 και στόχευε στη συμμετοχή της σχολικής κοινότητας στη προστασία του κλίματος με ένα καινοτόμο και ολοκληρωμένο τρόπο, στη μείωση του ενεργειακού αποτυπώματος των σχολικών κτιρίων καθώς και στην ενίσχυση των γενικότερων προσπαθειών ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των μαθητών, εκπαιδευτικών και των οικογενειών τους σε θέματα εξοικονόμησης ενέργειας και κλιματικής δράσης.

Το πρόγραμμα αξιοποίησε την υπάρχουσα μέχρι σήμερα εμπειρία από προγράμματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα και στη Γερμανία αλλά προώθησε και μια πιο ολοκληρωμένη προσέγγιση που αποτελεί βάση για μελλοντική συνέχιση και επέκταση του προγράμματος στα σχολεία.

Thinking about Climate Action © Nikos ChrysogelosΈνα ενδιαφέρον στοιχείο και συγκριτικό πλεονέκτημα του προγράμματος είναι ότι συνεργάστηκαν στο πρόγραμμα φορείς με διαφορετική εμπειρία και ιδιαίτερο ρόλο, από δύο χώρες, προσθέτοντας στο πρόγραμμα την δική τους τεχνογνωσία και συνεισφορά: Ο Δήμος Αθηναίων ως συντονιστής του προγράμματος, η κοινωνική συνεταιριστική επιχείρηση ΑΝΕΜΟΣ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ, το Γερμανικό Ανεξάρτητο Ινστιτούτο για Περιβαλλοντικά θέματα /Unabhangiges Institut fur Umweltfragen και η Γερμανική Πρωτοβουλία Πολιτών Σεβασμός στην Ελλάδα/ Respect for Greece

Αρχικά επιμορφώθηκαν σε θέματα κλίματος και ενέργειας – από Έλληνες και Γερμανούς επιμορφωτές – 20 εκπαιδευτές μέσα από την εκπαιδευτική κοινότητα της περιοχής, στελέχη που διέθεταν ήδη σημαντική εμπειρία από ανάλογα προγράμματα

Οι 20 επιμορφωτές κατήρτισαν στη συνέχεια 240 εκπαιδευτικούς, από τους οποίους οι 197 ανέλαβαν ενεργό ρόλο στο σχολείο τους – σε συνολικά 72 Δημοτικά, Γυμνάσια, Λύκεια – ενεργοποιώντας και στηρίζοντας τους μαθητές στο πρόγραμμα αλλά και αναρτώντας τις απαραίτητες «μαρτυρίες» σε μια ψηφιακή πλατφόρμα moodle που είναι προσβάσιμη και σε όσα  μέλη της εκπαιδευτικής κοινότητας θέλουν να υλοποιήσουν παρόμοιες δράσεις στο μέλλον.

Saving Energy in Schools

Η εκπαιδευτική κοινότητα υποστηρίχτηκε για ολόκληρη τη σχολική χρονιά 2018-2019 με μεθοδολογικά και εκπαιδευτικά εργαλεία, πληροφοριακό υλικό καθώς και με «βαλίτσες» που περιλάμβαναν εργαλεία μέτρησης, παρατήρησης και πειραματισμού, συνδυάζοντας έτσι διαφορετικά εργαλεία της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης. Ενώ είχαν γίνει μέχρι πρόσφατα αρκετά προγράμματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης με αντικείμενο την ενέργεια, μόλις πρόσφατα έχουν ξεκινήσει προγράμματα για το κλίμα, αλλά δεν υπήρχε μέχρι πρόσφατα κάποιο πρόγραμμα ΠΕ που να είναι διαδραστικό και να συνδυάζει έρευνα, αξιοποίηση οργάνων για μετρήσεις, πείραμα, αξιοποίηση συνεκτικών μεθοδολογικών εργαλείων καθώς και διακρατική εμπειρία (Γερμανία – Ελλάδα).

Οι μαθητές ενημερώθηκαν, ευαισθητοποιήθηκαν και μετατράπηκαν σε ερευνητές, εκπλήσσοντας όλους τους συμμετέχοντες για την δέσμευση και το ενδιαφέρον τους. Το έργο τους αποτυπώθηκε τόσο σε posters όσο και στο πλούσιο υλικό που αναρτήθηκε στην ψηφιακή πλατφόρμα moodle

Οι εκπαιδευτικοί και κάθε σχολική μονάδα συμμετείχαν σε σχετική έρευνα που αξιολόγησε την εφαρμογή και τροφοδότησε το τελικό Σχέδιο Δράσης (Action Plan) του προγράμματος με καλές πρακτικές και προτάσεις για παρεμβάσεις στο χώρο του σχολείου.

Το πρόγραμμα όπως δομήθηκε αποτελεί ένα χρήσιμο εργαλείο ολοκληρωμένης περιβαλλοντικής εκπαίδευσης με διαπολιτισμική διάσταση και ενσωμάτωση όλων των μαθητών ανεξαρτήτως γνωστικού επιπέδου ή καταγωγής (έλληνες αλλά και μαθητές με προσφυγικό ή μεταναστευτικό υπόβαθρο), αξιοποιώντας τις δυνατότητες, γνώσεις, ικανότητες και δεξιότητες κάθε μαθητή, προσφέροντας ρόλους και καθήκοντα ώστε να ενδυναμώσει η ομάδα και να δημιουργεί πνεύμα ομάδας / κοινότητας για ένα κοινό σκοπό.

Το αποτύπωμα του προγράμματος στην εκπαιδευτική και την ευρύτερη κοινότητα που αποτελεί και  παρακαταθήκη για μελλοντικές δράσεις και προγράμματα.

Μια εκπαιδευμένη εκπαιδευτική κοινότητα που δεσμεύεται για δράση για το κλίμα

Το πρόγραμμα άφησε παρακαταθήκη για το μέλλον:

240 επιμορφωμένους εκπαιδευτικούς σχολείων της Αθήνας σε θέματα κλιματικής αλλαγής και εξοικονόμησης ενέργειας, με επιμόρφωση διάρκειας 24 ωρών, από τους οποίους οι 197 υλοποίησαν μια σχολική χρονιά δράσεις στο σχολείο τους

– Χιλιάδες μαθητές από 72 πιλοτικά σχολεία που εφάρμοσαν το πρόγραμμα και επιθυμούν να συνεχίσουν τόσο στο σχολείο τους όσο και μετά το σχολεία την δράση τους για το περιβάλλον και το κλίμα.

Εργαλεία του προγράμματος για περιβαλλοντική εκπαίδευση για το κλίμα και την ενέργεια

Τα εργαλεία για μελλοντικές δράσεις για το κλίμα στο σχολείο που προέκυψαν από το πρόγραμμα είναι πολλά, καινοτόμα αλλά και εύκολα στη χρήση τους:

– Ιστότοπος με όλες τις απαραίτητες πληροφορίες και τα εκπαιδευτικά υλικά που είναι χρήσιμα για την γενίκευση του προγράμματος  http://athensecoschools.gr

Ψηφιακή πλατφόρμα moodle στην οποία όλα τα συμμετέχοντα σχολεία αναρτούσαν τη δουλειά τους και η οποία θα διατηρηθεί και εμπλουτιστεί με την δουλειά κι άλλων σχολείων στο μέλλον http://athensecoschools.gr/moodle/

Οδηγός, μεθοδολογία και υποστηρικτικό υλικό για εκπαίδευση των μαθητών στην εξοικονόμηση ενέργειας και την κλιματική αλλαγή.

Σχέδιο Δράσης/Action Plan για το Δήμο Αθηναίων αξιοποιήσιμο για τη γενίκευση του προγράμματος με οργανωμένο και συνεκτικό τρόπο σε όλα τα σχολεία του.

Έρευνα για τα αποτελέσματα και την αξιολόγηση της εφαρμογής του προγράμματος στα σχολεία.

e-book των posters των σχολείων με τις δράσεις και προτάσεις τους (https://cutt.ly/XrlgDxY)

15 κινητές εκπαιδευτικές βαλίτσες με σχετικό εξοπλισμό που δανείζονται στα σχολεία για μετρήσεις σε θέματα ενέργειας, φωτεινότητας κ.ά.

-Συστήματα τηλεματικής σε πέντε (5) πιλοτικά σχολεία που επιτρέπουν την απομακρυσμένη ή τοπική διαχείριση της  ενέργειας, πράγμα που μεταφράζεται σε εξοικονόμησης  ενέργειας, χρημάτων και γενικότερα θέματα ασφάλειας.

Τα πέντε (5) έξυπνα πιλοτικά σχολεία του Δήμο Αθηναίων αποτελούν τα πρώτα σχολεία στην Ελλάδα με τεχνητή νοημοσύνη, παρέχοντας δυνατότητα να:

  • Καταγράφουν την κατανάλωση ηλεκτρικών συσκευών και των φωτιστικών σωμάτων
  • Ασφαλίζουν και προστατεύουν τις ευπαθείς  ηλεκτρικές συσκευές
  • Διαχειρίζονται την ενέργεια με στόχο την εξοικονόμηση και την προστασία του κλίματος
  • Παρέχουν ασφάλεια και άνεση στους καθηγητές και μαθητές

Το πρόγραμμα «Σχολεία Ανοιχτά στην Προστασία του κλίματος και την Εξοικονόμηση της Ενέργειας , Αθήνα –Βερολίνο», αξιολογήθηκε κι επιλέχθηκε προς χρηματοδότηση από την «Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία για το Κλίμα» / European Climate Initiative-EUKI), η οποία αποτελεί χρηματοδοτικό εργαλείο του Γερμανικού Υπουργείου Περιβάλλοντος, Προστασίας της Φύσης και Πυρηνικής Ασφάλειας (BMUB), ενώ τελεί  και υπό την αιγίδα του Ελληνικού Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων.

Τα στοιχεία των φορέων  υλοποίησης του έργου

Τι είναι η Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία για το Κλίμα / European Climate Initiative-EUKI

Η  Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία για το Κλίμα EUKI ενισχύει τη συνεργασία σε ευρωπαϊκό επίπεδο και στοχεύει στην ενίσχυση της γνώσης και της ευαισθητοποίησης σχετικά με τα αίτια της κλιματικής αλλαγής καθώς και των οικολογικών, κοινωνικών και οικονομικών ευκαιριών που συνδέονται με τη δράση για το κλίμα. Είναι ένα χρηματοδοτικό εργαλείο του Ομοσπονδιακού Υπουργείου Περιβάλλοντος και Πυρηνικής Ασφάλειας αλλά και μια πλατφόρμα επικοινωνίας και ενίσχυσης του διαλόγου και της συνεργασίας για τα θέματα του κλίματος σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Προτεινόμενα υποστηρικτικά μέτρα ανάπτυξης της Κοινωνικής Οικονομίας και της απασχολησιμότητας στην Κύπρο

By | Δράσεις, ΝΕΑ-ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ | No Comments

Η Κοινωνική Επιχειρηματικότητα διαθέτει εντυπωσιακές δυνατότητες αντιμετώπισης της οικονομικής κρίσης και ανεργίας, συνδυάζοντας την κερδοφορία με την βιώσιμη ανάπτυξη και την κοινωνική ένταξη. Απώτερος σκοπός της είναι να παρέχει θετικό κοινωνικό και περιβαλλοντικό αντίκτυπο για το κοινό καλό. Παρόλο που η κοινωνική οικονομία ξεκίνησε να κερδίζει το ενδιαφέρον των επιχειρηματιών στην Κύπρο, η έλλειψη υποστηρικτικού περιβάλλοντος και οικονομικών κινήτρων εμποδίζει την προώθηση και ανάπτυξη των κοινωνικών επιχειρήσεων“. Κυριακή Δημητρίου

Ο πρόεδρος της ΚΟΙΝΣΕΠ ΑΝΕΜΟΣ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ Ν. Χρυσόγελος, συμμετείχε σε διαδικτυακή εκδήλωση του προγράμματος Go Social: Supporting Employability through Social Entrepreneurship’ για να παρουσιάσει την εμπειρία του φορέα και γενικότερα τις δυνατότητες της κοινωνικής αλληλέγγυας οικονομίας. Παρουσιάζουμε εδώ με άρθρο της Κυριακής Δημητρίου (στελέχους της κυπριακής οργάνωσης ΑΚΤΗ και μέλος της Ομάδας του έργου GoSocial) την πρόταση για υποστηρικτικά μέτρα ανάπτυξης της κοινωνικής οικονομίας και της απασχολησιμότητας στην Κύπρο, όπως τα διαμόρφωσαν οι εταίροι του προγράμματος. 

Προτεινόμενα υποστηρικτικά μέτρα ανάπτυξης της Κοινωνικής Οικονομίας και της απασχολησιμότητας στην Κύπρο

Μπορεί να είναι εικόνα 1 άτομο και χαμογελάει  της Κυριακής Δημητρίου

ΑΚΤΗ Κέντρο Μελετών και Έρευνας –

Μέλος της Ομάδας του GoSocial

Η Κοινωνική Επιχειρηματικότητα διαθέτει εντυπωσιακές δυνατότητες αντιμετώπισης της οικονομικής κρίσης και ανεργίας, συνδυάζοντας την κερδοφορία με την βιώσιμη ανάπτυξη και την κοινωνική ένταξη. Απώτερος σκοπός της είναι να παρέχει θετικό κοινωνικό και περιβαλλοντικό αντίκτυπο για το κοινό καλό. Παρόλο που η κοινωνική οικονομία ξεκίνησε να κερδίζει το ενδιαφέρον των επιχειρηματιών στην Κύπρο, η έλλειψη υποστηρικτικού περιβάλλοντος και οικονομικών κινήτρων εμποδίζει την προώθηση και ανάπτυξη των κοινωνικών επιχειρήσεων. 

Το εργαστήρι δικτύωσης με θέμα ‘’Ανάπτυξη της Κοινωνικής Οικονομίας στην Κύπρο’’, που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του χρηματοδοτούμενου από την Ευρωπαϊκή Ένωση έργου “Go Social: Υποστήριξη της Απασχολησιμότητας μέσω των Κοινωνικών Επιχειρήσεων”, έφερε μαζί σημαντικούς φορείς από τους τομείς της κοινωνικής και περιβαλλοντικής οικονομίας από την Κύπρο και το εξωτερικό, με στόχο την κινητοποίηση και δέσμευση των υπεύθυνων χάραξης πολιτικής, συμβάλλοντας έτσι στην ανάπτυξη του συγκεκριμένου τομέα στη Κύπρο.

Το εργαστήρι υπογράμμισε τις δυνατότητες εφαρμογής της κοινωνικής επιχειρηματικότητας σε νέες και υφιστάμενες οικονομικές δραστηριότητες, καθώς και τα κοινωνικά, περιβαλλοντικά και οικονομικά οφέλη για την Κύπρο, ιδιαίτερα σε σχέση με την βελτίωση της απασχολησιμότητας και της ένταξης ευάλωτων ομάδων στην εργασία. 

Πιο κάτω παρουσιάζονται οι κύριες προτάσεις/εισηγήσεις που κατατέθηκαν στην διάρκεια του εργαστηρίου, με σκοπό να δημιουργήσουν ένα υποστηρικτικό πλαίσιο για την ανάπτυξη της κοινωνικής οικονομίας στη Κύπρο. Οι συγκριμένες προτάσεις/εισηγήσεις απορρέουν από τις παρουσιάσεις των βασικών ομιλητών, αλλά και από τη συζήτηση που ακολούθησε:

  • Οργάνωση εκστρατειών ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης σε εθνικό επίπεδο που να επισημαίνουν τα οφέλη και τη σημασία της Κοινωνικής Οικονομίας ως φορέα διαμόρφωσης ενός πιο βιώσιμου, υγιούς και πράσινου μέλλοντος.
  • Δημιουργία μιας θετικής κουλτούρας κοινωνικής επιχειρηματικότητας ανάμεσα στην νέα γενιά μέσω της προώθησης της κοινωνικής και περιβαλλοντικής επιχειρηματικότητας σε όλα τα επίπεδα της σχολικής εκπαίδευσης.
  • Παροχή ελκυστικών κινήτρων για τις εταιρίες, όπως φοροαπαλλαγές, με σκοπό την προώθηση της ανάπτυξης της κοινωνικής οικονομίας.
  • Παροχή εύκολης πρόσβασης σε χορηγίες και επιδοτήσεις τόσο από το κράτος, όσο και από κονδύλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης με στόχο την δημιουργία νέων κοινωνικών και περιβαλλοντικών επιχειρήσεων αλλά και στήριξη των υφιστάμενων επιχειρήσεων που επιθυμούν να μεταπηδήσουν στην κοινωνική οικονομία.
  • Δημιουργία ευκαιριών χρηματοδότησης καινοτόμων ιδεών, οι οποίες θα στοχεύουν στην επίλυση κοινωνικών και περιβαλλοντικών προβλημάτων με απώτερο σκοπό το επιτυχημένο ξεκίνημα στην αγορά νέων καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών,
  • Συμπερίληψη απλοποιημένων διαδικασιών υποβολής προσφορών και ετήσιων αναφορών που σχετίζονται με τις κοινωνικές επιχειρήσεις στο πλαίσιο του νέου νόμου κοινωνικής επιχειρηματικότητας.
  • Εκπαίδευση της νέας γενιάς επιχειρηματιών σε νέα επιχειρηματικά μοντέλα τα οποία θα βασίζονται στις αρχές της Κυκλικής και Πράσινης Οικονομίας,
  • Δημιουργία αναγνωρισμένων πιστοποιητικών/ετικετών για τα προϊόντα και τις υπηρεσίες που παρέχονται από τις κοινωνικές επιχειρήσεις, ούτως ώστε να αυξηθεί η ευαισθητοποίηση και η προβολή τους ανάμεσα στους καταναλωτές,
  • Προώθηση της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας παρέχοντας προγράμματα κατάρτισης σε μετανάστες και πρόσφυγες, για πράσινες θέσεις εργασίας, επιτρέποντας κατ’ αυτόν τον τρόπο την ένταξή τους στην αγορά εργασίας.
  • Εκπαίδευση άνεργων και κοινωνικά ευάλωτων νέων σε θέματα και επαγγέλματα που σχετίζονται με την κοινωνική και περιβαλλοντική βιωσιμότητα και την πράσινη-κυκλική οικονομία.
  • Οργάνωση προγραμμάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης πάνω στις παρούσες κοινωνικές και περιβαλλοντικές ανάγκες και προκλήσεις που αφορούν στην κυπριακή πραγματικότητα.
  • Παροχή πρακτικής καθοδήγησης σε άτομα που επιθυμούν να ασχοληθούν με την κοινωνική επιχειρηματικότητα για να δοθούν λύσεις στις επιπτώσεις από την πανδημία του COVID-19 με στόχο την ανάκαμψη.
  • Προώθηση συνεργασιών μεταξύ οργανισμών και ιδρυμάτων, ιδιωτικού και δημόσιου τομέα, με στόχο την ανάπτυξη των κοινωνικών επιχειρήσεων στην Κύπρο.

Παρόλο που βρίσκεται ακόμη σε πρώιμο στάδιο, η κοινωνική οικονομία έχει ξεκινήσει να αναπτύσσεται στην Κύπρο. Απαιτείται καλύτερη συνεργασία αλλά και δέσμευση για στήριξη των κοινωνικών επιχειρήσεων από τις δημόσιες αρχές, τους κοινωνικούς και οικονομικούς φορείς. Οι συντονισμένες δράσεις που συμβάλλουν στην ανάπτυξη των μηχανισμών στήριξης, η παροχή οικονομικών κινήτρων, η κινητοποίηση πόρων, η παροχή εκπαίδευσης και κατάρτισης, και η ευαισθητοποίηση και ενημέρωση των καταναλωτών, αποτελούν τα βασικότερα στοιχεία για την ανάπτυξη του τομέα.

 

Περισσότερες πληροφορίες για το πρόγραμμα: www.gosocialcy.eu

Το παρόν κείμενο έχει αναπτυχθεί υπό την αιγίδα του ‘Go Social: Supporting Employability through Social Entrepreneurship’, ένα έργο χρηματοδοτημένο από την Ευρωπαϊκή Ένωση, με εταίρους τους οργανισμούς: Famagusta Walled City Association (MASDER), AKTI Project and Research Centre και Famagusta Women Centre Association (MAKAMER).                                                                

Τα περιεχόμενα του άρθρου αποτελούν αποκλειστική ευθύνη των εταίρων του έργου και σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι αντικατοπτρίζουν τις απόψεις τις Ευρωπαϊκής Ένωσης.

#20 Green Deal Κλιματική Κρίση, Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, και Όροι Ανταγωνισμού για μια Δίκαιη και Συμμετοχική Ενεργειακή Μετάβαση

By | Δράσεις | No Comments

Η συμμετοχή των πολιτών και των κοινοτήτων είναι ζωτικής σημασίας για την επιτυχή μετάβαση σε ένα δίκαιο και βιώσιμο ενεργειακό σύστημα πέρα από τα ορυκτά καύσιμα. Για την επίτευξη των στόχων που υιοθετούνται σε Ευρωπαϊκό επίπεδο προς τον σκοπό αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης είναι καίριο να μπορούν όλοι οι παίκτες να συμμετέχουν ισότιμα στην ενεργειακή μετάβαση“.

Σταυρούλα Παππά και Aντωνία Πρόκα, REScoop

Ο Άνεμος Ανανέωσης και το Ίδρυμα Χάινριχ Μπελ Ελλάδας έχουν ξεκινήσει έναν ουσιαστικό διάλογο με ερευνητές, εκπροσώπους επαγγελματικών, κοινωνικών και περιβαλλοντικών φορέων καθώς και ειδικούς για την Πράσινη Συμφωνία (Green Deal) και τι θα σήμαινε αυτή για την Ελλάδα, ιδιαίτερα σε τέσσερις θεματικούς τομείς:
  • Κλίμα και ενέργεια
  • Αγρο-διατροφικός τομέας
  • Κατοικία, πόλη, μετακινήσεις
  • Πράσινη χρηματοδότηση

και σε τέσσερις οριζόντιες πολιτικές:

  • κοινωνική συνοχή, κοινωνική πολιτική, κοινωνικός πυλώνας
  • εκπαίδευση, νεολαία, απασχόληση
  • διάσταση φύλου, κοινωνικές ανισότητες και διακρίσεις
  • κοινωνική επιχειρηματικότητα, κοινωνική κι αλληλέγγυα οικονομία

Στόχος είναι να διαμορφωθεί μέσα από μια συστηματική διαβούλευση μια πρόταση για ένα Green Deal που δεν θα αφήνει κανένα/καμία πίσω αλλά και θα συμβάλλει στην δημιουργία ένα νέου παραγωγικού – καταναλωτικού μοντέλου. Στο πλαίσιο αυτό ξεκινήσαμε την δημοσίευση μιας σειράς άρθρων στα θέματα αυτά και θα ακολουθήσουν εργαστήρια και στρογγυλά τραπέζια. 

Στο πλαίσιο αυτό δημοσιεύουμε το 20ο άρθρο, της Σταυρούλας Παππά και της Aντωνίας Πρόκα, στελεχών της REScoop.eu, της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδία  Ενεργειακών Συνεταιρισμών των Πολιτών, με αντικείμενο την κλιματική κρίση, τις ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες για το κλίμα και την ενέργεια καθώς και την δίκαιη και συμμετοχική ενεργειακή μετάβαση.

Κλιματική Κρίση, Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, και Όροι Ανταγωνισμού για μια Δίκαιη και Συμμετοχική Ενεργειακή Μετάβαση

Των Σταυρούλα Παππά (LLM) και Aντωνία Πρόκα (PhD)

REScoop.eu

Πριν από λίγες μέρες η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε το νομοθετικό πακέτο «Fit for 55%», το οποίο στοχεύει στην ευθυγράμμιση της νομοθεσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) με την αυξημένη κλιματική φιλοδοξία της μείωσης των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου κατά 55% έως το 2030 για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. Αυτό το νομοθετικό πακέτο περιλαμβάνει νέα νομοθετικά κείμενα αλλά και προτάσεις για αναθεώρηση υπαρχόντων Κανονισμών και Οδηγιών, όπως είναι η Οδηγία για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) και η Οδηγία για την Ενεργειακή Απόδοση.

Όσον αφορά τις ενεργειακές κοινότητες, οι αλλαγές και στις δύο αυτές Οδηγίες σηματοδοτούν την αυξανόμενη αναγνώριση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ότι οι κοινότητες αυτές μπορούν να διαδραματίσουν διαφορετικούς ρόλους στο ενεργειακό σύστημα. Οι αναθεωρήσεις της Οδηγίας για τις ΑΠΕ περιλαμβάνουν διατάξεις που ζητούν από τα Κράτη Μέλη να επιτύχουν το 49% του εθνικού τους στόχου για ΑΠΕ μέσω των κτιρίων.

Μεταξύ άλλων, αναφέρεται ότι τα κράτη μέλη θα πρέπει να λάβουν μέτρα για την προώθηση της ανάπτυξης ενεργειακών κοινοτήτων προς τον σκοπό επίτευξης αυτού του στόχου.

Γενικότερα, η κλιματική αλλαγή είναι μια παγκόσμια πρόκληση με εξαιρετικά σημαντικό αντίκτυπο στη ζωή μας. Η ΕΕ έχει θέσει φιλόδοξους στόχους για την αντιμετώπισή της, με σκοπό να επιτευχθεί ο στόχος της Συμφωνίας του Παρισιου, και αφιερώνει αξιόλογα χρηματικά ποσά. Συγκεκριμένα, ένα τρίτο των επενδύσεων ύψους 1,8 τρισεκατομμυρίων ευρώ από το σχέδιο ανάκαμψης Next GenerationEU, καθώς και ο επταετής προϋπολογισμός της ΕΕ θα χρηματοδοτήσουν την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία που στοχεύει να μετατρέψει την ΕΕ σε μια σύγχρονη, αποδοτική και ανταγωνιστική οικονομία με:
μηδενικές “καθαρές” εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου έως το 2050
οικονομική ανάπτυξη αποσυνδεδεμένη από τη χρήση πόρων, και
δίχως να αφήσει κανένα άνθρωπο και καμιά περιφέρεια στο περιθώριο.

Η απανθρακοποίηση του ενεργειακού μας συστήματος είναι κεντρικός πυλώνας για την εκπλήρωση των κλιματικών στόχων της Ε.Ε., καθώς η παραγωγή και κατανάλωση ενέργειας ευθύνονται για πάνω από το 75% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Έτσι η μετάβαση προς ένα Ευρωπαϊκό τομέα παραγωγής ενέργειας βασισμένο σε ανανεώσιμες πηγές, υψηλή ενεργειακή απόδοση και ορθολογική κατανάλωση ενέργειας είναι ακρογωνιαίος λίθος της Ευρωπαϊκής πολιτικής.

Προς αυτή την κατεύθυνση, η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία στοχεύει να θέσει τους πολίτες στο επίκεντρο της ενεργειακής μετάβασης διασφαλίζοντας τη δικαιοσύνη και την ένταξη. Tο νομοθετικό πακέτο για την Kαθαρή Eνέργεια για Όλους τους Ευρωπαίους (Clean Energy Package) ακολουθεί αυτόν τον στόχο και αναγνωρίζει τους «αυτοκαταναλωτές ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές», τις «κοινότητες ανανεώσιμης ενέργειας» (Renewable Energy Communities – RECs) και τις «ενεργειακές κοινότητες πολιτών» (Citizen Energy Communities – CECs) ως διακεκριμένους παράγοντες της αγοράς ενέργειας. Στο ίδιο πλαίσιο θα πρέπει και οι κανόνες για τον ανταγωνισμό και οι κατευθυντήριες γραμμές για τις κρατικές ενισχύσεις να συμβάλουν στην υλοποίηση της Πράσινης Συμφωνίας και να επιτρέπουν τη συμμετοχή των πολιτών και των ενεργειακών κοινοτήτων στην αγορά ενέργειας χωρίς διακρίσεις.

Οι υφιστάμενες κατευθυντήριες γραμμές του 2014 για τις κρατικές ενισχύσεις για την προστασία του περιβάλλοντος και την ενέργεια (EEAG) συνέβαλαν στη δημιουργία ορισμένων φραγμών στην ανάπτυξη των ενεργειακών κοινοτήτων, αφού απέτυχαν να αναγνωρίσουν τη διαφορετική πραγματική και νομική κατάσταση μικρότερων και μη εμπορικών παραγόντων της αγοράς, όπως είναι οι τελευταίες.

Το νομικό πλαίσιο για τις ενεργειακές κοινότητες που δημιουργήθηκε από την Πράσινη Συμφωνία είχε ως στόχο την αποκατάσταση των αδυναμιών της αγοράς και τη δημιουργία ευνοϊκών πολιτικών και νομικών πλαισίων, έτσι ώστε οι κοινότητες αυτές να μπορούν να αναπτυχθούν σε εθνικό επίπεδο.

Δυστυχώς, το νέο προσχέδιο κατευθυντήριων γραμμών για τις κρατικές ενισχύσεις για το κλίμα, την προστασία του περιβάλλοντος και την ενέργεια (CEEAG) που δημοσίευσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν συμβαδίζει με αυτή την προσέγγιση της Πράσινης Συμφωνίας.

Πιο συγκεκριμένα, η Οδηγία για τις ΑΠΕ αναγνωρίζει ότι οι ενεργειακές κοινότητες συνδέονται με πολλά πρόσθετα πλεονεκτήματα, όπως η ενίσχυση της κοινωνικής αποδοχής των έργων ΑΠΕ, η αύξηση του διαθέσιμου κεφαλαίου για τοπικές επενδύσεις και η αυξημένη συμμετοχή των πολιτών στην ενεργειακή μετάβαση. Η Οδηγία σημειώνει επίσης ότι οι ενεργειακές κοινότητες συμβάλλουν στην αντιμετώπιση κοινωνικο-οικονομικών ζητημάτων, όπως η ενεργειακή φτώχεια και επιτρέπουν σε ομάδες όπως οι ευάλωτοι καταναλωτές να συμμετέχουν ενεργά στην ενεργειακή μετάβαση.

Το άρθρο 22(4) της Οδηγίας για τις ΑΠΕ απαιτεί από τα Κράτη Μέλη να δημιουργήσουν ένα νομοθετικό πλαίσιο που να επιτρέπει την προώθηση της ανάπτυξης των ενεργειακών κοινοτήτων. Αυτά τα πλαίσια πρέπει να περιλαμβάνουν πολιτικές και μέτρα για την άρση των αδικαιολόγητων ρυθμιστικών και διοικητικών εμποδίων και εργαλεία που βοηθούν τις κοινότητες να έχουν πρόσβαση σε χρηματοδότηση και πληροφορίες, μεταξύ άλλων.

Επιπλέον, το άρθρο 22(7) της ίδιας Οδηγίας εγγυάται ισότιμους όρους ανταγωνισμού για τις ενεργειακές κοινότητες στα εθνικά καθεστώτα στήριξης ΑΠΕ. Πιο συγκεκριμένα, απαιτεί από τα κράτη μέλη να «λαμβάνουν υπόψη κατά τον σχεδιασμό καθεστώτων στήριξης τις ιδιαιτερότητες των κοινοτήτων ανανεώσιμης ενέργειας, ώστε να τους επιτρέπουν να συναγωνίζονται για στήριξη επί ίσοις όροις με τους άλλους συμμετέχοντες στην αγορά».

Πρώτον, αυτό ισοδυναμεί με διαδικαστική απαίτηση για τα κράτη μέλη να λάβουν υπόψη συγκεκριμένες προκλήσεις που ενδέχεται να αντιμετωπίσουν οι ενεργειακές κοινότητες στη συμμετοχή τους σε ανταγωνιστικές διαδικασίες.

Δεύτερον, ισοδυναμεί με ουσιαστική απαίτηση για τη διόρθωση τυχόν προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι κοινότητες αυτές.

Τα μοναδικά χαρακτηριστικά των ενεργειακών κοινοτήτων, που περιλαμβάνουν το διαφορετικό τους επιχειρηματικό μοντέλο, το γεγονός ότι πρωταρχικός σκοπός τους είναι η προσφορά στα μέλη τους και την τοπική κοινωνία περιβαλλοντικού, οικονομικού και κοινωνικού οφέλους και όχι η απόκτηση οικονομικών κερδών, το μέγεθός τους, την επαγγελματική και οργανωτική δομή τους και τον τρόπο χρηματοδότησης έργων, τις θέτουν σε διαφορετική νομική και πραγματική θέση σε σύγκριση με άλλες επιχειρήσεις.

Σύμφωνα με τη νομική αρχή της ισότητας, τα ξεχωριστά αυτά χαρακτηριστικά των ενεργειακών κοινοτήτων και οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν κατά τη συμμετοχή τους σε διαγωνιστικές διαδικασίες δικαιολογούν τη διαφορετική τους μεταχείριση. Αυτό υποστηρίζεται και από το Δικαστήριο της ΕΕ (3).

Πώς μπορούν οι κατευθυντήριες γραμμές CEEAG να ευθυγραμμιστούν με την Πράσινη Συμφωνία

Η παράγραφος 123 των υφιστάμενων κατευθυντήριων γραμμών (EEAG) αναφέρει ότι ενώ η κρατική ενίσχυση στην ηλεκτρική ενέργεια από ΑΠΕ θα πρέπει κατ’ αρχήν να συμβάλει στην ενσωμάτωση της ανανεώσιμης ηλεκτρικής ενέργειας στην αγορά, για ορισμένους μικρούς τύπους εγκαταστάσεων, αυτό μπορεί να μην είναι εφικτό ή κατάλληλο. Επιπλέον, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιβεβαίωσε ότι οι κατευθυντήριες γραμμές EEAG πρέπει να προσαρμοστούν, να αναθεωρηθούν και να ευθυγραμμιστούν με τους νέους κανόνες Πράσινης Συμφωνίας, συμπεριλαμβανομένης της πρόβλεψης ρυθμίσεων για την αυτοκατανάλωση και τις ενεργειακές κοινότητες σε συστήματα ΑΠΕ (4) .

Ωστόσο, το προσχέδιο των CEEAG απέτυχε να δημιουργήσει ένα δίκαιο και ισότιμο πεδίο
ανταγωνισμού για τις ενεργειακές κοινότητες. Συγκεκριμένα, το προσχέδιο των των κατευθυντήριων αυτών γραμμών για τις κρατικές ενισχύσεις:

  • Δεν παρέχει επαρκή αναγνώριση για τη διαφορετική πραγματική κατάσταση των μικρότερων και μη εμπορικών παραγόντων της αγοράς, ιδίως των ενεργειακών κοινοτήτων
  • Δεν αναγνωρίζει τις αδυναμίες της αγοράς που εμποδίζουν τις κοινότητες αυτές να αναπτυχθούν περαιτέρω στον τομέα των ΑΠΕ και δεν λαμβάνει υπόψη το γεγονός ότι το μοντέλο των ενεργειακών κοινοτήτων είναι πολύ νέο και ο θεσμός τους είναι ακόμη ανύπαρκτος σε πολλά Κράτη Μέλη
  • Επιβάλλει τις ανταγωνιστικές διαδικασίες υποβολής προσφορών για υποστήριξη έργων ΑΠΕ, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι μικροί και μη εμπορικοί παράγοντες στην πρόσβαση σε τέτοιες διαδικασίες και
  • Αποτυγχάνει να εξισορροπήσει τα κριτήρια της αποδοτικότητας κόστους και άλλων αποτελεσμάτων που βασίζονται στην αγορά έναντι κοινωνικών κριτηρίων όπως η κοινωνική αποδοχή των έργων ΑΠΕ (5) .

Προκειμένου να ευθυγραμμιστεί με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, το προσχέδιο των CEEAG πρέπει να περιλαμβάνει:
1. Συγκεκριμένες διατάξεις αφιερωμένες στις ενεργειακές κοινότητες που να αναγνωρίζουν τη μοναδική τους θέση στην αγορά ενέργειας και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν.
2. Αυξημένα κατώτατα όρια (thresholds) για την εξαίρεση των ενεργειακών κοινοτήτων και άλλων μικρών εγκαταστάσεων παραγωγής ΑΠΕ από την υποχρέωση συμμετοχής σε ανταγωνιστικές διαδικασίες υποβολής προσφορών.
3. Σαφή και συγκεκριμένη καθοδήγηση προς τα Κράτη Μέλη, ώστε να ενσωματώσουν ρυθμίσεις για τις ενεργειακές κοινότητες στα καθεστώτα στήριξής τους, σύμφωνα με τις νομικές τους υποχρεώσεις βάσει της Οδηγίας για τις ΑΠΕ.
4. Απλούστερες διοικητικές επιβαρύνσεις για τα Κράτη Μέλη που θέλουν να ενσωματώσουν υποστηρικτικές ρυθμίσεις στα εθνικά τους καθεστώτα στήριξης για τις ενεργειακές κοινότητες.
5. Αναγνώριση των κοινωνικών επιπτώσεων στις τοπικές κοινότητες από έργα ΑΠΕ, καθώς και υποστηρικτικές διατάξεις σχετικά με την ένταξη κοινωνικών κριτηρίων σε ανταγωνιστικές διαδικασίες υποβολής προσφορών για έργα ΑΠΕ και
6. Διατήρηση του ξεχωριστού κεφαλαίου των κατευθυντήριων γραμμών EEAG που αφορούσε στην υποστήριξη των ΑΠΕ.

Αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης: ένα στοίχημα που μας αφορά όλους

Το μέγεθος της πρόκλησης είναι τεράστιο και πέρα από γενναιόδωρη χρηματοδότηση απαιτεί ολιστικές, βαθιές τροποποιήσεις στον τρόπο που έχουμε δομήσει την οικονομία και την κοινωνία μας και μια γενικότερη αναθεώρηση της σκέψης και δράσης. Η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και η μετάβασή σε ένα υγιέστερο, δίκαιο και δημοκρατικό σύστημα απαιτεί μια ευρύτερη κοινωνική μετάβαση.

Ο όρος μετάβαση αφορά μια αβέβαιη μακροπρόθεσμη διαδικασία διαρθρωτικής αλλαγής, που εξελίσσεται με μη γραμμικό τρόπο ως αποτέλεσμα παράλληλων, εξωτερικών και εσωτερικών πιέσεων για μετασχηματισμό του συστήματος. Έτσι, η ενεργειακή μετάβαση μπορεί να γίνει κατανοητή ως μια διαδικασία βαθιάς, μη γραμμικής αλλαγής στην οργάνωση και συνολική ποιότητα του ενεργειακού καθεστώτος. Σε μια διαδικασία μετάβασης, αναδυόμενοι νέοι συνδυασμοί εναλλακτικών ιδεών, τεχνολογιών, πρακτικών και άλλων νέων παραγόντων συνδέονται με μετασχηματιστικές τάσεις εντός του υπάρχοντος συστήματος και μπορούν να οδηγήσουν σε συστημική αναδιάρθρωση και μετασχηματισμό του.

Έτσι, μπορούμε να πούμε πως για να πετύχουμε τη μετάβαση σε ένα δίκαιο και βιώσιμο ενεργειακό μοντέλο, το οποίο αναβαθμίζει την ποιότητα ζωής μας σεβόμενο παράλληλα το περιβάλλον χρειαζόμαστε ολιστικές αλλαγές και πολιτικές σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο. Αυτό σημαίνει, πως εάν και ακόμα επιμένουμε πως η μετάβαση σε ανταγωνιστικές διαδικασίες είναι απαραίτητη για την σωστή χρήση των διαθέσιμων πόρων, τότε το πλαίσιο ανταγωνισμού θα πρέπει να τροποποιηθεί ώστε να περιλαμβάνει την υποχρεωτική αξιολόγηση των κοινωνικών επιπτώσεων και κριτηρίων Έτσι, πέραν από οικονομικά στοιχεία των project, θα πρέπει να δούμε ποια είναι η επίδρασή τους για
παράδειγμα στις παρακάτω διαστάσεις:

  • Επίπεδο γνώσης: πώς το προτεινόμενο project σκοπεύει να επηρεάσει την επίσημη και ανεπίσημη γνώση που καθοδηγεί τη συμπεριφορά των ανθρώπων; Αυτό αφορά την κοινωνική αποδοχή των έργων ΑΠΕ και το ενδιαφέρον των πολιτών να δραστηριοποιηθούν σε αυτά. Επιχειρήματα γνώσης χρησιμοποιούνται για μεγαλώσουν την (κοινωνικοπολιτική) αποδοχή δράσεων με στόχο την πραγματοποίηση του επιθυμητού μετασχηματισμού προς τη βιωσιμότητα έναντι της διατήρησης του υπάρχοντος συστήματος βασισμένου σε ορυκτά καύσιμα. Χρειάζεται συζήτηση και επιχειρήματα, μεταξύ άλλων, για να αντιμετωπιστεί η αντίσταση και ο φόβος που συναντάται συχνά στην κοινωνία σχετικά με την ενεργειακή μετάβαση. Άλλωστε, δίκαιη και βιώσιμη ενεργειακή μετάβαση σημαίνει
    πως κατά την ανάπτυξη έργων ΑΠΕ και εξοικονόμησης ενέργειας δίνεται η δυνατότητα στις τοπικές κοινωνίες να συμμετέχουν τόσο στη λήψη αποφάσεων σχετικά με την ανάπτυξη των έργων αυτών όσο και στα οφέλη που απορρέουν από τη συμμετοχή σε αυτά. Με τον τρόπο αυτόν πραγματώνεται η ενεργειακή δημοκρατία και δίνεται η δυνατότητα για έναν αποτελεσματικότερο έλεγχο από τους πολίτες.
  • Πρακτικές χρηστών, δηλαδή οι προτιμήσεις και οι ρουτίνες των χρηστών σε σχέση με την ενέργεια. Όταν γίνεται κάποιος μέλος μιας Ενεργειακής κοινότητας μεταβαίνει από το status παθητικού καταναλωτή ενέργειας σε παραγωγό-καταναλωτή ενέργειας. Η ένταξη σε μια ενεργειακή κοινότητα βοηθά, ακόμη και προσωρινά, την παρακολούθηση (και τη μείωση) της κατανάλωσης ενέργειας (6&7).
  • Μια ανταγωνιστική διαδικασία θα πρέπει να λαμβάνει υπόψιν και τη συνεισφορά ενός project στην ορθολογική χρήση ενέργειας από την κοινωνία.
  • Εύρος εμπλεκόμενων φορέων: Θα πρέπει να αξιολογηθεί η συμμετοχή και ενεργοποίηση της ευρύτερης κοινωνίας, και ατόμων με διαφορετικό φύλο, ηλικία, εθνικότητα και πολιτισμό και γενικότερα με διαφορετικές προτιμήσεις, ανάγκες και πρακτικές. Οι ενεργειακές κοινότητες έχουν επίγνωση και επιχειρούν να βελτιώσουν την επίδοσή τους στο κριτήριο αυτό.

Ακόμη, εάν επιθυμούμε να έχουμε μια ολική αναδιάρθρωση του ενεργειακού μας συστήματος θα πρέπει να έχουμε στο νου μας τις εξής διαστάσεις:

  • Οργανωτική λογική, ποιες είναι οι διαδικασίες και δραστηριότητες των οργανισμών / εταιρειών που ετοιμάζουν το project;
  • Ποια είναι η τεχνογνωσία και τα δίκτυα που χρησιμοποιούνται σε αυτά;
  • Θα πρέπει να δούμε ποια είναι η κατανομή εργασιών και συντονισμός σε όλη την αλυσίδα αξίας, καθώς και ζητήματα ιδιοκτησίας και σχέσεις μεταξύ επενδυτών, παραγωγών και χρηστών.

Καθώς η κλιματική κρίση ξετυλίγεται αρκετά γρήγορα, όλο και περισσότερα άτομα και κοινότητες σε όλο τον κόσμο αρχίζουν να αναγνωρίζουν ότι η ανανεώσιμη ενέργεια μπορεί να προσφέρει πολύ περισσότερα από αξιόπιστη καθαρή ηλεκτρική ενέργεια, μείωση της ρύπανσης και τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής. Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας «παρέχουν δυνατότητες μεταμόρφωσης της κοινωνίας με την αναδιανομή θέσεων εργασίας, πλούτου, υγείας και πολιτικής δύναμης πιο δίκαια» (8).

Οι ενεργειακές κοινότητες και πιο συγκεκριμένα οι ενεργειακοί συνεταιρισμοί θεωρούνται πηγή εκδημοκρατισμού του ενεργειακού καθεστώτος καθώς και μέσο για την ανακατανομή της πολιτικής και οικονομικής δύναμης.

Συμπερασματικά, η συμμετοχή των πολιτών και των κοινοτήτων είναι ζωτικής σημασίας για την επιτυχή μετάβαση σε ένα δίκαιο και βιώσιμο ενεργειακό σύστημα πέρα από τα ορυκτά καύσιμα. Η εφαρμογή μιας διατομεακής (intersectional) προσέγγισης είναι πιθανό να αυξήσει την επιτυχία των μελλοντικών ενεργειακών πολιτικών και έργων λόγω του υψηλότερου αριθμού εμπλεκόμενων φορέων, των υψηλότερων ενδιαφερόντων και της αποδοχής της ενεργειακής μετάβασης.

Για την επίτευξη των στόχων που υιοθετούνται σε Ευρωπαϊκό επίπεδο προς τον σκοπό αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης είναι καίριο να μπορούν όλοι οι παίκτες να συμμετέχουν ισότιμα στην ενεργειακή μετάβαση.

Μπορείς και εσύ να απαντήσεις στη δημόσια Διαβούλευση σχετικά με το προσχέδιο των κατευθυντήριων γραμμών για τις κρατικές ενισχύσεις (CEEAG) που θα επηρεάσει τη δυνατότητα συμμετοχής των ενεργειακών κοινοτήτων στην αγορά ενέργειας χωρίς διακρίσεις.

Ας υπερασπιστούμε από κοινού το δικαίωμα των Ενεργειακών Κοινοτήτων να συμβάλουν στην επιτακτική ενεργειακή μετάβαση!

  1. Η REScoop.eu είναι η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία των ενεργειακών Συνεταιρισμών των Πολιτών – μάθε περισσότερα εδώ: https://www.rescoop.eu/.REScoop.eu vzw, Avenue Milcamps, 1030 Brussels, Belgium | VAT: BE 0543.579.288 | www.rescoop.eu
  2. Το προσχέδιο κατευθυντήριων γραμμών για τις κρατικές ενισχύσεις βρίσκεται επί του παρόντος στο στάδιο της δημόσιας διαβούλευσης μέχρι τις 2 Αυγούστου. Περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής:https://ec.europa.eu/competition-policy/public-consultations/2021-ceeag_en
  3. Βλέπε Court of Justice of the EU (CJEU. Joined Cases C-78/08 to C-80/08, Paint Graphos Soc. coop. arl [2011] C 311/06 που αφορά στους συνεταιρισμούς.
  4. Commission (EU) (2020). Staff Working Document – Fitness Check of the 2012 State aid modernization package, railways guidelines and short-term export credit insurance. SWD(2020) 257 final, Part 3/4, p 104.
  5. Για περαιτέρω ανάπτυξη των παραπάνω επιχειρημάτων μπορείτε να διαβάσετε την απάντηση της REScoop.eu στη δημόσια διαβούλευση για τις CEEAG στον ακόλουθο σύνδεσμο: https://www.rescoop.eu/toolbox/renewable-energy-communities-why-they-deserve-support-how-the-guidelines-on-state-aid-for-climate-environmental-protection-and-energy-can-help.
  6. Hargreaves, T., Nye, M., & Burgess, J., (2013). Keeping energy visible? Exploring how householders interact with feedback from smart energy monitors in the long term. Energ Policy 52, 126–134.
  7. Sifakis, N., Daras, T., & Tsoutsos, T. (2020). How Much Energy Efficient are Renewable Energy Sources Cooperatives’ Initiatives? Energies, 13(5), 1136.
  8. Stephens, J. C. (2019). Energy Democracy: Redistributing Power to the People Through Renewable