Ενίσχυση της Ευρωπαϊκής Πολιτικής για την Απασχόληση των Νέων μέσω της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας (Green Deal)

By | Δράσεις | No Comments

Πώς μπορούμε να ενεργοποιήσουμε ξανά την Ευρωπαϊκή Πολιτική για την Απασχόληση των Νέων /Youth Employment Policy μέσα από την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία / European Green Deal μετά την κρίση της πανδημίας COVID-19? Μια αναλυτική πρόταση που κατατέθηκε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή από το World Future Council, τους εταίρους του προγράμματος EUKI_YESclima project (μεταξύ άλλων και τον WindofRenewal/Άνεμο Ανανέωσης καθώς και του χρηματοδοτούμενο από BMBF προγράμματος GRÆDUCATION (μεταξύ άλλων και του F.I.A.P.)

Ενίσχυση της Ευρωπαϊκής Πολιτικής για την Απασχόληση των Νέων μέσω της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας (Green Deal)

Ο Άνεμος Ανανέωσης συμμετέχει στο Μνημόνιο που υποβλήθηκε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή από το Παγκόσμιο Συμβούλιο για το Μέλλον1 ( World Future Council), το έργο YESclima της Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας για το Κλίμα «EUKI»2 και το έργο GRÆDUCATION3 που χρηματοδοτείται από το BMBF. 

Η ακόλουθη πρόταση αναφέρεται στα καθήκοντα που έχουν τα κράτη μέλη να επεξεργαστούν προγράμματα σχετικά με τον τρόπο εφαρμογής της “Ευρωπαϊκής Εγγύησης για τη Νεολαία (European Youth Guarantee) και τις χρηματοδοτήσεις που προβλέπονται για αυτά στις χώρες τους. Στόχος της πρότασης είναι να συσχετίσει το πρόγραμμα με τις πολιτικές πράσινης ανάκαμψης και τις προκλήσεις προστασίας του κλίματος στην Ευρώπη τα επόμενα χρόνια.

I. Εισαγωγικές παρατηρήσεις

Οι υπογράφοντες/ουσες χαιρετίζουν θερμά την πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να «ενισχύσει εκ νέου την Εγγύηση για τη Νεολαία (the Youth Guarantee)» στο πλαίσιο του Προγράμματος Εργασίας της Επιτροπής για το 2020 και να αναδιαμορφώσει αυτό το μέσο ώστε να στηρίξει τους νέους στην απόκτηση εργασιακής εμπειρίας και στην ανάπτυξη δεξιοτήτων που σχετίζονται ιδιαίτερα με μια πράσινη και μια ψηφιακή μετάβαση (transition), καθώς και για να ενισχύσει την απασχολησιμότητα στην πράσινη οικονομία.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η απρόβλεπτη κρίση της πανδημίας COVID-19, η οποία επηρέασε καθοριστικά τον κόσμο από τις αρχές του 2020, θα τον βυθίσει σε βαθιά ύφεση. Υπάρχει ο φόβος ότι η ανεργία θα αυξηθεί μαζικά σε όλες τις πληγείσες περιοχές της Ευρώπης. Δεδομένου του ήδη υψηλού ποσοστού ανεργίας μεταξύ νέων γυναικών και ανδρών στην Ευρώπη και ως συνέπεια της οικονομικής ύφεσης από και μετά την κρίση COVID-19, θα αυξηθεί ο αποκλεισμός των Ευρωπαίων νέων (και όχι μόνο αυτών) από τις οικονομικές δραστηριότητες.

Η αγορά εργασίας για τους νέους είναι ιδιαίτερα ευαίσθητη στους οικονομικούς κύκλους και σε περιόδους οικονομικών κρίσεων, η απασχόληση των νέων πλήττεται περισσότερο από οικονομικά σοκ, σε σχέση με την απασχόληση των ενηλίκων. Οι νέοι εργαζόμενοι είναι συχνά «οι πρώτοι που αποκλείονται» (“first out”). Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ (OECD), «περίπου 1 στις 10 θέσεις εργασίας που κατείχαν εργαζόμενοι κάτω των 30 ετών καταστράφηκαν στην διάρκεια της κρίσης (του 2008). Στην Ισπανία, την Ελλάδα και την Ιρλανδία, ο αριθμός των απασχολούμενων νέων μειώθηκε στο μισό μεταξύ 2007 και 20144». Μια δεκαετία αργότερα, η απασχόληση των νέων δεν έχει ακόμη ανακάμψει στα προ κρίσης 2008 επίπεδα5. Οι χώρες της Νότιας και Ανατολικής Ευρώπης πλήττονται περισσότερο από την ανεργία των νέων6 και η κρίση COVID-19 πιθανότατα θα επιδεινώσει αυτήν την κατάσταση σε αυτές τις περιοχές. Θα θέλαμε επίσης να τονίσουμε ότι στις οικονομικές κρίσεις, ιδιαίτερα οι νέες γυναίκες αποκλείονται συχνότερα από την αγορά εργασίας και από τις οικονομικές δραστηριότητες.

Η παρούσα κατάσταση προσφέρει μια μοναδική ευκαιρία για όλες τις χώρες της ΕΕ να αναδιαμορφώσουν την οικονομική ανάκαμψη μετά την κρίση COVID-19 σε μια πράσινη ανάκαμψη, εφαρμόζοντας τους στόχους που καθορίζονται στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία (European Green Deal – EGD) και στα Εθνικά Σχέδια Ενέργειας και Κλίματος (National Energy and Climate Plans – NECPs) ), σύμφωνα με τον Κανονισμό της ΕΕ 1999/2018. Η ΕΕ έχει θέσει έναν φιλόδοξο στόχο για το 2050: την επίτευξη καθαρών μηδενικών εκπομπών αερίων θερμοκηπίου. Δυστυχώς, απέχουμε ακόμη πολύ από την επίτευξη αυτού του στόχου, κάτι που καθιστά πιο αναγκαίο από ποτέ το να διπλασιάσουμε τις προσπάθειες των κρατών μελών να εργαστούν προς αυτήν την κατεύθυνση. Η κοινωνία θα πρέπει να μειώσει σημαντικά τα τρέχοντα επίπεδα κατανάλωσης ενέργειας χωρίς να υποβαθμίσει το βιοτικό επίπεδο. Ταυτόχρονα, αυτή η ενέργεια πρέπει να παράγεται κυρίως από ανανεώσιμες πηγές. Η Ευρώπη, ως ήπειρος με μεγάλη ακτογραμμή, θα πρέπει να αρχίσει να εκμεταλλεύεται σε μεγαλύτερο βαθμό την καθαρή θαλάσσια ενέργεια. Αυτό θα δημιουργήσει νέες ευκαιρίες για επιχειρήσεις και υπηρεσίες για τις οποίες οι σημερινοί νέοι θα πρέπει να προετοιμαστούν. Για την επίτευξη αυτών των στόχων, απαιτείται ένα καλά εξοπλισμένο, δημιουργικό νέο εργατικό δυναμικό.

Κατά την άποψή μας, οι πολιτικές για την απασχόληση των νέων γενικά, και ειδικότερα η Ευρωπαϊκή Εγγύηση για τη Νεολαία (European Youth Guarantee), θα πρέπει να προσανατολίζονται στην εντεινόμενη προετοιμασία των νέων ειδικότερα για καθήκοντα και επαγγέλματα που είναι σημαντικά, και πραγματικά απαραίτητα, για το βιώσιμο και περιβαλλοντικά συμβατό μέλλον των επιχειρήσεων και της κοινωνίας. Επομένως, η υποστήριξη δεν πρέπει να παρέχεται μόνο για να εντάξει τους νέους και τις νέες στα υπάρχοντα εργασιακά πλαίσια. Αντίθετα, η έμφαση πρέπει να δοθεί στην απασχόληση σε καινοτόμα, αναδυόμενα επαγγέλματα που είναι σημαντικά για μια βιώσιμη Ευρώπη και στη δημιουργία θέσεων εργασίας με έμφαση στις «πράσινες δεξιότητες». Δραστηριότητες που συμβάλλουν στην απαλλαγή από τον άνθρακα και επιτυγχάνουν γρήγορα την κλιματική ουδετερότητα είναι κεντρικές σε αυτή την κατεύθυνση. Ωστόσο, στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, η υπάρχουσα κατάρτιση και άλλα μέτρα δεν καλύπτουν τη ζήτηση για «πράσινες δεξιότητες» (Green Skills) και τις ανάγκες των σύγχρονων αγορών εργασίας. Πρέπει να δημιουργηθούν θέσεις εργασίας και υπηρεσίες που σχετίζονται με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, κυκλική οικονομία και αειφόρο ανάπτυξη και υπάρχοντα επαγγελματικά προφίλ πρέπει να επαναπροσδιοριστούν.

ΙΙ. Ενίσχυση της Εγγύησης για τη Νεολαία (Youth Guarantee)

Ως οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών που εργάζονται στον τομέα της απασχόλησης των νέων, της βιωσιμότητας και των καλών πολιτικών, θα θέλαμε να δομήσουμε τις ιδέες μας σε 5 ενότητες που σχετίζονται με ζητήματα που έθεσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για συζήτηση με την κοινωνία των πολιτών για έναν επανασχεδιασμό της “Ευρωπαϊκής Εγγύησης για τη Νεολαία” (European Youth Guarantee).

1. Ποιες είναι οι σημαντικότερες προκλήσεις για τους νέους ανθρώπους κατά τις πρώτες μεταβάσεις τους στην αγορά εργασίας και σε ποιους τομείς θα μπορούσε να ενισχυθεί η “Εγγύηση για τη Νεολαία “ (Youth Guarantee);

Γενικά, συμφωνούμε με την ανάλυση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αλλά τονίζουμε τη σημασία της σύνδεσης του προβλήματος της ανεργίας των νέων με την τρέχουσα κατάσταση αποδόμησης που προκαλείται από την πανδημία, ως συνέπεια της οποίας η ανεργία των νέων θα εκτιναχθεί στα ύψη. Δεδομένης της επερχόμενης ύφεσης, καλούμε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τις χώρες της ΕΕ να παροτρύνουν στην εφαρμογή των Εθνικών Σχεδίων Εφαρμογής της “Εγγύησης για τη Νεολαία” (National Youth Guarantee Implementation Plans) και να τα προσαρμόσουν στην τρέχουσα κατάσταση.

2. Πώς θα μπορούσε η “Εγγύηση για τη Νεολαία” να υποστηρίξει καλύτερα την απασχολησιμότητα των νέων σε ευάλωτες καταστάσεις, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που ζουν σε αγροτικές / απομακρυσμένες περιοχές;

Εκτός από τη βελτίωση της εκπαιδευτικής διαδικασίας ώστε να παρέχει σε κάθε νεαρό άτομο πρόσβαση σε αξιοπρεπείς και πράσινες θέσεις εργασίας, ανεξάρτητα από το ιστορικό του κάθε νέου και της κάθε νέας, πιστεύουμε ακράδαντα, επίσης, ότι η επαγγελματική κατάρτιση παρέχει καλύτερη απασχολησιμότητα. Για τη βελτίωση της επαγγελματικής εκπαίδευσης απαιτούνται οι ακόλουθες προϋποθέσεις.

Α) Η επαγγελματική προετοιμασία θα πρέπει ήδη να έχει συνδεθεί στενά με την επαγγελματική πρακτική για την ευαισθητοποίηση σχετικά με τις ανάγκες και τις ευκαιρίες των αγορών εργασίας.

Β) Η μεγάλη πλειονότητα των νέων με λιγότερα προσόντα είναι λιγότερο εξοπλισμένη στα μαθηματικά, τις ψηφιακές τεχνολογίες και την ικανότητά τους να χειρίζονται κείμενα. Έτσι, οι βασικές δεξιότητες σε αυτούς τους τομείς, πρέπει να ενταχθούν στο εκπαιδευτικό υπόβαθρο, για να ενδυναμώσουν τους νέους και τις νέες στη χρήση καινοτόμων, πράσινων τεχνολογιών.

Γ) Η ενίσχυση των λεγόμενων “μαλακών δεξιοτήτων” (soft skills) θα πρέπει να αποτελεί κρίσιμο τμήμα της επαγγελματικής προετοιμασίας προκειμένου να δημιουργηθεί το θεμέλιο που απαιτείται για επαγγελματική κατάρτιση. Οι δεξιότητες που μπορούν να συνοψιστούν με τον όρο επιχειρηματικές δεξιότητες (entrepreneurial skills) πρέπει επίσης να ληφθούν υπόψη7.

Δ) Η επαγγελματική προετοιμασία είναι μια εξαιρετική μέθοδος για την ευαισθητοποίηση και την ανάπτυξη κινήτρων για την απόκτηση των απαραίτητων πράσινων δεξιοτήτων, που χρειάζεται η πράσινη αγορά εργασίας.

Ε) Η φάση της επαγγελματικής προετοιμασίας πρέπει να περιορίζεται σε ένα σαφές χρονικό πλαίσιο.

Δεδομένων αυτών των συνθηκών και λαμβάνοντας υπόψη την “Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία” (European Green Deal – EGD), πιστεύουμε ότι τα ακόλουθα πεδία δραστηριοτήτων θα έχουν όλο και περισσότερη ζήτηση τα επόμενα χρόνια. Η στοχευμένη επαγγελματική προετοιμασία στο πλαίσιο της “Ευρωπαϊκής Εγγύησης για τη Νεολαία” (European Youth Guarantee) ή άλλων προγραμμάτων όπως το “Ατζέντα Νέων Δεξιοτήτων” (NEW Skills Agenda) υποστηρίζει αυτήν την εξέλιξη.

1. European Green Deal / EGD 2.1.2: εστιάζει, μεταξύ άλλων, στην καταπολέμηση της ενεργειακής φτώχειας. Για να στηριχθούν συγκεκριμένα τα νοικοκυριά που πάσχουν από ενεργειακή φτώχεια, προτείνουμε οι νέοι και οι νέες από το ίδιο κοινωνικό περιβάλλον να ειδικεύονται και να προσλαμβάνονται ως κοινοτικοί σύμβουλοι ενέργειας. Η δουλειά των θα μπορούσε να επικεντρώνει στην εξοικονόμηση ενέργειας και κόστους στην καθημερινή ζωή και να παρέχει επαφές με δημόσιες προσφορές (όπως μικρο-πιστώσεις και επιχορηγήσεις για συσκευές παραγωγής και χρήσης ενέργειας). Αυτό απαιτεί χρηματοδότηση από δημόσιους προϋπολογισμούς. Σε αυτόν τον τομέα θα υπάρξει αυξανόμενη ανάγκη νέων υπηρεσιών τα επόμενα χρόνια. Οι νέοι πρέπει να εκπαιδευτούν για να αναπτύξουν ιδέες για νέες υπηρεσίες που σχετίζονται με την εξοικονόμηση ενέργειας και την υποστήριξη των χρηστών σε επιδόσεις προσανατολισμένες στη βιωσιμότητα.

2. European Green Deal / EGD 2.1.4: Η κατασκευή και η ανακαίνιση, βασισμένες σε εξοικονόμηση ενέργειας και πόρων, δημιουργούν επίσης ευκαιρίες απασχόλησης στον οικοδομικό τομέα σε περιοχές για τις οποίες απαιτείται επαγγελματική προετοιμασία από χαμηλό γνωστικό κατώφλι (low-threshold). Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να είναι ελκυστικό για νέους και νέες από αγροτικές περιοχές, ειδικά εάν είχαν ήδη ασχοληθεί συχνά με πρακτικές κατασκευαστικές εργασίες, για παράδειγμα σε οικογενειακά και συνοικιακά περιβάλλοντα. Επιπλέον, υπάρχει μια αυξανόμενη σημασία των κατασκευαστικών δραστηριοτήτων που βασίζονται σε και μεθόδους κατασκευής και υλικά που είναι τοπικά διαθέσιμα, εξοικονομούν πόρους, συμβάλλουν στην προσαρμογή στο κλίμα και προάγουν την υγεία. Παραδείγματα αυτού είναι η κατασκευή με άχυρο, ξύλο και πηλό, τα οποία, ιδίως σε αγροτικές περιοχές, μπορούν να βασιστούν σε πολιτιστικές παραδόσεις που έχουν χαθεί σε μεγάλο βαθμό. Η κατάλληλη επαγγελματική προετοιμασία με στενή πρακτική εφαρμογή φαίνεται ότι είναι πολλά υποσχόμενη. Οι εταιρείες πρέπει να συμμετέχουν στενά στα προγράμματα, ιδίως όσον αφορά την αειφόρο κατασκευή. Αυτό αποτελεί κίνητρο για τους νέους και τις νέες, και δίνει στις εταιρείες την ευκαιρία να αποκτήσουν πρόσβαση και να διατηρήσουν ειδικευμένους εργαζόμενους/ες.

3. European Green Deal – EGD 2.1.5: Η φιλική προς το κλίμα και βιώσιμη κινητικότητα θα γίνεται όλο και πιο σημαντική. Τα ποδήλατα και οι ηλεκτρικές λύσεις μικρο-κίνησης πρέπει να θεωρούνται τακτικά μέσα μετακίνησης και μεταφοράς, ειδικά σε αστικές περιοχές. Αυτό θα αυξήσει επίσης σημαντικά τη ζήτηση για εργαστήρια ποδηλάτων και ειδικούς για ηλεκτρικά σκούτερ και συσκευές μικρο-κινητικότητας. Η επισκευή και συντήρηση λύσεων κινητικότητας απαιτεί υψηλή πρακτική εκπαίδευση λόγω της χρήσης σύνθετης αλλά συγκριτικά διαφανούς τεχνολογίας.

4. European Green Deal – EGD 2.1.6: (“Farm to Fork“) προβλέπει αναδιάρθρωση της γεωργίας που υποστηρίζει τη βιοποικιλότητα και αποτρέπει την υποβάθμιση του εδάφους λόγω διάβρωσης και διαταραχής στο υδατικό ισοζύγιο. Αυτό απαιτεί ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων που ξεπερνούν τη συμβατική γεωργία όπως γίνεται σήμερα. Η στοχευμένη επαγγελματική προετοιμασία μπορεί να παρακινήσει ιδιαίτερα τους νέους σε αγροτικές περιοχές να ασχοληθούν με διαφορετικούς τομείς, π.χ. στην αποκατάσταση ζωνών με πλούσια βιοποικιλότητα (πρβλ. EGD, σελ. 16), στην δημιουργία (οικολογικών) καταφυγίων στη γεωργική εργασία (στις άκρες των αγρών, φράκτες κ.λπ.), στη δημιουργία λιβαδιών με αγριολούλουδα ως ενδιαιτημάτων για έντομα και πουλιά ή στην αγροδασoκομία (EGD, σελ. 16). Αυτά τα καθήκοντα θα μπορούσαν να χρηματοδοτηθούν από τα γεωργικά προγράμματα της ΕΕ, η αντίστοιχη αναδιάρθρωση των οποίων είναι επιτακτική για το «Farm to Fork» (“από το χωράφι στο πιρούνι”).

5. Ο τομέας της προσαρμογής στα νέα κλιματικά δεδομένα (climate adaptation), ο οποίος θα γίνεται ολοένα και πιο σημαντικός στο μέλλον, ιδίως σε πυκνοκατοικημένες αστικές περιοχές, δεν έχει εξεταστεί μέχρι τώρα στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία (European Green Deal). Κάτι τέτοιο απαιτεί ένα ευρύ πεδίο επαγγελματικής προετοιμασίας και μετέπειτα πεδία δραστηριότητας, όπως πρασίνισμα και συντήρηση αστικών περιοχών, πρασίνισμα (greening) κτιρίων, συλλογή και διαχείριση του νερού της βροχής καθώς και φυσικές τεχνικές για τη θέρμανση και την ψύξη των κτιρίων γενικά.

6. European Green DealEGD 2.1.7 (διατήρηση κι αποκατάσταση των οικοσυστημάτων και της βιοποικιλότητας): Εκτός από τις προτάσεις μας για το “Farm to Fork” (σημείο 4 παραπάνω), κάτι τέτοιο ανοίγει τις προοπτικές εργασίας και σταδιοδρομίας στην αποκατάσταση πολύτιμων φυσικών περιοχών γενικά, αλλά και σε ολοκληρωμένα και μεγάλης κλίμακας προγράμματα αναδάσωσης σε μεγάλα τμήματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στην προστασία και βελτίωση των δασικών οικοσυστημάτων, σε προληπτικά μέτρα κατά του αυξανόμενου κινδύνου δασικών πυρκαγιών και στην επαναφορά των φυσικών χαρακτηριστικών των υδάτινων σωμάτων, των ποταμών και των υγροτόπων.

7. Η προαναφερθείσα κατάσταση κατά τη διάρκεια και μετά το COVID-19 θα ενθαρρύνει την τηλεργασία. Εδώ, έχουμε την ευκαιρία να δημιουργήσουμε νέες θέσεις εργασίας σε αγροτικές ή απομακρυσμένες περιοχές. Οι νέες τεχνολογίες (π.χ. εφαρμογές εικονικής πραγματικότητας) παρέχουν την ευκαιρία πειραματισμών με καινοτόμες τεχνολογίες ακόμη και αν η υποδομή λείπει σε τοπικά περιβάλλοντα.

3. Πώς θα μπορούσε να βελτιωθεί περαιτέρω η ποιότητα των παρεμβάσεων της “Εγγύησης για τη Νεολαία” (Youth Guarantee) – τόσο άμεσα όσο και έμμεσα;

Για να μην αφεθεί κανένας και καμία πίσω και να προσεγγιστούν νέοι και νέες που είναι σε ευάλωτες καταστάσεις, απαιτείται εκτός από παρεμβάσεις όπως η “Ευρωπαϊκή Εγγύηση για τη Νεολαία“ (European Youth Guarantee), ένα βελτιωμένο εκπαιδευτικό σύστημα με προοδευτικές παιδαγωγικές, και τεχνική και επαγγελματική κατάρτιση που παρέχουν δεξιότητες του 21ου αιώνα. Η ποιοτική εκπαίδευση και η εκπαίδευση για την αειφορία αποτελούν βασικά συστατικά της καινοτομίας για να βοηθήσουν τους εκπαιδευόμενους να αναπτύξουν θεμελιώδεις δεξιότητες, γνώσεις και ικανότητες, όπως η κριτική σκέψη, το STEM,8 ο σχεδιασμός σεναρίων και η συλλογική λήψη αποφάσεων και η επίλυση προβλημάτων. Επομένως, η βελτίωση της ποιότητας των παρεμβάσεων της “Ευρωπαϊκής Εγγύησης για τη Νεολαία“ (Youth Guarantee) απαιτεί επίσης τη μετατροπή (μεταρρύθμιση) των εκπαιδευτικών συστημάτων.

Υπάρχουν εμπνευσμένες πολιτικές σε ολόκληρη την ΕΕ, όπως η στρατηγική για τη απασχόληση των νέων στη Σκωτία «Ανάπτυξη του Εργατικού Δυναμικού Νέων» (Developing the Young Workforce)9. Αυτή η στρατηγική φέρνει μαζί το εκπαιδευτικό σύστημα που βασίζεται στη μάθηση για τη βιωσιμότητα, τους εργοδότες, την κοινωνία των πολιτών, τις οργανώσεις νέων και τις τοπικές αρχές, προκειμένου να μειωθεί η ανεργία των νέων και να προωθηθούν διαδικασίες για τη συμμετοχή των νέων στις τρέχουσες και μελλοντικές ευκαιρίες εργασίας.

Όσον αφορά το θέμα της επιχειρηματικότητας, η Ουαλική Στρατηγική Επιχειρηματικότητας Νέων (YES Strategy) είναι μια άλλη εμπνευσμένη πολιτική που ενισχύει την επιχειρηματικότητα των νέων.10 Αναπτύχθηκε μέσω ευρείας διαβούλευσης με τους ενδιαφερόμενους, και η ‘’YES strategy’’ βασίζεται στο όραμα να αναπτυχθούν και να καλλιεργηθούν αυτάρκεις,με επιχειρηματικό μυαλό νέοι και νέες σε όλες τις κοινότητες σε όλη την Ουαλία. Το σχήμα απευθύνεται σε νέους και νέες μέχρι την ηλικία των 25 ετών, χρηματοδοτείται από την Ουαλική κυβέρνηση και περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα τοπικών ενδιαφερομένων, από οργανώσεις νεολαίας, έως επιχειρήσεις και σχολεία ή Ιδρύματα Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Όσον αφορά τον αντίκτυπο, η ‘’Yes Strategy’’πέτυχε μια σημαντική αλλαγή στις στάσεις των νέων και στην επιχειρηματική τους δραστηριότητα από το αρχικό στάδιο.

Η διερεύνηση του πραγματικού αντίκτυπου προηγούμενων παρεμβάσεων “Εγγυήσεων για τη Νεολαία” είναι ζωτικής σημασίας για να εντοπιστούν μέτρα που ήταν επιτυχημένα. Οι μελλοντικές παρεμβάσεις θα πρέπει να επικεντρώνονται κυρίως σε τέτοιες αποδεδειγμένα αποτελεσματικές παρεμβάσεις και σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να παρακολουθούνται αναλυτικά τα αποτελέσματα.

Μια προσέγγιση για τη βελτίωση της ποιότητας των παρεμβάσεων θα μπορούσε να είναι η εκπαίδευση των παρόχων εκπαίδευσης σε αυτο-αξιολόγηση και βελτιστοποίηση. Θα πρέπει να ευαισθητοποιηθούν για τη λειτουργία της αυτο-αξιολόγησης και πρέπει να είναι εξοπλισμένοι με εργαλεία αξιολόγησης. Οι βασικές δεξιότητες για αυτοαξιολόγηση μπορούν να βελτιώσουν σημαντικά την ποιότητα των μέτρων.

4. Με ποιους τρόπους θα συμβάλει η κοινωνία των πολιτών και θα υποστηρίξει την αποτελεσματική εφαρμογή της ενισχυμένης “Εγγύησης για τη Νεολαία”;

Είναι σημαντικό η κοινωνία των πολιτών καθώς και τα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης να αναγνωρίσουν την αξία του προγράμματος «Εγγύηση για τη Νεολαία / Youth Guarantee». Ειδικότερα, είναι επιθυμητό οι νέοι και οι νέες να μπορούν να διαδραματίσουν πολύτιμο ρόλο δημιουργώντας μια βιώσιμη οικονομία και κοινωνία, ενώ ταυτόχρονα αναπτύσσουν τις ικανότητές τους, αποκτούν ανεξαρτησία και βρίσκουν απασχόληση. Η πρότασή μας έχει ως στόχο να βοηθήσει στην προετοιμασία των νέων για θέσεις εργασίας που σχετίζονται με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία (European Green Deal), συμπεριλαμβανομένης ιδίως της προώθησης της εξοικονόμησης ενέργειας (στη βιομηχανία, τις μεταφορές και τις κατασκευές) και κατά συνέπεια της μείωσης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (CO2) που συμβάλλει στην κλιματική αλλαγή.

Η εστίαση στην προστασία του κλίματος και τη βιωσιμότητα σε έναν επανασχεδιασμό της Εγγύησης για τη Νεολαία” (European Youth Guarantee) συμβάλλει στη βελτίωση της ευαισθητοποίησης σχετικά με τη σημασία της μείωσης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων μέσω της αλλαγής στην κατανάλωση ενέργειας και στις συνήθειες μετακίνησης και μεταφοράς. Αυτή η συνειδητοποίηση θα οδηγήσει σε μια νέα βιώσιμη και κοινωνική νοοτροπία στην κοινωνία των πολιτών και στα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης που συμβάλλει στην επιτυχή εφαρμογή του προγράμματος.

Ο βιώσιμος επανασχεδιασμός της “Ευρωπαϊκής Εγγύησης για τη Νεολαία” (European Youth Guarantee) απαιτεί νέες “πράσινες” ευκαιρίες κατάρτισης για τους νέους και τις νέες καθώς και την ανάπτυξη καινοτόμων προφίλ εργασίας. Η επιτυχία αυτού του μέτρου θα εξαρτηθεί από τη ζήτηση της κοινωνίας των πολιτών για αυτές τις νέες προσφορές. Ένα από τα πολλά παραδείγματα είναι τα έργα ενεργειακής αποκατάστασης κτιρίων που πρέπει να ενθαρρυνθούν και που χρειάζονται νέες μορφές υπηρεσιών. Αυτές οι παρεμβάσεις πρέπει να προωθούνται από τις δημόσιες διοικήσεις, προκειμένου να διασφαλιστεί:

η κατάλληλη εκπαίδευση των νέων που θα μπορούσαν να διενεργούν ενεργειακούς ελέγχους ·

η λεπτομερής μελέτη των ενεργειακών ελέγχων, οι οποίοι πρέπει να περιλαμβάνουν μέτρα για τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας και της χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας ·

η σωστή εφαρμογή των προτεινόμενων μέτρων.

Για όλα τα παραπάνω, είναι απαραίτητο να δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας τις οποίες πρέπει να προωθήσουν οι δημόσιες διοικήσεις. Η Εγγύηση για τη Νεολαία είναι ένα κατάλληλο πρόγραμμα για την επίτευξη αυτού του στόχου.

5. Ποιοι είναι ή θα ήταν οι πιο χρήσιμοι τρόποι για να υποστηρίξει η Επιτροπή την εφαρμογή της ενισχυμένης “Εγγύηση για τη Νεολαία”;

Η άποψή μας είναι ότι η καλύτερη επένδυση που μπορεί να πραγματοποιήσει η ΕΕ μέσω του προγράμματος Εγγύηση για τη Νεολαία” είναι η κατάλληλη κατάρτιση των νέων για τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας που ευθυγραμμίζονται με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία (European Green Deal). Όσον αφορά τις τεχνικές ικανότητες, υπάρχει έλλειψη προσπαθειών για την ενσωμάτωση των πράσινων δεξιοτήτων και των ψηφιακών δεξιοτήτων στα υπάρχοντα προσόντα (πρασίνισμα των εκπαιδεύσεων). Δυστυχώς, τα παραδοσιακά επαγγελματικά προσόντα δεν απαιτούν απαραίτητα την ανάπτυξη ικανοτήτων για την υποστήριξη της απασχολησιμότητας του ατόμου, για να ενεργεί ανεξάρτητα και δημιουργικά, για την επίλυση δύσκολων καταστάσεων και συνεργασία με τα άτομα σε επαγγελματικές δραστηριότητες. Σε χώρες με υψηλή ανεργία των νέων, θα πρέπει να διαμορφωθούν προτάσεις για τη βελτίωση των προ-επαγγελματικών και των επαγγελματικών προσόντων και για το σχεδιασμό αντίστοιχων μέτρων. Αυτά πρέπει να αποτελούν μέρος του εκπαιδευτικού συστήματος. Επιπλέον, σε πολλές χώρες της Νότιας Ευρώπης και ιδίως στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, η καταπολέμηση της ανεργίας των νέων πρέπει να επανασχεδιαστεί για να αντιμετωπίσει και να προσαρμοστεί στις μελλοντικές προκλήσεις. Για παράδειγμα, τα τρέχοντα μέτρα για την καταπολέμηση της ανεργίας των νέων σχετίζονται συχνά με επαγγελματικούς τομείς που δεν θα ισχύουν πλέον σε λίγα χρόνια. Επομένως, είναι απαραίτητο να αυξηθεί η ευαισθητοποίηση σχετικά με το οικονομικό δυναμικό μιας πράσινης ανάκαμψης (green recovery). Οι συν-δημιουργικές ιδέες και στρατηγικές πρέπει να αναπτυχθούν και να δοκιμαστούν σε διεπιστημονικά, διεθνή πιλοτικά έργα. Μαζί με τους τοπικούς πολιτικούς και θεσμικούς εταίρους, αυτές οι δραστηριότητες και τα μέτρα πρέπει να εφαρμοστούν. Θα πρέπει να υπόκεινται σε συμμετοχική παρακολούθηση και αξιολόγηση και να βελτιστοποιούνται συνεχώς.

World Future Council

https://www.worldfuturecouncil.org

Samia Kassid, Senior Programme Manager, Rights of Children and Youth

samia.kassid@worldfuturecouncil.org

YESclima

https://www.euki.de/euki-projects/yesclima/

Francisco José Sánchez de la Flor, Profesor Titular de Universidad de Cádiz

francisco.flor@uca.es

(responsible for YESclima on behalf of University of Cádiz)

Pablo Quero García, Agencia Provincial de la Energía de Cádiz

pablo.quero.garcia@dipucadiz.es

Άνεμος Ανανέωσης / Wind of Renewal, Greece

https://anemosananeosis.gr

Νίκος Χρυσόγελος / Nikos Chrysogelos

nikos.chrysogelos@gmail.com

Sekretariat für Zukunftsforschung Berlin

http://www.sfz-berlin.eu/

Hartwig Berger

hartwig.berger@t-online.de

Forschungsinstitut für innovative Arbeitsgestaltung und Prävention e.V. im Wissenschaftspark Gelsenkirchen

https://fiap-ev.org/

Silke Steinberg, Head of Institute
s.steinberg@fiap-ev.org

1 Το Παγκόσμιο Συμβούλιο για το Μέλλον εργάζεται για λύσεις σε μερικές από τις πιο πιεστικές προκλήσεις, βρίσκοντας και διαδίδοντας παραδειγματικούς νόμους και πολιτικές που έχουν αποδεδειγμένο ρεκόρ παραγωγής θετικών επιπτώσεων τόσο για τις τρέχουσες όσο και για τις μελλοντικές γενιές, συνεργαζόμενοι με βουλευτές, υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και σχετικούς ενδιαφερόμενους, καθώς και τα Ηνωμένα Έθνη φορείς σε διεθνές επίπεδο. www.worldfuturecouncil.org

2 Στο έργο YESclima («Νέοι Ενεργειακοί Εμπειρογνώμονες που εργάζονται για σχολεία φιλικά στο κλίμα», 2018-2020), 22 νέες γυναίκες και άνδρες από την Ελλάδα και την ισπανική επαρχία Cadiz, διεξάγουν ενεργειακούς ελέγχους και επεξεργάζονται προτάσεις για να κάνουν το σχολικό κτίριο ενεργειακά αποδοτικό, κυρίως με «έξυπνες» φυσικές τεχνικές και χρησιμοποιώντας ηλιακή ενέργεια. Το έργο συντονίζεται από το Πανεπιστήμιο του Cadiz (ηγέτης), και συμμετέχουν η ελληνική ΚΟΙΝΣΕΠ «Άνεμος Ανανέωσης / Wind of Renewal» (Αθήνα), η Γραμματεία Μελλοντικής Έρευνας του Ελεύθερου Πανεπιστημίου του Βερολίνου (Sekretariat für Zukunftsforschung) (Βερολίνο) και το Ενεργειακό Γραφείο της επαρχίας του Cadiz. Το έργο εντάσσεται στο πλαίσιο της «Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας για το Κλίμα» (EUKI), που είναι ένα χρηματοδοτικό εργαλείο του Γερμανικού Υπουργείου Περιβάλλοντος, Φυσικής Προστασίας και Πυρηνικής Ασφάλειας.

3 Το χρηματοδοτούμενο από το BMBF έργο GRÆDUCATION παρέχει σημαντικές λύσεις σε αυτό το πρόβλημα στην Ελλάδα. Μαζί με τον Ελληνικό Οργανισμό Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού (O.A.E.Δ) και το Ελληνικό Υπουργείο Παιδείας, τη FIAP e.V. και το Ελληνογερμανικό Βιομηχανικό και Εμπορικό Επιμελητήριο έχουν ξεκινήσει συνεργασίες μεταξύ Γερμανών και Ελλήνων σε θέματα επαγγελματικής εκπαίδευσης σε «πράσινη» τεχνική εκπαίδευση και πράσινα προσόντα. Επιπλέον, το πρόγραμμα εστιάζει σε διεπιστημονικές, πτυχές που οδηγούν σε μετασχηματισμό και που στοχεύουν στην «πράσινη» ενδυνάμωση των νέων.

6  Για παράδειγμα, στην Ανδαλουσία, περιοχή της νότιας Ισπανίας, το 44,7% του συνολικού πληθυσμού ηλικίας 16 έως 25 ετών ήταν άνεργοι το πρώτο τρίμηνο του 2020. https://datosmacro.expansion.com/paro-epa/espana-comunidades-autonomas / andalucia (τελευταία πρόσβαση στις 29 Μαΐου 2020).

7 Αυτά περιλαμβάνουν: υπευθυνότητα, ανεξάρτητη μάθηση, ικανότητα εργασίας σε ομάδα, δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων, ευελιξία, δημιουργικότητα, δεξιότητες επικοινωνίας. Αυτές οι δεξιότητες επιτρέπουν στους νέους και στις νέες να αναπτύξουν την προσωπικότητά τους ανεξάρτητα και αυτοπροσδιορισμένα.

8  Επιστήμη, Τεχνολογία, Μηχανική και Μαθηματικά

9 https://www.futurepolicy.org/global/united-kingdom-scotland-developing-the-young-workforce/ (τελευταία πρόσβαση στις 29 Μαΐου 2020).

10 https://www.futurepolicy.org/tags-sdg/8-decent-work-and-economic-growth/ (τελευταία πρόσβαση στις 29 Μαΐου 2020).

COVID-19: Μια προειδοποίηση και ένα κάλεσμα προς μία νέα στρατηγική για την υγεία

By | Βιβλιοθήκη, Δράσεις | No Comments

To ΑΡΘΡΟ αυτό γράφτηκε και είναι μέρος του αφιερώματος COVID-19 Αίτια, συνέπειες και προτάσεις για το μέλλον στην Ελλάδα και την Ευρώπη του Ιδρύματος Χάινριχ Μπελ Ελλάδας και δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα του εδώ 

Ένα από τα μαθήματα που πρέπει να πάρουμε από την υγειονομική κρίση είναι ότι η καθυστερημένη αντίδραση σε διεθνές, ευρωπαϊκό κι εθνικό επίπεδο, η απουσία συνεργασίας μπροστά σε υπαρκτές απειλές, η αδιαφορία απέναντι στις προειδοποιήσεις των επιστημόνων να κινηθούμε προληπτικά, εγκαίρως και αποτελεσματικά, οι εθνικοί εγωισμοί και η απουσία αλληλεγγύης επιδεινώνουν τα προβλήματα και προκαλούν ανυπολόγιστη καταστροφή.

Υπήρξαν στον κόσμο τόσες πανούκλες όσοι και οι πόλεμοι. Και παρόλα αυτά οι πανούκλες και οι πόλεμοι πάντα βρίσκουν τους ανθρώπους το ίδιο απροετοίμαστους», Αλμπέρ Καμύ, “Η πανούκλα”

Η πανδημία και το lockdown ανέτρεψαν μέσα σε ελάχιστους μήνες πολλές από τις βεβαιότητες (αλλά και τους μύθους) που κυριαρχούσαν μέσα στις κοινωνίες, προκάλεσαν μεγάλο σοκ και δημιούργησαν μια νέα πραγματικότητα. Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους πρόωρα, πολλοί/ες εισήχθησαν στο νοσοκομείο και χρειάστηκαν εντατική θεραπεία, αναδεικνύοντας με τραγικό τρόπο τη σημασία ενός ισχυρού κι αποτελεσματικού δημόσιου τομέα στην υγεία

Δεν ξέρουμε, ακόμα, πώς θα εξελιχθεί η υγειονομική κρίση, αλλά το πιθανότερο είναι ότι τα σοβαρά κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα θα είναι μπροστά μας γι’ αρκετά μεγάλο διάστημα. Η κρίση επέτεινε υπάρχοντα κοινωνικά προβλήματα και διεύρυνε κοινωνικές ανισότητες. Αν επιβεβαιωθούν οι πιο δυσοίωνες προβλέψεις που συγκρίνουν την σημερινή παγκόσμια κρίση με την ύφεση του 1929 στις ΗΠΑ και με αυτήν μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου στην Ευρώπη, τότε οι προκλήσεις θα είναι πολύ μεγάλες.

Ένα από τα μαθήματα που πρέπει να πάρουμε από την υγειονομική κρίση είναι ότι η καθυστερημένη αντίδραση σε διεθνές, ευρωπαϊκό κι εθνικό επίπεδο, η απουσία συνεργασίας μπροστά σε υπαρκτές απειλές, η αδιαφορία απέναντι στις προειδοποιήσεις των επιστημόνων να κινηθούμε προληπτικά, εγκαίρως και αποτελεσματικά, οι εθνικοί εγωισμοί και η απουσία αλληλεγγύης επιδεινώνουν τα προβλήματα και προκαλούν ανυπολόγιστη καταστροφή.

Η μαζική απώλεια ανθρώπινων ζωών προκαλεί φόβο. Όμως, μια τέτοια υγειονομική κρίση δεν είναι πρωτόγνωρη. Πολλές επιδημίες ακόμα και στο πρόσφατο παρελθόν, όχι μόνο σε προηγούμενους αιώνες, ήταν εξίσου ή και περισσότερο επικίνδυνες και θανατηφόρες. Είναι, όμως, η πρώτη την εποχή της παγκοσμιοποίησης της οικονομίας και των μετακινήσεων, της ενημέρωσης και επικοινωνίας, η πρώτη φορά που μια πανδημία καλύπτεται εκτενώς από όλα τα ΜΜΕ και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ολόκληρο το 24ωρο και με απευθείας συνδέσεις. Επίσης, η ανθρώπινη ζωή στις πλούσιες χώρες φαίνεται να έχει πιο μεγάλη αξία από την ανθρώπινη ζωή στον υπόλοιπο κόσμο, αφού δεν υπήρχε μέχρι σήμερα αντίστοιχη ευαισθητοποίηση και κινητοποίηση για ασθένειες που εξοντώνουν εκατομμύρια ανθρώπους στον υπόλοιπο πλανήτη, αν και πολλές από αυτές μπορούσαν να έχουν αντιμετωπιστεί.

Η πανδημία δεν ήταν, όμως, απρόβλεπτη. Γνωρίζαμε εδώ και καιρό ότι νέες ασθένειες εμφανίζονται (οι οποίες συχνά έχουν να κάνουν με αλλαγές στο περιβάλλον) και κάποιες από αυτές μπορεί να επεκταθούν σε πολλές περιοχές του κόσμου ή/και να μετατραπούν σε πανδημία. Οι ειδικοί έχουν προειδοποιήσει ότι οι μολυσματικές ασθένειες αναδύονται ή επανέρχονται πολύ ταχύτερα από ό,τι συνέβαινε στο παρελθόν. Μολυσματικές νεοεμφανιζόμενες ασθένειες από ιούς όπως πρόσφατα ο Zika, ο MERS-CoV, ο SARS-CoV, ο Ebola, ή ασθένειες με μεγάλη ιστορία”, όπως η χολέρα, η γρίπη, η μαλάρια, η φυματίωση, ο τύφος σκοτώνουν συνολικά εκατομμύρια άτομα κάθε χρόνο. Στο πιο μακρινό παρελθόν, εξάρσεις επιδημιών, όπως η πανώλη, κατέστρεψαν οικονομίες, ενώ άλλες, όπως η ισπανική γρίπη του 1918, έσπειραν τον πανικό παγκοσμίως.

Η καθυστερημένη συνεργασία σε διεθνές και ευρωπαϊκό επίπεδο

Απέναντι σε μια επιδημία που εξαπλώνονταν πέρα από σύνορα, οι αποφάσεις – τουλάχιστον για ένα μεγάλο διάστημα – παρέμειναν αποκλειστικά στο επίπεδο των εθνών – κρατών. Υπήρξε περιορισμένη ανταλλαγή κρίσιμων πληροφοριών και συνεργασία σε παγκόσμιο επίπεδο για συντονισμό πολιτικών, έγκαιρο έλεγχο της διάδοσης ή από κοινού διαχείριση αναγκών σε υλικά και μέσα προστασίας.

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο υπάρχουν, μέχρι σήμερα, δύο φάσεις στον τρόπο αντιμετώπισης της πανδημίας.

Η πρώτη φάση χαρακτηρίζεται από αμηχανία που κυριαρχεί στους ευρωπαϊκούς θεσμούς και σπασμωδικές κινήσεις από τα περισσότερα κράτη μέλη με συνέπεια τη δημιουργία περισσότερων προβλημάτων από την επίλυσή τους. Η ευθύνη για την έλλειψη συντονισμού κι αλληλεγγύης στην πρώτη φάση της υγειονομικής κρίσης επιμερίζεται μεταξύ Ευρωπαϊκής Επιτροπής (ΕΕ) και Κρατών Μελών. Τα θέματα υγείας είναι στην αρμοδιότητα των Κρατών Μελών και η ΕΕ έχει επικουρικό, μόνο, ρόλο σε αυτά. Η απουσία, όμως, κοινής ευρωπαϊκής απάντησης είχε ως αποτέλεσμα τα κράτη να λάβουν μέτρα εντός των εθνικών συνόρων για να αντιμετωπίσουν μια επιδημία που δεν περιορίζεται στα σύνορα κάθε χώρας: μονομερές κλείσιμο συνόρων , κυνικός ανταγωνισμός για εξασφάλιση υγειονομικού υλικού, απουσία κοινού σχεδίου για τον περιορισμό της επιδημίας και την από κοινού αντιμετώπιση των υγειονομικών, κοινωνικών και οικονομικών προκλήσεων. Οι πιο ντροπιαστικές εκφάνσεις αυτής της φάσης ήταν:

  • Η Ιταλία και η Ισπανία αφήνονται στην πρώτη φάση να τα βγάλουν πέρα μόνες τους, κάτι που εκμεταλλεύονται ορισμένες δυνάμεις για να δημιουργήσουν αντι-ευρωπαϊκό κλίμα.

  • Κρίσιμες αποφάσεις λαμβάνονται αργά, με διακρατική μέθοδο, προκαλούνται έτσι προβλήματα, τα οποία οι Ευρωπαίοι πολίτες αντιλαμβάνονται ως αποτέλεσμα ευρωπαϊκών πολιτικών και όχι ως συνέπεια επιλογών συγκεκριμένων κυβερνήσεων.

  • Πολιτικές και μέσα προστασίας του υγειονομικού προσωπικού απουσιάζουν για μεγάλο διάστημα με αποτέλεσμα να μολύνεται σημαντικό ποσοστό του προσωπικού τον πρώτο καιρό. Σε αυτό συμβάλλει και η παρεμπόδιση, στη βάση γραφειοκρατικών ρυθμίσεων και για εβδομάδες, της εξαγωγής ιατρο-νοσηλευτικού υλικού και μέσων προστασίας από τη μια χώρα μέλος σε μια άλλη, η οποία ίσως τα χρειάζεται περισσότερο.

  • Τεράστιες ουρές και χάος στα σύνορα προκαλούν μεγάλες καθυστερήσεις ακόμα και στην μεταφορά κρίσιμων υλικών και μέσων για τα νοσοκομεία ή την προστασία των πολιτών.

  • Περιορισμός της δημοκρατίας και του δημοκρατικού ελέγχου στην Ουγγαρία και σε άλλες χώρες του Βίσεγκραντ, ενώ αποφάσεις από πολιτικούς, περιφέρειες και δήμους παρακάμπτουν ορισμένες φορές τις δημοκρατικές διαδικασίας, την ανάγκη διαφάνειας στη λήψη μέτρων, στη διανομή ευεργετημάτων ακόμα και στην ελευθερία του λόγου στο όνομα του “επείγοντος” της πανδημίας.

Τα προβλήματα που δημιουργούνται δεν αφορούν μόνο τομείς στους οποίους η ΕΕ έχει επικουρικό ρόλο (υγεία, κοινωνικές πολιτικές, εργασία, κοινωνική ασφάλιση, παιδεία κ.ά.) αλλά και κρίσιμους τομείς στους οποίους η ΕΕ έχει αποφασιστικό ρόλο (μετακινήσεις, ελεύθερη κυκλοφορία, σεβασμός του κράτους δικαίου και των δημοκρατικών κανόνων). Η δεύτερη φάση σηματοδοτείται από την προσπάθεια συντονισμού και επίδειξης αλληλεγγύης μέσα στην κρίση όπως μέσα από:

  • Μεταφορά ασθενών από Γαλλία, Ιταλία και Ολλανδία σε γειτονικές χώρες, κυρίως Γερμανία κι Αυστρία.

  • Προσφορά υλικού και μέσων σε κράτος μέλος με μεγαλύτερες ανάγκες.

  • Προμήθεια από την Επιτροπή για λογαριασμό των κρατών-μελών ιατρο-φαρμακευτικού υλικού και εξοπλισμού (π.χ. 10.000.000 ιατρικές μάσκες και διανομή τους σε 20 κράτη μέλη και στη Βρετανία)

  • Ενίσχυση του Ευρωπαϊκού Κέντρου Έρευνας καθώς και της έρευνας και Χρηματοδότηση με 1 δις ευρώ μέσω του Horizon 2020 ερευνητικών και καινοτόμων προγραμμάτων στο πλαίσιο του σχεδίου Coronavirus Global Response

  • Υποστήριξη της διεθνούς συνεργασίας μεταξύ επιχειρήσεων για φαρμακευτικές θεραπείες και εμβόλιο.

  • Δημιουργία λωρίδων ταχείας κυκλοφορίας και επιτάχυνση της διασυνοριακής κυκλοφορίας για μεταφορά κρίσιμου εξοπλισμού και μέσων

  • Ενίσχυση χωρών που πλήττονται, ιδιαίτερα μέσω του ευρωπαϊκού μηχανισμού πολιτικής προστασίας RESCeu, όπως με τη μεταφορά ιατρικού – νοσηλευτικού προσωπικού από τη Ρουμανία στα νοσοκομεία της Β. Ιταλίας

  • Ενεργή συμμετοχή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην ενίσχυση της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης, τόσο σε νομοθετικό όσο και σε πρακτικό επίπεδο, με παροχή γευμάτων και παραχώρηση χρήσης υποδομών σε όσους/ες έχουν ανάγκη, όπως άστεγοι ή ιατρο-νοσηλευτικό προσωπικό κ.ά.

  • Ευελιξία αναφορικά με τις κρατικές ενισχύσεις αλλά και τη μεταφορά πόρων για ενίσχυση των συστημάτων υγείας.

Είναι σημαντικό ότι, έτσι, ανακόπτεται η αρχική φάση σπασμωδικών και εθνικών εγωισμών και δεν μετατρέπονται σε κυρίαρχη τάση, κάτι που θα μπορούσε να οδηγήσει σε γρήγορη κατάρρευση του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Παραμένουν, όμως, σε επίπεδο κρατών-μελών πολλές αποφάσεις αναφορικά με το τις πολιτικές αντιμετώπισης ενός δεύτερου κύματος επιδημίας ή τα μέτρα ανάκαμψης έτσι ώστε να μην διογκωθούν ανισότητες, διακρίσεις και ευρύτερα κοινωνικά προβλήματα. Πολλές επιλογές είναι αδύνατο να υλοποιηθούν χωρίς από κοινού μέτρα. Για παράδειγμα, οι αποφάσεις για μετακινήσεις και τουρισμό δεν είναι δυνατόν να ληφθούν μόνο σε εθνικό επίπεδο. Αδύνατη είναι εξάλλου και η διάσωση εύθραυστων οικονομιών αν αφεθούν μόνες τους.

Η διαχείριση της υγειονομικής κρίσης στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα, οι ανεπάρκειες του συστήματος υγείας έχουν αναδειχτεί από παλιά. Η μεγάλη έμφαση στον τομέα της νοσοκομειακής περίθαλψης που συχνά έπαιζε και ρόλο πρωτοβάθμιας φροντίδας και η υπερβολική, συχνά ανεξέλεγκτη, χρήση φαρμάκων, συνέβαλαν σε σπατάλη πόρων, ενίσχυση της διαφθοράς και των πελατειακών σχέσεων, και υπερβολική ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα. Οι πολιτικές πρόληψης, η δημιουργία πρωτοβάθμιων κοινοτικών δομών, η τηλε-ιατρική παρέμειναν σχέδια ή ασυνεχείς απόπειρες οι οποίες κυρίως αναδείχθηκαν μέσα από πρωτοβουλίες της κοινωνίας των πολιτών. Στη συνέχεια, η 10ετής πολιτική οριζόντιας λιτότητας και περικοπών συνέβαλε μεν στο συμμάζεμα δαπανών και στην προώθηση ορισμένων βελτιώσεων και μεταρρυθμίσεων (πχ ηλεκτρονική συνταγογράφηση), αλλά προκάλεσε σοβαρές ελλείψεις σε κρίσιμους τομείς και κυρίως μαζική έξοδο και μετανάστευση σημαντικού αριθμού έμπειρου ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού αφήνοντας σημαντικά κενά όχι μόνο σε περιφερειακές αλλά και σε κεντρικές δομές.

Ακριβώς λόγω της ανεπαρκούς κατάστασης του δημόσιου συστήματος περίθαλψης, του αδύναμου συστήματος κοινωνικής προστασίας και μπροστά στον κίνδυνο γρήγορης μετάδοσης της ασθένειας, σε συνδυασμό με τον γηρασμένο πληθυσμό σε πολλές περιοχές της χώρας αλλά και έναν στρεβλό τρόπο προσέγγισης της υγείας και της ασθένειας, ήταν μονόδρομος η πολιτική αυστηρού lockdown που υιοθετήθηκε. Το εθνικό σύστημα υγείας κινδύνευε να καταρρεύσει πολύ γρήγορα σε περίπτωση εξάπλωσης της ασθένειας και να προκαλέσει ευρύτερη κοινωνική και οικονομική κρίση.

Η στρατηγική της ελληνικής κυβέρνησης – ακολουθώντας την εισήγηση κυρίως επιστημόνων που συνυπολόγισαν την κατάσταση του συστήματος περίθαλψης – επικεντρώθηκε κυρίως στην ατομική υπευθυνότητα μέσα από την ανάδειξη του κινδύνου και τη συνακόλουθη δημιουργία φόβου, δηλαδή ένα αυστηρό “Μένουμε Σπίτι”, κοινωνική αποστασιοποίηση, καθαριότητα και υγιεινή.

Σε κοινωνικό επίπεδο επιλέχθηκε το γενικό lockdown, με αποτέλεσμα να “κλείσουν” απότομα οι περισσότεροι οικονομικοί τομείς, τα σχολεία, οι δημόσιοι χώροι και να επιβληθεί αυστηρός έλεγχος.

Διακηρυγμένος επιστημονικός στόχος ήταν να “κερδηθεί χρόνος” για να αναπτυχθούν υποδομές και να αναδιοργανωθεί το σύστημα υγείας τουλάχιστον στο επίπεδο των Μονάδων Εντατικής Θεραπείας. Ωστόσο, οι βελτιώσεις κατά το χρόνο που κερδήθηκε ήταν οριακές ως προς τα μέσα προστασίας του υγειονομικού προσωπικού, τον εξοπλισμό των νοσοκομείων, την αύξηση των Μονάδων Εντατικής Θεραπείας και γενικότερα την ενίσχυση του συστήματος περίθαλψης.

Τώρα, ενόψει της επόμενης μέρας, χρειάζεται να κάνουμε με ψυχραιμία έναν απολογισμό των θετικών αλλά και των αρνητικών σημείων αυτής της στρατηγικής με τη σκέψη στραμμένη στο μέλλον. Σε παγκόσμιο επίπεδο εφαρμόστηκαν 5-6 διαφορετικά μοντέλα μέτρων για την πανδημία, ως συνέπεια διαφορετικών χαρακτηριστικών κάθε χώρας και πολιτικών επιλογών, αλλά ακόμα και διαφορετικών μοντέλων δεδομένων ή και deep learning algorithms. Μπορεί να ήταν, υπό τις παρούσες συνθήκες, αδύνατον να εφαρμοστεί στην Ελλάδα, με τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, μια συνολικά διαφορετική στρατηγική, αλλά αυτό που έγινε από ανάγκη δεν μπορεί να είναι το μοντέλο αντιμετώπισης κρίσεων και στο μέλλον. Επομένως, πρέπει να κρατήσουμε τα θετικά, να συζητήσουμε τις αδυναμίες και να επιλύσουμε τα προβλήματα.

Στα θετικά: Αυτή η στρατηγική περιόρισε σημαντικά τον αριθμό όσων πέθαναν πρόωρα στο πρώτο, αιφνιδιαστικό κύμα της επιδημίας. Συνέβαλε στο να αντέξουν οι δομές περίθαλψης, αφού δεν κατακλύστηκαν. Οι πολίτες πείστηκαν να τηρήσουν, σε γενικές γραμμές, τα μέτρα με υπευθυνότητα. Το ιατρικο-νοσηλευτικό προσωπικό μπόρεσε να ανταποκριθεί στις ανάγκες, χωρίς να βρεθεί μπροστά σε μεγάλη πίεση κι ακραία διλήμματα επιλογής αυτών που θα διασωθούν. Αναγνωρίστηκε ευρύτατα η αναγκαιότητα ισχυρού κι αποτελεσματικού δημόσιου συστήματος υγείας κι αναδείχθηκε το υψηλό επιστημονικό επίπεδο του ιατρικο-νοσηλευτικού προσωπικού, ο επαγγελματισμός και ο ανθρωπισμός του.

Στις αδυναμίες: Σημαντική παρενέργεια, αυτού του μοντέλου είναι το γεγονός ότι ένα πολύ μικρό, μόνο, ποσοστό του πληθυσμού (1-5%) φαίνεται να έχει επιμολυνθεί και σε κάθε περίπτωση έχουμε περιορισμένη εικόνα για το πόσοι/ες τελικά ασθένησαν ελαφριά ή χωρίς συμπτώματα. Κατά συνέπεια, επικρατεί αβεβαιότητα ως προς την ανοσία, με πιθανό σενάριο ότι η ανοσία μέσα στην κοινότητα είναι περιορισμένη. Αυτό είναι, όμως, κρίσιμο για μια ασφαλή επιστροφή στην κοινωνικότητα, την επαναλειτουργία των οικονομικών δραστηριοτήτων και κυρίως το άνοιγμα των συνόρων καθώς δεν μπορούν να μεταφερθούν όλες οι δραστηριότητες εσαεί στον ψηφιακό κόσμο.

Μια σημαντική έλλειψη του συγκεκριμένου μοντέλου “κοινωνικής αποστασιοποίησης” είναι ότι δεν εκπαιδεύει τους πολίτες να έχουν ενεργό ρόλο στην αντιμετώπιση παρόμοιων κρίσεων, είτε τώρα είτε στο μέλλον. Η ενημέρωση στόχευε στο τι δεν κάνουμε και όχι στο τι πρέπει και μπορούμε να κάνουμε. Είναι ζητούμενο, όμως, για την επόμενη μέρα η ενεργή συμμετοχή των πολιτών, γιατί χωρίς αυτήν δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί πραγματικά κάποια επιδημία ή κρίση.

Το #ΜένουμεΣπίτι δεν μπορεί να είναι κατάλληλο για την αντιμετώπιση ενός νέου κύματος του SARSCoV-2 ή άλλων επιδημιών στο μέλλον ή διαφορετικών κρίσεων (κλιματική, οικονομική, κοινωνική κ.ά.). Υπήρξαν ορισμένες πρωτοβουλίες σε ατομικό επίπεδο ή από οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, αλλά σε γενικές γραμμές παρέμεινε σχετικά χαμηλά ο βαθμός αυτο-οργάνωσης στην Ελλάδα. Ακόμα και ο χώρος της κοινωνικής αλληλέγγυας οικονομίας (Κ.ΑΛ.Ο) δεν είχε τα μέσα, τα εργαλεία, ίσως και το εκπαιδευμένο προσωπικό για να αναλάβει ρόλους που με επιτυχία διεκπεραίωσε σε άλλες χώρες (π.χ, Ιταλία, Ισπανία, Γαλλία), όπως διανομή φαγητού σε μεγάλο αριθμό ανθρώπων που είχαν ανάγκη, οικονομική στήριξη νοικοκυριών, δημιουργία πλατφόρμας συνεργασίας μεταξύ διαφόρων μορφών επιχειρήσεων μέσα στο lockdown, φιλοξενία σε συνεταιριστικά ξενοδοχεία ιατρικο-νοσηλευτικού προσωπικο κ.ά.

Τέλος, και το πλέον σημαντικό, η πολιτική που εφαρμόστηκε δεν έλαβε υπόψη, δεν προώθησε συνεργασίες και δεν προέβλεψε εξειδικευμένα μέτρα για τους/τις περισσότερο ευάλωτους/ες: ηλικιωμένους χωρίς βοήθεια στο σπίτι, κατοίκους μικρών νησιωτικών και ορεινών περιοχών, πρόσφυγες σε μεγάλους καταυλισμούς, κοινότητες Ρομά, άστεγους, ανθρώπους που συγκατοικούν πολλοί/ες μαζί σε περιορισμένους και συνήθως υποβαθμισμένους χώρους, άτομα με αναπηρία. Στην πραγματικότητα, ένα μεγάλο τμήμα της κοινωνίας έμεινε απροστάτευτο στο πλαίσιο των μέτρων, καθώς λόγω αντικειμενικών συνθηκών δεν μπορούσε να τηρήσει τους κανόνες κοινωνικής αποστασιοποίησης, υγιεινής και καθαριότητας, και βίωσε με έντονο τρόπο τον κοινωνικό αποκλεισμό και την έλλειψη υποστήριξης. Ειδικά στο θέμα των μεγάλων καταυλισμών προσφύγων στα νησιά, η πολιτική απομόνωσης και εγκλωβισμού των προσφύγων μέσα στους χώρους όπου δεν μπορούσαν εκ των πραγμάτων να διασφαλίσουν την τήρηση των κανόνων υγιεινής ήταν επιλογή υψηλού ρίσκου, η οποία εκθέτει σε κίνδυνο την υγεία των συγκεκριμένων κοινωνικών ομάδων, των κατοίκων των τοπικών κοινωνιών, και το δημόσιο σύστημα υγείας, ιδιαίτερα σε περίπτωση ανεξέλεγκτης διάδοσης της ασθένειας υπό τις απάνθρωπες συνθήκες που επικρατούν. Παρά τις αυθόρμητες πρωτοβουλίες υποστήριξης (π.χ. γείτονες που ψώνιζαν για ηλικιωμένους, ομάδες αυτο-οργάνωσης που δημιουργήθηκαν μέσα σε hotspots, πρωτοβουλίες ΜΚΟ για εκπαίδευση διαπολιτισμικών μεσολαβητών σε κοινότητες Ρομά, υπηρεσίες εξ αποστάσεως για ευάλωτες ομάδες, μεταφορά από ορισμένους Δήμους προσωπικού δημοτικών υπηρεσιών σε δομές “βοήθειας στο σπίτι” ή αύξηση αποστολών στο σπίτι με courier), απουσίασαν στην πραγματικότητα κοινωνικές δομές κι εργαλεία που θα επέτρεπαν την αποτελεσματική και στοχευμένη υποστήριξη των πιο ευάλωτων.

Μαθήματα για την επόμενη μέρα

Πολύ συχνά κάτω από την πίεση των άμεσων προβλημάτων, όπως τώρα με την πανδημία, οι πολιτικές επικεντρώνουν μόνο στο θέμα του συστήματος περίθαλψης χωρίς να αναπτύσσουν μία στρατηγική η οποία συμβάλλει στην ανθεκτικότητα των ατόμων και της κοινωνίας μέσα από πιο ολοκληρωμένες παρεμβάσεις. Για παράδειγμα, στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων της πανδημίας, κρίσιμος παράγοντας είναι η συνολική κατάσταση υγείας των ατόμων καθώς και περιβαλλοντικοί και κοινωνικοί παράγοντες, όπως και σε κάθε άλλη ασθένεια.

Σωστά δίνεται, στην παρούσα φάση, έμφαση στην “κοινωνική αποστασιοποίηση” και την ενίσχυση του δημόσιου συστήματος υγείας, της ιατρικής φροντίδας και της νοσοκομειακής περίθαλψης, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να συνεχίσουμε να αγνοούμε άλλες εξίσου σημαντικές πολιτικές και πρακτικές που παίζουν καθοριστικό ρόλο στην ανθεκτικότητα απέναντι στην ασθένεια. Τα πρώτα δεδομένα δείχνουν ότι η θνητότητα εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό από κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες, όπως η υψηλή ατμοσφαιρική ρύπανση, η κακή ποιότητα κατοικίας, η συγκατοίκηση πολλών ανθρώπων σε περιορισμένο χώρο υπό μη ασφαλείς συνθήκες, η απουσία στέγης, η έλλειψη πρόσβασης σε υπηρεσίες κοινωνικής βοήθειας κ.ά.

Με δεδομένο ότι η επιδημία θα είναι εδώ για κάποια χρόνια και δεν είναι δυνατόν να επιβάλλεται κάθε φορά lockdown, αλλά και ότι εκτός από τον νέο κοροναϊό υπάρχουν και πολλοί άλλοι παράγοντες νοσηρότητας αλλά και θνησιμότητας, είναι ευκαιρία να δούμε την κρίση ως σήμα κινδύνου για να αναδιαμορφώσουμε τις πολιτικές μας ώστε όλες να ενσωματώνουν ταυτόχρονα την κοινωνική, οικολογική, κλιματική και υγειονομική διάσταση.

Μια νέα στρατηγική για την υγεία ενισχύει γενικότερα την πρόληψη και την ανθεκτικότητα απέναντι στην συγκεκριμένη ή άλλη ασθένεια με:

Στενή παρακολούθηση σε διεθνές επίπεδο των παραγόντων εκείνων που επιτρέπουν την εμφάνιση και γρήγορη διάδοση ασθενειών, ενισχυμένη συνεργασία με διεθνείς οργανισμούς (WHO, UN) αλλά και μεταξύ των διεθνών και ευρωπαϊκών ερευνητικών κέντρων καθώς και των Κέντρων Πρόληψης και Αντιμετώπισης των Ασθενειών, ώστε να υπάρχει άμεση, μαζική και ολοκληρωμένη προετοιμασία, πρόληψη κι αντιμετώπιση. Κρίσιμος παράγοντας για την διάσωση ζωών και τη λήψη των σωστών αποφάσεων είναι η πρόσβαση σε επιστημονικά δεδομένα και η έγκαιρη ανταλλαγή τους, η προετοιμασία και από κοινού αντιμετώπιση.

– Διεπιστημονική συμμετοχή (ενδεικτικά: υγειονομικό προσωπικό διαφόρων ειδικοτήτων, ψυχολόγοι, κοινωνικοί επιστήμονες, περιβαλλοντολόγοι κ.ά.) στις ομάδες που συμβουλεύουν τις κυβερνήσεις για τις πολιτικές υγείας αλλά και για την αντιμετώπιση πολυ-παραγοντικών κρίσεων, με δεδομένο ότι παρόμοιες προκλήσεις έχουν διεπιστημονικό χαρακτήρα και οι λύσεις δεν μπορεί να περιορίζονται στις προτάσεις ορισμένων μόνο ειδικοτήτων. Σημαντικές εξελίξεις στις κοινωνικές και περιβαλλοντικές επιστήμες συμβάλλουν στην ενσωμάτωση αυτής της γνώσης στους σχεδιασμούς και στα μοντέλα προετοιμασίας κι αντιμετώπισης ασθενειών κι επιδημιών.

Υιοθέτηση νέων μοντέλων ολοκληρωμένης πολιτικής για Μία Υγεία (ΟΝΕ HEALTH): πρόληψη της ασθένειας και η διατήρηση της υγείας με οριζόντια ενσωμάτωση των πολιτικών για την υγεία σε όλες τις άλλες πολιτικές, μελέτη και κατανόηση της σύγχρονης επιστημονικής γνώσης και των καινοτόμων κοινοτικών πρακτικών όπως εκφράζονται σε διαφορετικές κουλτούρες. Οι πολιτικές για την υγεία πρέπει να προσεγγίζουν το θέμα ολοκληρωμένα, να αναγνωρίζουν ότι η υγεία μας εξαρτάται από κοινωνικούς, πολιτιστικούς και οικολογικούς παράγοντες (“οικολογία της ασθένειας“). Για να διασφαλιστεί η δημόσια υγεία πρέπει να αντιμετωπίζονται από κοινού τα θέματα της ανθρώπινης υγείας, της υγείας των οικοσυστημάτων και του περιβάλλοντος σε όλα τα επίπεδα συμπεριλαμβανομένης και της έρευνας.

– Ποιοτική ενίσχυση με προσωπικό και πόρους του δημόσιου συστήματος υγείας σε μόνιμη βάση, με τον πολίτη στο κέντρο του μοντέλου: πρωτοβάθμια φροντίδα, οργάνωση ολοκληρωμένου δικτύου για περίθαλψη με μονάδες και υποδομές που δεν καθορίζονται μόνο με οικονομικά (ή πολύ περισσότερο πελατειακά ή εκλογικά) κριτήρια, ευέλικτες υπηρεσίες, κοινοτικά μοντέλα, συμμετοχή πολιτών και εκπροσώπηση ασθενών, κατάλληλη τυπική και μη τυπική εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση. Σε αυτήν την προσπάθεια πρέπει να δοθεί έμφαση και στην κατάλληλη ένταξη τόσο στο σύστημα υγείας όσο και σε δομές για πρόσφυγες, νεο-εισερχόμενων γιατρών και νοσηλευτών με προσφυγικό και μεταναστευτικό προφίλ, με την αξιοποίηση ιατρο-νοσηλευτικού προσωπικού που έχει ήδη ενταχθεί στο σύστημα υγείας για την εκπαίδευσή τους.

Ενίσχυση της κοινωνικής αλληλέγγυας οικονομίας κι αξιοποίηση καλών πρακτικών που αναπτύχθηκαν μέσα στην κρίση, μέσα από συνεργασίες σε κρίσιμους τομείς, ώστε να καλυφθούν με ευελιξία κι αποτελεσματικότητα υπαρκτές κοινωνικές ανάγκες και ελλείψεις στην αντιμετώπιση αυτής ή άλλης επιδημίας, να ανακάμψει η οικονομία κι η εργασία και να ενισχυθεί η κοινωνική συνοχή.

Μακροχρόνιες στρατηγικές πρόληψης και ολοκληρωμένης διαχείρισης κρίσεων – στο πλαίσιο της πολιτικής προστασίας αλλά και του εκπαιδευτικού συστήματος – με τρόπο που να ενισχύεται η η ενεργός συμμετοχή των πολιτών και η ανθεκτικότητα των κοινωνιών απέναντι σε πολλαπλές προκλήσεις.

Τα μέτρα γενικού χαρακτήρα πρέπει να συνοδεύονται κι από εξειδικευμένα μέτρα που λαμβάνουν υπόψη τις διαφορετικές πολιτισμικές και κοινωνικές πραγματικότητες και δίνουν ρόλο στους/ις επηρεαζόμενους/ες ώστε να συν-διαμορφώνουν τις πολιτικές και τα μέτρα που τους/τις αφορούν (για παράδειγμα: οργανώσεις ασθενών, Ρομά, πρόσφυγες, ηλικιωμένοι, μικροί. ορεινοί και νησιωτικοί Δήμοι, γυναίκες, νέοι κ.ά.).

Σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση ασθενειών μπορεί να έχουν:

– η δημόσια χρηματοδότηση στην διεπιστημονική έρευνα για την “οικολογία της ασθένειας” καθώς και στην έρευνα για παραγωγή φαρμάκων κι εμβολίων, με προϋπόθεση την δίκαιη πρόσβαση σε αυτά όλων των χωρών και των ανθρώπων,

– η ενίσχυση συμμαχιών μεταξύ δημοσίων, ιδιωτικών, ερευνητικών, φιλανθρωπικών και κοινωνικών φορέων όπως το CEPI,

η ενίσχυση της τεχνολογικής έρευνας και των εφαρμογών της στην προσπάθεια αντιμετώπισης των ασθενειών με ταυτόχρονη υιοθέτηση κοινών ευρωπαϊκών κανόνων και σε σεβασμό στα ανθρώπινα και κοινωνικά δικαιώματα, δηλαδή λαμβάνοντας υπόψη τόσο τη βοήθεια που μπορούν να προσφέρουν (π.χ. χρήση ρομπότ σε νοσοκομεία ή τεστ γρήγορης ανάλυσης) όσο και τα ηθικά και κοινωνικά αποτελέσματα που μπορεί να έχει μια λανθασμένη ή άκριτη αποδοχή τους (π.χ. καταγραφή κινήσεων νοσούντων, στιγματισμός, πρόσβαση σε προσωπικά δεδομένα εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων κ.ά.),

Το βασικό ερώτημα είναι πώς θέλουμε να είναι ο κόσμος στον οποίο επιστρέφουμε. Θα είναι ο ίδιος ή θα είναι ένας εντελώς διαφορετικός κόσμος; Και πώς θα τον συνδιαμορφώσουμε για να είναι πιο ανθεκτικός, δίκαιος, περιεκτικός και βιώσιμος;

This post is licensed under:  CC-BY-NC-SA 4.0

* Ο Νίκος Χρυσόγελος είναι πρώην ευρωβουλευτής των Πράσινων, πρόεδρος της ΔΕ της κοινωνικής συνεταιριστικής επιχείρησης “Άνεμος Ανανέωσης” και μέλος του ελληνικού Φόρουμ Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας

Διεθνής Οργάνωση Εργασίας: καθοριστικός ο ρόλος συνεταιρισμών και ΚΑΛΟ στην ανάκαμψη

By | Βιβλιοθήκη, Δράσεις, ΝΕΑ-ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ | No Comments

Μήνυμα αλληλεγγύης από το Τμήμα Συνεταιρισμών της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ILO) στη Γενεύη.

Αυτή είναι μια στιγμή μεγάλης αναστάτωσης. Τα πλήρη ή μερικά μέτρα lockdown έχουν επηρεάσει περισσότερα από 5 δις άτομα σε όλο τον κόσμο. Πρόσφατες εκτιμήσεις της ΔΟΕ δείχνουν ότι κινδυνεύουν περισσότερες από 436.000.000 επιχειρήσειςΕκατομμύρια εργαζόμενοι σε όλο τον κόσμο δεν έχουν δουλειά και δεν μπορούν να συντηρήσουν τον εαυτό τους και τις οικογένειές τους. Το να πεθάνεις από την πείνα ή από τον ιό είναι ένα πολύ πραγματικό δίλημμα που αντιμετωπίζουν 1,6 δισεκατομμύρια εργαζόμενοι στην άτυπη οικονομίατο μισό συνολικό παγκόσμιο εργατικό δυναμικό των 3,3 δισεκατομμυρίων. Οι αξίες της αλληλεγγύης και της συνεργασίας απαιτούνται σήμερα περισσότερο από ποτέ.

Ιστορικά, βλέπουμε αύξηση της δημοτικότητας παρόμοιων αξιών κατά την διάρκεια τέτοιων περιόδων κρίσης, συμπεριλαμβανομένων των οικονομικών, των φυσικών καταστροφών και συγκρούσεων. Αυτό ήταν εμφανές κατά την διάρκεια της οικονομικής κρίσης  στην Αργεντινή, της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης  και της  κρίσης χρέους της Ελλάδας Παρομοίως, συνεταιρισμοί και ευρύτερα οργανισμοί της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας (Κ.ΑΛ.Ο / SSE) έχουν γίνει κρίσιμοι παράγοντες της κοινότητας για την αντιμετώπιση επιδημιών δημόσιας υγείας όπως το AIDS (Swaziland, Vietnam), τις προσπάθειες ανακούφισης και ανάκαμψης μετά από φυσικές καταστροφές (Ιαπωνία, Αυστραλία) και τις εξελίξεις μετά από συγκρούσεις  (Sri Lanka, Rwanda).

Αντιμέτωποι με την πανδημία και τις επιχειρηματικές τους δραστηριότητες μετά από αυτή, πολλοί συνεταιρισμοί και ευρύτεροι οργανισμοί ΚΑΛΟ / SSE έχουν υποφέρει σε διάφορους τομείς. Ενώ ορισμένοι τομείς, όπως το λιανικό εμπόριο τροφίμων, μπορεί να έχουν σημειώσει αύξηση της δραστηριότητας, οι περισσότεροι άλλοι τομείς έχουν δει μια ολική διακοπή ή μείωση των δραστηριοτήτων τους. Για να εξυπηρετήσουν τα μέλη και τις κοινότητές τους, πολλοί από τους συνεταιρισμούς στις αγροτικές και άτυπες οικονομίες πρέπει να προσαρμοστούν και να καινοτομήσουν στην αντιμετώπιση των αναγκών που δημιουργεί η πανδημία και των συνεπειών της. Άλλοι αγωνίζονται να βρουν πώς να αποκτήσουν πρόσβαση σε κυβερνητικά μέτρα αρωγής σε χώρες όπου υπάρχουν τέτοια μέτρα.

Οι συνεταιρισμοί και οι ευρύτερες οργανώσεις της κοινωνικής κι αλληλέγγυας οικονομίας κινητοποιούνται, επίσης, για να παρέχουν ανακούφιση στους εργαζομένους, τα μέλη και τις κοινότητές τους σε διάφορες πτυχές των κρίσεων, άμεσα και βραχυπρόθεσμα. Η υποστήριξή τους κυμαίνεται από την ασφάλεια στο χώρο εργασίας και στις συνθήκες εργασίας ή την διασφάλιση της σταθερότητας των αλυσίδων εφοδιασμού έως τη μετατόπιση της παραγωγής προς πιο απαραίτητες προμήθειες, τη διεύρυνση της πρόσβασης σε σχετικές πληροφορίες για την ασθένεια COVID-19 και την επικοινωνία με τις κυβερνήσεις ώστε να επηρεάσουν τις πολιτικές τους για υποστήριξη των μελών και των κοινοτήτων τους.

Τα πιστωτικά ιδρύματα και οι χρηματοοικονομικοί συνεταιρισμοί παρέχουν υποστήριξη ρευστότητας σε επηρεαζόμενες πολύ μικρές, μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις σε χώρες όπως η Κένυα, η Γαλλία, η Αιθιοπία, η Ιταλία, η Ουγκάντα ​​και ο Καναδάς. Δημιουργούν ταμεία αλληλεγγύης και πρωτοβουλίες crowdfunding για την υποστήριξη τοπικών επιχειρήσεων και ευάλωτων ατόμων.

Ορισμένοι συνεταιρισμοί έχουν τροποποιήσει τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους για να καλύψουν επείγουσες τοπικές ανάγκες σε προστατευτικό εξοπλισμό, προμήθειες τροφίμων και υποστήριξη φροντίδας. Τροποποίησαν την παραγωγή σε πολύ αναγκαίες προμήθειες, όπως απολυμαντικά χεριών και μάσκες προσώπου που διανέμουν σε πληθυσμούς υψηλού κινδύνου και εργαζόμενους πρώτης γραμμής. Οι συνεταιρισμοί υγείας, συμπεριλαμβανομένων των συνεταιρισμών φαρμακοποιών, δημιουργούν ταμεία στήριξης και διανέμουν προστατευτικά μέσα για τα μέλη τους, τους εργαζομένους σε βασικές επιχειρήσεις και τους εργαζόμενους στον τομέα της υγείας που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της υγειονομικής κρίσης.

Οι συνεταιρισμοί παραγωγών και καταναλωτών συγκαταλέγονται μεταξύ των βασικών παραγόντων διασφάλισης των αλυσίδων εφοδιασμού βασικών τροφίμων και αγαθών ενώ ταυτόχρονα επανατοπικοποιούν την παραγωγή, ιδίως όταν μπλοκάρονται προϊόντα που προέρχονται από αλλού. Οι γεωργικοί συνεταιρισμοί και οι καταναλωτικοί συνεταιρισμοί έχουν δημιουργήσει άμεσες αλυσίδες εφοδιασμού στην Ιαπωνία. Το έργο του συνεταιρισμού Savannah της Δανίας προάγει το άμεσο εμπόριο με τους συνεταιρισμούς παραγωγών καφέ της Κένυας, συντομεύοντας την αλυσίδα αξίας, βελτιώνοντας την ποιότητα των προϊόντων και ενισχύοντας τις εξαγωγικές ικανότητες για παραγωγικούς συνεταιρισμούς στη διαδικασία.

Οι συνεταιρισμοί και οι οργανισμοί ΚΑΛΟ / SSE με ισχυρή παρουσία στις κοινότητές τους εκπληρώνουν μια σειρά λειτουργιών υποστήριξης της κοινότητας. Οι συνεταιρισμοί στην Ιταλία βοηθούν τα ευάλωτα άτομα που δεν μπορούν να πάνε για ψώνια από μόνα τους, συμπεριλαμβανομένης της συνεργασίας τους με δήμους. Εκείνοι στην Ιαπωνία και την Κορέα παρέχουν κουτιά με φαγητό για μειονεκτούντα παιδιά δημοτικού σχολείου κατά το κλείσιμο του σχολείου. Στη Γαλλία προσφέρουν κουπόνια υπηρεσιών για ευάλωτους πληθυσμούς, όπως άστεγοι, για χρήση σε συνεργαζόμενα σχήματα που προσφέρουν είδη υγιεινής και τροφίμων.

Είναι η φύση των κρίσεων που αναδεικνύει νέα σφάλματα σε ένα σύστημα ή διευρύνει τα υπάρχοντα. Μερικοί στοχαστές προβλέπουν μια νέα παγκόσμια τάξη. Δείχνουν προς μια επιστροφή στην αξία του κοινωνικού κράτους, ειδικά όσον αφορά την υγεία, την εκπαίδευση, την κοινωνική βοήθεια. Αυτή είναι, επίσης, μια εποχή κατά την οποία πολλοί άνθρωποι συνειδητοποιούν την ανάγκη για μετασχηματισμό των επιχειρηματικών πρακτικών ώστε να μην ενδιαφέρονται μόνο για την οικονομική διάσταση, αλλά και για την κοινωνική και περιβαλλοντική.

Η αξία των συνεταιρισμών αναγνωρίζεται στην άμεση αντιμετώπιση κρίσεων. Σε ορισμένες χώρες, όπως η Ιταλία και η Νότια Κορέα, περιλαμβάνονται τόσο στις διαδικασίες διαβούλευσης όσο και στις διαδικασίες εφαρμογής κυβερνητικών μέτρων στήριξης. Η υπάρχουσα υποδομή και τα δίκτυά τους βοηθούν στην κατανόηση των αναδυόμενων αναγκών και στην εφαρμογή αποτελεσματικών μέτρων υποστήριξης.

Αυτό που είναι σημαντικό είναι ότι αναγνωρίζεται ο ρόλος του πέρα ​​από την άμεση, αντιμετώπιση της κρίσης, ακόμη και μετά την κρίση, στην ανάκαμψη και τον μετασχηματισμό των κοινωνιών και των οικονομιών μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα. Για το σκοπό αυτό, είναι σημαντικό για τις συνεταιριστικές οργανώσεις να διαδώσουν τις γνώσεις και την εμπειρία τους σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο οι συνεταιρισμοί μπορούν να βοηθήσουν στον μετασχηματισμό των επιχειρήσεων, για παράδειγμα σε περίπτωση πτώχευσης, η υποστήριξη της εξαγοράς των επιχειρήσεων μέσω εργατικών συνεταιρισμών μπορεί να συμβάλει στη διατήρηση θέσεων εργασίας.

Οι υποστηρικτές των συνεταιρισμών μπορούν επίσης να μοιράζονται παραδείγματα για το πώς λειτουργούν οι συνεταιρισμοί πλατφόρμας. Οι οικιακοί και οι οικιακοί βοηθοί στις ΗΠΑ ιδρύουν τους συνεταιρισμούς τους χρησιμοποιώντας διαδικτυακές εφαρμογές. Είναι βασικοί εργαζόμενοι για τις κοινωνίες που γερνούν αλλά αντιμετωπίζουν έλλειμμα οικονομικά προσιτών, προσβάσιμων υπηρεσιών φροντίδας.

Σε αυτές τις δύσκολες στιγμές, εμείς από το Τμήμα Συνεταιρισμών της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας θα θέλαμε να επιβεβαιώσουμε την αλληλεγγύη μας προς τα συνεταιριστικά και ευρύτερα κινήματα κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας. Είμαστε πεπεισμένοι/ες ότι οι συνεταιρισμοί και άλλοι οργανισμοί κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας θα βοηθήσουν πέρα ​​από τη φάση της έκτακτης ανάγκης και θα συμβάλλουν στη μεσοπρόθεσμη έως μακροπρόθεσμη ανάκαμψη στις πληγείσες χώρες, όπως έχουμε δει σε πολλές άλλες κρίσεις σε όλη την ιστορία. Έχουμε εμπιστοσύνη ότι οι αξίες και οι αρχές τους μπορούν να καθοδηγήσουν τη μετάβαση προς όχι μόνο προς μια νέα κανονικότητα αλλά προς μια καλύτερη κανονικότητα.