Μετάβαση από ενεργοβόρα σε παθητικά κτήρια, (σχεδόν) μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας
Εκπαιδευτική επίσκεψη του Ανέμου Ανανέωσης στο ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΠΑΘΗΤΙΚΟΥ ΚΤΙΡΙΟΥ στο πλαίσιο του προγράμματος YESClima
Μπορούμε να «περάσουμε» από τα κτίρια που καταναλώνουν πολύ ενέργεια σε κτίρια που χρειάζονται ελάχιστη εξωτερική ενέργεια κι έχουν έτσι μηδενικές ή σχεδόν μηδενικές εκπομπές αερίων που συμβάλλουν στην αλλαγή του κλίματος. Αυτό απαιτεί όμως ενίσχυση της έρευνας, εφαρμογές σε μεγαλύτερη κλίμακα, εκπαίδευση προσωπικού που εμπλέκεται σε ενεργειακά θέματα, αναβαθμίσεις κτιρίων, τεχνικά θέματα.
Σε αυτή την κατεύθυνση η ΚΟΙΝΣΕΠ “ΑΝΕΜΟΣ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ”, το πανεπιστήμιο του Cadiz Ισπανίας, η Γραμματεία Μελλοντικών Σπουδών του Ελεύθερου Πανεπιστημίου του Βερολίνου και το Ενεργειακό Γραφείο της Ανδαλουσίας συνεργάζονται στο πλαίσιο του προγράμματος “YESClima: Νέοι και νέες εργάζονται για την προστασία του κλίματος και την εξοικονόμηση ενέργειας”, για την εκπαίδευση νέων από Ελλάδα και Ισπανία ώστε να μπορούν να εργαστούν επαγγελματικά στον τομέα αυτό.
Μία από τις δράσεις του προγράμματος είναι η εξοικείωση με ενδιαφέροντα παραδείγματα κτηρίων που ήδη υπάρχουν και λειτουργούν με ελάχιστη κατανάλωση ενέργειας ή πρότυπα παθητικά κτήρια. Την Τρίτη 8 Ιανουαρίου 2019 η ομάδα των νέων που εκπαιδεύονται στο πρόγραμμα επισκέφθηκε το Ελληνικό Ινστιτούτο Παθητικού Κτηρίου (ΕΙΠΑΚ).
Την ομάδα αποτελούσαν οι Νίκος Χρυσόγελο, Πρόεδρος Δ.Ε. ΑΝΕΜΟΣ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ, Ιωάννης Κότσαλο, Τεχνικό Υγρών & Αερίων Καυσίμων, Δήμητρα Αποστολοπούλου, Μηχανικό Μορφολογίας & Αναστήλωσης, Αγάπη – Ευαγγελία Τσαμπάζη, Πολιτικό Μηχανικό Msc και Σοφία Παπαδοπούλου, Μηχανικό Διαχείρισης Ενεργειακών Πόρων Msc.
Στο πλαίσιο της επίσκεψης, έγινε παρουσίαση των βασικών αρχών που διέπουν την έννοια του “παθητικού κτηρίου”, καθώς και ξενάγηση στο ίδιο το παθητικό κτήριο και τα συστήματα από τα οποία αποτελείται. Και είχαμε την ευκαιρία να διαπιστώσουμε ότι ενώ έξω είχε χιόνι και πολύ χαμηλή θερμοκρασία, μέσα η θερμοκρασία ήταν σταθερή, γύρω στους 20 βαθμούς πάνω από το μηδέν, με ελάχιστη κατανάλωση εξωτερικής ενέργειας.
Την ξενάγηση στο παθητικό κτήριο και στις αρχές του ανέλαβε ο κ. Στέφανος Παλλαντζάς, Πολιτικός Μηχανικός και Πρόεδρος Δ.Σ. του ΕΙΠΑΚ, ο οποίος παρουσίασε και όλο το εγχείρημα της δημιουργίας, τόσο του ίδιου του παθητικού κτηρίου, όσο και του Ινστιτούτου που έχει σκοπό την ενημέρωση και την εκπαίδευση τόσο των πολιτών, όσο και των μηχανικών – τεχνικών (διοργάνωση ημερίδων, σεμιναρίων, workshops κλπ).
Το παθητικό κτήριο
Το παθητικό κτήριο και το Ελληνικό Ινστιτούτο Παθητικού Κτηρίου (ΕΙΠΑΚ), βρίσκονται επί της οδού Αναστάσεως 112, στην περιοχή Παπάγου Αττικής. Το κτίσμα στο οποίο εφαρμόστηκαν οι αρχές του παθητικού κτηρίου είναι μια μονοκατοικία του 1965 η οποία ανακαινίστηκε πλήρως και αναβαθμίστηκε ενεργειακά, ώστε να αποτελέσει ένα κατάλληλο για επίδειξη πρότυπο. Η μονοκατοικία αποτελείται από ισόγειο 97,5 τ.μ. και ανεξάρτητο ημιυπόγειο 36 τ.μ. Τοποθετήθηκε σε όλο το κέλυφος εξωτερικά του κτηρίου θερμομόνωση 15 cm (γραφιτούχος διογκωμένη πολυστερίνη), ενώ σε περιοχές του κελύφους του κτηρίου όπου δεν μπορούσε να γίνει εξωτερική θερμομόνωση ή όπου χρειαζόταν επιπλέον μέριμνα και προστασία από τις θερμογέφυρες, τοποθετήθηκε εσωτερική θερμομόνωση.
Τα παλαιά ξύλινα κουφώματα με μονό υαλοπίνακα, αντικαταστάθηκαν από ενεργειακά κουφώματα PVC και αλουμινίου που φέρουν τριπλή υάλωση με διπλή ενεργειακή επίστρωση, αέριο Argon και θερμομονωτικούς αποστάτες.
Επιπλέον, για τον επαρκή αερισμό του ανακαινισθέντος κτηρίου, έχει τοποθετηθεί μονάδα μηχανικού αερισμού με ανάκτηση θερμότητας και προθέρμανση ή πρόψυξη του αέρα, η οποία εισάγει αέρα στον εσωτερικό χώρο, αφού πρώτα τον έχει προθερμάνει ή προψύξει, ώστε να διατηρούνται οι συνθήκες θερμικής άνεσης εντός των εσωτερικών χώρων. Έτσι, η εσωτερική θερμοκρασία και υγρασία του κτηρίου διατηρούνται στα επιθυμητά επίπεδα για όλο σχεδόν το έτος. Επιπλέον, εξασφαλίζεται η κορυφαία ποιότητα εσωτερικού αέρα στο κτήριο.
Η παροχή θέρμανσης και ψύξης όταν αυτή απαιτείται, γίνεται με δύο κλιματιστικά των 9000 BTU περίπου (ένα σε κάθε όροφο), τα οποία λειτουργούν ελάχιστες ημέρες τον χρόνο. Επίσης, στην οροφή του κτηρίου έχει τοποθετηθεί φωτο-βολταϊκό πάνελ για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Το ζεστό νερό χρήσης εξασφαλίζεται από την τοποθέτηση ηλιο-θερμικού συστήματος.
Αυτό που είναι σημαντικό να σημειωθεί, είναι ότι όλα τα συστήματα και οι καταναλώσεις του κτηρίου παρακολουθούνται καθημερινά και γίνονται μετρήσεις όλο το έτος, προκειμένου να διαπιστωθεί η αποδοτικότητα του παθητικού κτηρίου, ενώ γίνονται και συσχετισμοί ανάμεσα στις πραγματικές καταναλώσεις και αυτές που είχαν αρχικά προβλεφθεί κατά τον σχεδιασμό του κτηρίου. Έτσι, έχει διαπιστωθεί μέσω των παραπάνω μετρήσεων ότι το κτήριο έχει μια πολύ καλή συμπεριφορά, πολύ κοντά σε αυτήν που είχε προβλεφθεί, ενώ οι εσωτερικές του συνθήκες διατηρούνται σχετικά σταθερές όλο το έτος.
Όλα τα υφιστάμενα κτήρια πρέπει να αναβαθμίζονται ενεργειακά (κτήρια κατοικιών, κτήρια τριτογενούς τομέα, δημόσια κτήρια κλπ.), έτσι ώστε και να παρατείνουν τον χρόνο ζωής τους, αλλά και να προσφέρουν τις κατάλληλες εσωτερικές συνθήκες ποιότητας ζωής και θερμικής άνεσης για τους χρήστες τους. Άλλωστε, η διεθνής νομοθεσία, έχει ήδη δείξει τον δρόμο προς τα παθητικά και τα σχεδόν μηδενικής ή μηδενικής κατανάλωσης κτήρια. Και προς αυτήν την κατεύθυνση θα πρέπει να δουλέψουμε όλοι μαζί (κράτος, πολίτες, μηχανικοί, φορείς κλπ.).
Το πρόγραμμα
Το πρόγραμμα “YESClima: Νέοι και νέες εργάζονται για την προστασία του κλίματος και την εξοικονόμηση ενέργειας”, υλοποιείται από την ΚΟΙΝΣΕΠ «Άνεμος Ανανέωσης», το Πανεπιστήμιο του Cádiz Ισπανίας, την Γραμματεία Μελλοντικών Σπουδών του Ελεύθερου Πανεπιστημίου του Βερολίνου και το Ενεργειακό Γραφείο Ανδαλουσίας. Το πρόγραμμα αξιολογήθηκε κι επιλέχθηκε προς χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία για το Κλίμα (European Climate Initiative), η οποία αποτελεί ένα χρηματοδοτικό εργαλείο του Γερμανικού Υπουργείου Περιβάλλοντος, Προστασίας της Φύσης και Πυρηνικής Ασφάλειας (BMUB) που χρηματοδοτεί σχήματα συνεργασίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο για τη προστασία του κλίματος.
To πρόγραμμα στοχεύει στην:
- Προστασία του κλίματος και την εξοικονόμηση ενέργειας
- Γενικότερη προσπάθεια μείωσης της κατανάλωσης ενέργειας και του οικολογικού αποτυπώματος των σχολείων
- Εκπαίδευση με καινοτόμο τρόπο και μέσα από συνεργασίες νέων, με στόχο την απόκτηση από αυτούς, δεξιοτήτων, ικανοτήτων και γνώσεων ώστε να εργαστούν σε θέματα εξοικονόμησης ενέργειας και φυσικών συστημάτων κλιματισμού
- Την εξοικείωση των νέων σε επιστημονικά – τεχνικά θέματα, οικονομικά ζητήματα, επιχειρηματικότητα και νομοθεσία σχετικά με την προστασία του κλίματος και πιο ειδικά την εξοικονόμηση ενέργειας και τις ενεργειακές επιθεωρήσεις και παρεμβάσεις.
Στο πλαίσιο του προγράμματος «YESClima: Νέοι και νέες εργάζονται για την προστασία του κλίματος και την εξοικονόμηση ενέργειας» 11 νέοι/ες από την Ελλάδα και 11 νέοι/ες από την Ισπανία, οργανωμένοι σε 3 ομάδες, μέσα από την συνεκτική θεωρητική επιμόρφωση και πρακτική εξάσκησή τους για ένα 6μηνο, θα αποκτήσουν γνώσεις, δεξιότητες και ικανότητες ώστε να μπορούν να εργαστούν στο μέλλον επαγγελματικά σε τεχνικές εξοικονόμησης ενέργειας και για την προώθηση συστημάτων φυσικού κλιματισμού στα σχολεία και στα κτίρια.
Ο Δήμος Αγίου Δημητρίου, ο Δήμος Χανίων και ο Δήμος Σίφνου έχουν επιλεγεί από τον Άνεμο Ανανέωσης στο πλαίσιο της συνεργασίας του με την αυτοδιοίκηση ως Δήμοι στους οποίους οι εκπαιδευόμενοι νέοι και οι νέες θα εφαρμόσουν τις γνώσεις και την εμπειρία τους σε ενεργειακούς ελέγχους σε ένα αριθμό σχολείο, διερεύνησης μορφών συνεργασίας με τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς και εκπόνησης μελετών για το τι μπορεί να γίνει στα σχολεία αυτά, ώστε να αναβαθμιστούν ενεργειακά και να μετατραπούν σταδιακά σε κτίρια σχεδόν μηδενικών εκπομπών (Zero Emissions Buildings), όπως προβλέπει πλέον η νομοθεσία για τα κτίρια.
