SWOT analysis για τη Σίφνο με στόχο την διαμόρφωση Τοπικού Κοινωνικού Πράσινου Σχεδίου Δράσης για το νησί

Η ανάλυση SWOT είναι ένα εργαλείο στρατηγικού σχεδιασμού το οποίο χρησιμοποιούμε για την ανάλυση των δυνατών σημείων (Strengths), των αδύναμων σημείων – προβλημάτων (Weaknesses), των δυνατοτήτων / ευκαιριών (Opportunities) και των εμποδίων / απειλών (Threats) για την μετάβασή της σε ένα πράσινο κοινωνικά ανθεκτικό μοντέλο, αξιοποιώντας το περιβάλλον της συνεργατικότητας, 

Η ανάλυση αυτή θα βοηθήσει να διαμορφωθούν οι στόχοι του Σχεδίου Δράσης για Πράσινη Κοινωνική Ανθεκτικότητα της Σίφνου και η επίτευξή τους στο οποίο εργαζόμαστε ο Άνεμος Ανανέωσης και ο Δήμος Σίφνου στο πλαίσιο του προγράμματος COSME-GRAPE “Διαμόρφωση Τοπικού Κοινωνικού Πράσινου Σχεδίου Δράσης” αλλά και του προγράμματος  SMILO MED “Βιώσιμη Διαχείριση Φυσικών Πόρων Σίφνου”. 

Κατά την ανάλυση SWOT μελετώνται τα δυνατά (Strengths) και αδύνατα (Weaknesses) σημεία της Σίφνου, καθώς και οι ευκαιρίες (Opportunities) και οι απειλές (Threats) που υπάρχουν.

Τα δυνατά και αδύνατα σημεία αφορούν κυρίως το εσωτερικό περιβάλλον της Σίφνου και της κοινωνίας της (π.χ. φύση, ανθρωπογενές απόθεμα, κουλτούρα, ανθρώπινο κεφάλαιο, κοινωνική οργάνωση, ικανότητες προσωπικού και στελεχών, ιδιότητες και χαρακτηριστικά της τοπικής κοινωνίας, χρηματοοικονομικές δυνατότητες, συνοχή, παράδοση, επαφή με εξελίξεις και καινοτομία κλπ.).

Αντιθέτως οι ευκαιρίες και οι απειλές αντανακλούν παράγοντες του ευρύτερου περιβάλλοντος – φυσικού, κοινωνικού, οικονομικού, διοικητικού και πολιτικού,  τους οποίους η Σίφνος θα πρέπει να εντοπίσει, να λάβει υπόψη της, να δει την προσαρμογή της στα νέα δεδομένα και να υιοθετήσει στόχους που απαντούν σε αυτές τις προκλήσεις του παρόντος και του μέλλοντος. 

Για κάποιες εβδομάδες έγινε μια διαδικτυακή συνεργασία για να διαμορφωθεί όσον το δυνατόν πιο συμμετοχικά αυτή η ανάλυση, και στην πορεία με την δημοσιοποίηση του πρώτου σχεδίου διάγνωσης θα δοθεί η δυνατότητα μιας ευρύτερης συζήτησης και τελικής διαμόρφωσης. Στην πρώτη επεξεργασία της SWOT ανάλυσης έχουν ληφθεί υπόψη και στοιχεία ποιυ προέκυψαν μέσα από την διοργάνωση δύο ημερίδων, τον Ιούνιο και τον Σεπτέμβριο 2022, εργαστηρίων και θεματικών συναντήσεων που έγιναν με ευθύνη της Επιτροπής Βιώσιμης Διαχείρισης Φυσικών Πόρων Σίφνου, παρεμβάσεις και εμπειρίες από προηγούμενες δραστηριότητες στη Σίφνο, στοιχεία από έρευνες όπως και την πρόσφατη καταγραφή τοπικών ποικιλιών και σπόρων (Φεβρουάριος 2023) καθώς και παρατηρήσεις και προτάσεις ανθρώπων από το νησί. 

Με αφορμή τα δύο προγράμματα, κάθε μήνα συναντιόμαστε & συζητάμε  ένα σημαντικό για τη Σϊφνο θέμα, καταγράφουμε υπάρχουσα εμπειρία, καλές πρακτικέ,  αναζητούμε μορφές οργάνωσης και νέες προτάσεις ώστε να διαμορφωθεί  ένα Πράσινο και Κοινωνικό Σχέδιο Δράσης που  θα προταθεί στο Δημοτικό Συμβούλιο για  να αποτελέσει  μακροχρόνια στρατηγική της σιφνέικης κοινωνίας.

• Δύο ημερίδες για  βιώσιμη διαχείριση των φυσικών πόρων (Ιούνιο και Σεπτέμβριο 2022), 
• Ενα εργαστήριο για την κοινωνική οικονομία (Σεπτέμβριο 2022 με συμμετοχή εκπροσώπων από ευρωπαϊκά δίκτυα αλλά και από μικρούς δήμους της Ισπανίας και της Ιταλίας), 
• Μια συζήτηση για την περιοχή NATURA (Δεκέμβριος 2022)
• Ιστορίες για το νερό στη Σίφνο Ιανουάριος 2023).
• Το τριήμερο 24-27.2.2023 με τον Ροίκο Θανόπουλο είχαμε μια πολύ ενδιαφέρουσα εμπειρία συστηματικής καταγραφής της μνήμης για τοπικές ποικιλίες ειδών που καλλιεργούνταν στη Σίφνο αλλά και, το πιο σημαντικό, εντοπισμού τοπικών σπόρων, φυτών  και δέντρων που ακόμα και σήμερα καλλιεργούνται. Είναι εντυπωσιακό και καταγράφουμε όλο αυτό το υλικό. Δεν είναι χρήσιμο μόνο ως ανάμνηση και πολιτισμικό υλικό αλλά και ως υλική βάση για μια δυναμική αναγέννηση της γεωργίας 

Παρουσιάζουμε εδώ το πρώτο σχέδιο, για περαιτέρω σχολιασμό και οριστικοποίησή του συντόμως. Το σχέδιο αυτό μπορεί να βοηθήσει και άλλα  νησιά με παρόμοια χαρακτηριστικά τόσο στο Αιγαίο όσο και άλλες γεωγραφικές περιοχές, ιδιαίτερα μέσω του δικτύου μικρών νησιών SMILO.

Τα δυνατά σημεία της Σίφνου (Strengths)

Φυσικό περιβάλλον  – φυσικοί πόροι

• Φυσικό περιβάλλον σε μια σχετικά καλή (για άλλους μέτρια σε σχέση με το παρελθόν, για κάποιους άλλους σε πολύ καλή ή και εξαιρετική) κατάσταση, με εξαίρεση την καταστροφή αλυκών στις παράκτιες περιοχές – διατήρηση ακόμα μικρών υγροτόπων σε ρεματιές, φυσικές πηγές (οι πιο πολλές όμως έχουν σταματήσει να τρέχουν νερό).
• Μια από τις πιο καλοδιατηρημένες σε νησιά περιοχής ΦΥΣΗ / NATURA 2000 με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά όπως θαλασσοκέδρους αλλά και άλλα σημαντικά και κάποια ενδημικά είδη.
• Ισχυρή κατανόηση στο παρελθόν της ανάγκης σοφής διαχείρισης και δίκαιου διαμοιρασμού του νερού ώστε να φτάνει για όλους και να επαρκεί και για τη φύση. 
• Στο παρελθόν υπήρχε ανεπτυγμένο δίκτυο πηγών, στερνών, πηγαδιών, γουρνών που βρίσκονταν, κυρίως, κατά μήκος των μονοπατιών (θα μπορούσαμε να το αποκαλούμε και “δίκτυο μονοπατιών του νερού”) το οποίο με συλλογική ευφυΐα συνδύαζε υπάρχουσες φυσικές πηγές με συμπληρωματικές ανθρώπινες κατασκευές, αποτελώντας μια εξαιρετική χαρτογράφηση υδατικών πόρων. 
• Προστατεύονταν οι πηγές που προμήθευαν με καλής ποιότητας πόσιμο νερό από πιθανή ρύπανση ή καταστροφή. 
• Βρίσκεται σε εξέλιξη το σημαντικό έργο της βιολογικής επεξεργασίας των αποχετεύσεων των κεντρικών οικισμών της Σίφνου, ώστε να μειωθεί η μόλυνση των υπόγειων νερών από τα λύματα και τους βόθρους. 

Ανθρωπογενές περιβάλλον

• Δομημένο περιβάλλον και ανθρώπινα αρχιτεκτονήματα που έδεναν αρμονικά με το φυσικό περιβάλλον, “βελτίωναν” το φυσικό περιβάλλον (πχ ξερολιθιές, αγροτικές κατασκευές, οικισμοί, στέρνες-γούρνες)
• Στο παρελθόν η Σίφνος κάλυπτε το 100% των αναγκών της από τον άνεμο, τη βροχή και τον ήλιο, και αξιοποίησε ανανεώσιμες μορφές ενέργειας που διέθετε μέσω των πολλών ανεμόμυλων και κάποιων νερόμυλων, των πλοίων με πανιά και μερικών μύλων για άντληση νερού από πηγάδια 
• Όλα τα σπίτια και τα κτίσματα διέθεταν στέρνες και δεξαμενές βρόχινου νερού, ενώ η επαναχρησιμοποίηση του νερού για άλλες χρήσεις ήταν μέρος της καθημερινής συμπεριφοράς των ανθρώπων.
• Η ανάγκη συλλογής του νερού της βροχής καθόρισε και τον τρόπο δόμησης σπιτιών και οικισμών.
• Εκτός από τους ανεμόμυλους, υπήρχαν, μερικές δεκαετίες πριν, 4-5 νερόμυλοι, ίσως και περισσότεροι.
• Διατηρείται ακόμα σε σχετικά καλή κατάσταση το δίκτυο ξερολιθιών / πεζούλες μήκους 2-3000 χιλιομέτρων που παίζουν σημαντικό ρόλο στη γεωργία, την διατήρηση της γονιμότητας του εδάφους, την δημιουργία μικρών βιοτόπων / οικοσυστημάτων. Οι πεζούλες αποτελούν μέρος της σημαντικής παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς σύμφωνα με την UNESCO και αναγνωρίζονται όπως και το αγροτικό τοπίο ως σημαντικά πολιτισμικά και οικολογικά στοιχεία σε ευρωπαϊκό επίπεδο. 
• Στον αγώνα για το κλίμα η διατήρηση των ξερολιθιών αποτελεί χρήσιμο εργαλείο που μπορεί να συμβάλει στην στρατηγική και στις πρακτικές προσαρμογής και άμυνας απέναντι σε ακραία καιρικά φαινόμενα (climate adaptation), αποτέλεσμα της κλιματικής κρίσης.
• Διατηρούνται τα περισσότερα σε καλή κατάσταση σηματοδοτημένα μονοπάτια περίπου 100 χλμ και μη σηματοδοτημένα μονοπάτια επίσης περίπου 100 χλμ. 
• Μεγάλος αριθμός επισκεπτών/περιπατητών υψηλού πολιτιστικού επιπέδου, άνοιξη και φθινόπωρο εκτός καλοκαιρινής περιόδου.

Αγροτική δραστηριότητα – αγροτικό τοπίο 

• 

  Υπάρχει ένα ενδιαφέρον αγροτικό τοπίο που έχει ποικίλα χαρακτηριστικά σοφής ανθρώπινης παρέμβασης και δημιουργίας (ξερολιθιές, ανεμοφράκτες με καλάμια, ποικιλία δέντρων) σημαντικά για ένα μικρό νησί, απομεινάρια μιας σημαντικής γεωργικής δραστηριότητας του παρελθόντος.

• Έχει γίνει μια πρώτη καταγραφή 1200 αγροτικών κτισμάτων κοντά σε μονοπάτια και δρόμους με ιδιαίτερα αξία (αγροτικές αποθήκες – θημονιές, αλώνια, μάντρες κ.ά.)
• Αυξάνεται το ενδιαφέρον σήμερα πολλών Σιφνιών – όχι μόνο κατ΄ επάγγελμα γεωργών – για διατήρηση και καλλιέργεια των τοπικών ποικιλιών – σπόρων που κάποτε έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην γεωργική δραστηριότητα του νησιού. Ξεκίνησε προσπάθεια καταγραφής και συγκέντρωσής τους.
• Σε πρόσφατη έρευνα που έγινε από τον ειδικό ερευνητή Ροίκο Θανόπουλο σε συνεργασια με τον Άνεμο Ανανέωσης και τον Νίκο Χρυσόγελο  με συνεντεύξεις και συλλογή σπόρων καταγράφηκαν αρκετά είδη σπόρων καλλιεργειών που φαίνεται να καλλιεργούνται ακόμα από μεμονωμένους αγρότες ή για οικιακή χρήση (σιτάρι, λαθούρι, άφκος, φασόλια, ξερικά καρπούζια, πεπόνια, σουσάσμι κ.ά) καθώς και πολλές τοπικές ποικιλίες δέντρων (ροδιές, συκές, μπουρνελιές. αχλαδιές, αμυγδαλιές, βυσινιές κ.ά.) και φυτών (αμπέλια). Δεν εντοπίστηκαν ακόμα σπόροι από καλλιέγειες που υπήρχαν παλιότερα, όπως 3 είδη βαμβακιού, κριθάρι κ.ά.)Η προασπάθεια θα συνεχιστεί και θα κατατεθούν προτάσεις για περαιτέρω ενίσχυση της διατήρησης και αξιοποίησης των διασωθέντων τοπικών ποικιλιών και σπόρων, εκπαίδευσης, συνεργασίας μεταξύ των γεωργών, δημιουργίας αποθετηρίου για τοπικούς σπόρους και ποικιλίες. Σύντομα θα υπάρξει σχετική τεχνική έκθεση από τον Ροίκο Θανόπουλο ενώ τα δείγματα που συγκεντρώθηκαν θα αναλυθούν και αξιολογηθούν και θα αποτελέσουν υλικό για την Εθνική Τράπεζα Σπόρων της Θεσσαλονίκης. Θα παρέχεται στο μέλλον αξιολογημένο υλικό σε ενδιαφερόμενους για να συνεχίσουν να τα καλλιεργούν στη Σίφνο.
• Οι περισσότερες  καλλιέργειες στη Σίφνο ήταν ξερικές και μόνο σε περιοχές με νερά καλλιεργούσαν ποτιστικά είδη. Επομένως υπάρχουν σπόροι και ποικιλίες που είναι αρκετές προσαρμοσμένες σε ξερικές συνθήκες και στα νέα κλιματικά δεδομένα περιορισμένων βροχοπτώσεων.
• Υπάρχουν σήμερα κάποια ελάχιστα ζώα που πιθανόν ανήκουν σε παλιότερες φυλές ζώων, κάτι που πρέπει να διερευνηθεί σε βάθος. Πριν από λίγα χρόνια είχε καταγραφεί από την “ΑΜΑΛΘΕΙΑ” ένας πολύ μικρός αριθμός αγελάδων που πιθανολογήθηκε ότι ανήκουν στην εξαφανισμένη φυλή της αγελάδας της Κέας. Δεν έχει προχωρήσει όμως επιστημονική έρευνα για να διαπιστωθεί αν όντως είναι απομεινάρι αυτής της ντόπιας φυλής . Το ίδιο χρειάζεται να γίνει και με κατσίκια και άλλα ζώα.
• Υπάρχει μια ισχυρή “κουλτούρα τοπικής κουζίνας”, που όμως βασίζονταν στο παρελθόν στην αναπτυγμένη γεωργική δραστηριότητα και μάλιστα τοπικών ποικιλιών. Το φεστιβάλ κυκλαδικής γαστρονονίας Ν. Τσελεμεντές που πραγματοποιείται κάθε χρόνο στη Σίφνο θα μπορούσε να αποτελέσει μια καλή γέφυρα που θα συνδυάζει την καλλιέργεια τοπικών ειδών και την ανάδειξη τοπικής κουζίνας που βασίζεται σε αυτά τα είδη.
• Φαίνεται ότι δεν υπήρχαν καλλωπιστικά δέντρα και φυτά κοντά σε σπίτια και οικισμούς για την οικονομία στο νερό και για προστασία στις στέρνες από τις ρίζες. 
• Αναπτύσσονται ήδη καινούριες πρωτοβουλίες που συνδυάζουν αγροτική παραγωγή με εκπαιδευτικές και ενημερωτικές υπηρεσίες για τουρίστες. Συνδυάζοντας τον πρωτογενή τομέα παραγωγής με τον δευτερογενή και τριτογενή, τον πολιτισμό και την τοπική γαστρονομία μπορούν να ενισχυθούν σημαντικά η τοπική οικονομία, το εμπόριο και οι τοπικές επιχειρήσεις, και παράλληλα εμπλουτιστεί η τουριστική ταυτότητα της Σίφνου. 
• Ο Αγροτικός και Μελισσοκομικός Συνεταιρισμός θεωρεί ότι υπάρχουν σημαντικές προοπτικές του αγροτικού τομέα της περιοχής αν βασιστούν σε ένα νέο «πρότυπο» καλλιεργειών, με στροφή προς τα ποιοτικά αγροτικά προϊόντα, αφού αυτό είναι το συγκριτικό μας πλεονέκτημα λόγω της μικρής καλλιεργήσιμης έκτασης που διαθέτουν οι παραγωγή, αλλά και στη χρησιμοποίηση τοπικών ποικιλιών. Επίσης, ότι η κτηνοτροφία της Σίφνου διαθέτει αρκετές δυνατότητες ανάπτυξης, λόγω και της θέσης που κατέχουν στην αγορά τα τοπικά τυροκομικά προϊόντα (μεγάλη ζήτηση), ενώ σημαντικές δυνατότητες ανάπτυξης εμφανίζουν κατά τον συνεταιρισμό η μελισσοκομία, η οινοποιία, αλλά και η αλιεία.
• Η ανάπτυξη θερμοκηπιακών καλλιεργειών, η υποστήριξη της καλλιέργειας πρώιμων και μεσοπρώιμων κηπευτικών, η αναδιάρθρωση των καλλιεργειών, η καλλιέργεια κτηνοτροφικών φυτών, η επέκταση των δενδρωδών καλλιεργειών και αρωματικών φυτών, καθώς και η προώθηση των βιολογικών καλλιεργειών, έχουν καθοριστεί ως βασικές προτεραιότητες για τον Αγροτικό και Μελισσοκομικό Συνεταιρισμό Σίφνου.

Κοινωνικά χαρακτηριστικά – κοινωνική συνοχή – συνεργατικό πνεύμα – οικονομία 

• Κοινωνική συνείδηση και ευαισθησία σε σημαντικό αριθμό κατοίκων και ισχυρές μνήμες συνεργατικής οργάνωσης της τοπικής κοινωνίας μέσα από άτυπες κυρίως δομές, όπως φροντίδα του εξωτερικού κοινού χώρου, των μονοπατιών, των ξωκλησιών, πανηγύρια, από κοινού αγροτικές δραστηριότητες. 
• Χαμηλό ποσοστό ανεργίας, ιδιαίτερα δομικής ανεργίας
• Χαμηλό ποσοστό μέσου όρου ηλικίας των κατοίκων, με τους νέους και τις νέες να παραμένουν στο νησί ή να επιστρέφουν
• Ενδιαφέρον για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, κυρίως ηλιακά. Οργάνωση πολλών εκδηλώσεων και συζητήσεων στο παρελθόν για το πώς θα γίνει η Σίφνος ένα πράσινο νησί
• Πολλά προγράμματα εθελοντικής εργασίας και περιβαλλοντικής δράσης στο παρελθόν που έχουν δημιουργήσει κάποια οικολογική συνείδηση σε συνδυασμό με τις μνήμες από το παρελθόν μιας αρμονικής σχέσης τοπικής κοινωνίας και φυσικού περιβάλλοντος που αποτυπώνεται.
• Υπάρχει μεγάλη ευρύτητα επαγγελμάτων που ακολουθούν οι άνθρωποι της Σιφνου, ιδιαίτερα οι νέοι και οι νέες, αν και δεν υπάρχουν οι αντίστοιχες ευκαιρίες επαγγελματικής απασχόλησης όλων αυτών των επαγγελμάτων, ιδιαίτερα του μέλλοντος, στο νησί. 
• Υλοποιούνται πολλά προγράμματα με συμμετοχή της Σίφνου (STARS4Water, GRAPE, SMILO, Erasmus, Horizon κ.ά.) που στοχεύουν στη βιώσιμη διαχείριση των φυσικών πόρων της Σίφνου, στην απόκτηση νέων γνώσεων και ικανοτήτων και ανάπτυξη σύγχρονων μορφών οργάνωσης μέσα από ανταλλαγή εμπειριών και καλών πρακτικών σε ευρωπαϊκό και μεσογειακό επίπεδο.
• Υπάρχει πλούσια πολιτιστική κληρονομιά με εξέχουσες προσωπικότητες στη λογοτεχνία, την ιστορία, τη ζωγραφική, την ποίηση,  που έχουν εμπνευστεί από το νησί και το έχουν αναδείξει.
• Η Σίφνος αποτελεί ολόκληρη ένα αρχαιολογικό μνημείο. Από τα αρχαιολογικά ευρήματα τεκμαίρεται ότι η μεταλλουργία στο νησί γνώρισε μεγάλη ακμή κατά την 3η χιλιετία π.Χ.. Η Σίφνος υπήρξε ένα από τα πλουσιότερα μέρη του αρχαίου κόσμου κατά την αρχαϊκή και πρώιμη κλασική περίοδο, χάρη στα χρυσωρυχεία, τα αργυρωρυχεία και την ανάπτυξη της κεραμικής τέχνης. Η επωνυμία της «Παναγίας της Χρυσοπηγής», απηχεί ακόμη και σήμερα τη φήμη τους. Ενδεικτικά, οι Σιφνιοί ήταν οι πρώτοι που έκοψαν χρυσό νόμισμα και οι πρώτοι που χάραξαν και τις δυο όψεις των νομισμάτων. Επίσης χαρακτηριστικό δείγμα της ακμής του νησιού είναι η ανοικοδόμηση, το 525 π.Χ., του γνωστού «Θησαυρού των Σιφνίων» στο Ιερό των Δελφών. Κατά τις μεταγενέστερες περιόδους, το πλήθος των αρχαίων Πύργων- με κορυφαίο παράδειγμα τον Άσπρο Πύργο επάνω από τις Σαούρες-, που χρονολογούνται στην ύστερη κλασική και ελληνιστική περίοδο και βρίσκονται κτισμένα κοντά σε μεταλλεία, θεωρήθηκαν οχυρές κατασκευές, που έχουν σχέση με αυτά. Η πανευρωπαϊκής σημασίας – αλλά ελάχιστα γνωστής έως σήμερα- αρχαιολογική/πολιτιστική κληρονομιά της Σίφνου αυξάνει τη φέρουσα ικανότητα ανάδειξης και προβολής του νησιού.
• Το νησί της Σίφνου πέραν της πλούσιας αρχαιολογικής και πολιτιστικής ιστορίας που διαθέτει, χαρακτηρίζεται από πολυσύνθετη γεωλογική κατασκευή με συμμετοχή πανάρχαιων πετρωμάτων, ηλικίας εκατομμυρίων ετών  αλλά και ιζηματογενών αποθέσεων που δημιουργούνται ακόμη και στις μέρες μας, μοιάζοντας σαν ένα ενεργό γεωλογικό εργαστήριο. Οι σχηματισμοί από τους οποίους δομείται, η χαρακτηριστική γεωμορφολογική κατασκευή του,  η ποικιλία των μεταλλευμάτων που περικλείει, με πρωτεύοντα τον άργυρο και τον χρυσό που αξιοποιήθηκαν από τους αρχαίους χιλιετίες πριν, τα ιδιαίτερης σημασίας – και κατά περίπτωση σπάνια – ορυκτά που φιλοξενεί, αλλά και τα “ζωντανά” τεκμήρια-μάρτυρες της σύγχρονης εκμετάλλευσης του ορυκτού πλούτου, συνθέτουν ένα γεωλογικό-τεχνολογικό «μωσαϊκό», το οποίο σε συνδυασμό με την πλούσια πολιτιστική κληρονομιά του νησιού, συγκεντρώνει όλες τις προδιαγραφές για την ένταξή του στο Παγκόσμιο Δίκτυο Γεωπάρκων της UNESCO.
• Έχει δημιουργηθεί η Ενεργειακή Κοινότητα Σίφνου (με τη συμμετοχή και του Δήμου Σίφνου) η οποία από το 2016 έχει εκπονήσει πρόταση για Υβριδικό Ενεργειακό Σταθμό για ενεργειακή αυτονομία με ΑΠΕ, ηλεκτροκίνηση στους δρόμους και παραγωγή υδρογόνου για την κίνηση ακτοπλοϊκού σκάφους. Η πρόταση αυτή έχει επαινεθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και έχει εντάξει στη Σίφνο στην ευρωπαϊκή πρωτοβουλία “Καθαρά Νησιά της Ευρωπαϊκής Ένωσης”. Η πρόταση όμως δεν υλοποιήθηκε για διάφορους λόγους. 
• Υπάρχουν προτάσεις για μικρότερα πιοπ προσαρμοσμένα συστήματα παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας που σε συνδυασμό με αναβαθμισμένο προγράμματα εξοικονομόμησης νέργειας και εξέλιξης των κτισμάτων ώστε να είναι μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας αξιοποιώντας και την πλούσια παράδοση της τοπικής αρχιτεκτονικής που πλησιάζει πολύ την βιοκλιματική αρχιτεκτονική μπορεί να κάνει το νησί ένα κέντρο επίδειξης της βιοκλιματικής αρχιτεκτονική ςμηδενικών εκπομπών – zero emissions buildings

Τα αδύναμα σημεία / προβλήματα της Σίφνου (Weaknesses) 

Πιέσεις στο φυσικό περιβάλλον και τη βιοποικιλότητα

• Δεν υπάρχει ένα συνολικό σχέδιο καταγραφής και προστασίας των πηγών νερού, η έμφαση είναι κυρίως σε τεχνικά έργα και αφαλατώσεις, που είναι χρήσιμα αλλά δεν μπορεί να επεκτείνονται συνεχώς. Είναι περιορισμένη η παρέμβαση σε θέματα διαχείρισης της ζήτησης, παρά την υπάρχουσα νομοθεσία και τα προβλήματα επάρκειας νερού που προκαλούνται τους καλοκαιρινούς μήνες με την υψηλή ζήτηση και παρά την συνειδητοποίηση από πολλούς ότι πρέπει να υπάρξει αλλαγή συμπεριφοράς. 
• Πολλά πηγάδια έχουν μολυνθεί και γενικά υπάρχει είσοδος λυμάτων στα υπόγεια νερά.
• Μόλις πρόσφατα δημοσιοποιήθηκε σχέδιο Ειδικής Περιβαλλοντικής Μελέτης για την περιοχή NATURA της Σίφνου που εκπονήθηκε και παραμένει σε διαβούλευση. Το σχέδιο προτείνει μερική προστασία της περιοχής NATURA  αφού επιτρέπει την κατασκευή μέσα στην περιοχή τουριστικών μονάδων μέχρι 150 κλίνες και εστιατόρια μέχρι 150 τετραγωνικά. Τόσο ο δήμος Σίφνου όσο και φορείς και πολίτες έχουν ζητήσει να αλλάξουν οι προτάσεις αυτές και να προστατευθεί αποτελεσματικά η περιοχή αλλά να αποτελέσει και μια υλική βάση για την ευημερία του συνολικού νησιού, να ενισχυθεί η γεωργία με οικολογικές μεθόδους, η οργανωμένη οικολογική ξενάγηση των επισκεπτών, να υπάρξει ένα ειδικό σήμα της περιοχής που θα δίνει συγκριτικά πλεονεκτήματα στα προϊόντα από την περιοχή. 

Πιέσεις στο ανθρωπογενές περιβάλλον 

• Δεν υπάρχει μέχρι σήμερα σχέδιο χωρικής και οικιστικής οργάνωσης, με αποτέλεσμα να εμφανίζονται – αυθαίρετες και σε κάθε περίπτωση χωρίς σχεδιασμό και κατάλληλες αδειοδοτήσεις – διανοίξεις δρόμων ακόμα και στην περιοχή NATURA 2000. Η ανυπαρξία χρήσεων γης είναι σήμερα ο μεγαλύτερος κίνδυνος λόγω της ραγδαίας ζήτησης γης για τουριστικές δραστηριότητες και παραθεριστική κατοικία, ιδιαίτερα μετά την πανδημία και τις αλλαγές που προκάλεσε. Στην καλύτερη περίπτωση θα υπάρχουν κάποια αποτελέσματα ως προς τη ρύθμιση των χρήσεων γης και πολεοδομικών σχεδίων στα επόμενα 3-5 χρόνια αλλά ο κίνδυνος είναι να έχουν δημιουργηθεί τέτοια τετελεσμένα που δεν θα είναι αντστρέψιμα. Σε αντίθεση με ότι επικρατεί σε πολλές άλλες χώρες, η χώρα αλλά και νησιά όπως η Σίφνος δεν έχουν χρήσεις γης που να διασφαλίζουν μια ισόρροπη και βιώσιμη ανάπτυξη. Οι Δήμοι θεωρούν ότι δεν έχουν κατάλληλα εργαλεία για να μπορούν να καθορίσει η τοπική κοινωνία την οικιστική και χωρική οργάνωση που θέλει ώστε να διασφαλίζεται η βιωσιμότητα.
• Αν και προχωράει η κατασκευή του δικτύου αποχέτευσης στα χωριά, δεν έχει οριστικοποιηθεί η χωροθέτηση αλλά και το μοντέλο επεξεργασίας των λυμάτων. Προτάσεις που έχουν προχωρήσει για αξιοποίηση φυσικών συστημάτων για επεξεργασία των λυμάτων έστω και σε πιλοτικό επίπεδο δεν έχουν προχωρήσει.
• Καταγράφεται τον τελευταίο καιρό μεγάλη οικοδομική δραστηριότητα κυρίως εκτός σχεδίου που τροποποιεί σημαντικά το αγριτικό τοπίο και την κλίμακα που χαρακτήριζε το νησί. Μάλιστα η δόμηση έρχεται να ανατρέψει την ισορροπία με άλλες δραστηριότητες, όπως είναι η αγροτική και κτηνοτροφική αλλά και να προσδώσει άλλα χαρακτηριστικά.
• Διαπιστώνεται προϊούσα εγκατάλειψη και κατάρρευση των ξερολιθιών με αποτέλεσμα να υπάρχει αυξανόμενος κίνδυνος διάβρωσης εδαφών και απουσίας άμυνας απέναντι σε ακραία καιρικά φαινόμενα.
• Πλέον ελάχιστοι γνωρίζουν πώς χτίζονται και αποκαθίστανται με βάση την τοπική τεχνική οι ξερολιθιές, ενώ οι μετανάστες (κυρίως Αλβανοί) που είναι οι κύριοι οικοδόμοι πλέον δεν γνωρίζουν πώς χτίζεται μια ξερολιθιά με βάση την τοπική τεχνική και ποιος είναι ο ρόλος της 
• Υπάρχει διχασμός ως προς το σχεδιαζόμενο νέο λιμάνι στις Καμάρες. Αν δεν προσεχθεί και δεν περιοριστεί στα απολύτως απαραίτητα θα καταστρέψει τη φυσική ομορφιά και το χαρακτήρα του οικισμού και της παραλίας των Καμαρών.

Μεγάλα προβλήματα για αγρότες / κτηνοτρόφους – Πιεριορισμένη σήμερα αγροτική δραστηριότητα – κάποιες τοπικές ποικλίες έχουν χαθεί για πάντα 

• O τουρισμός και η οικοδομή τείνουν να μονοπωλήσουν την οικονομική ζωή της Σίφνου σε βάρος άλλων δραστηριοτήτων που υπήρχαν ή μπορεί να υπάρξουν με κατάλληλο σχεδιασμό προβλέποντας το μέλλον, με κίνδυνο αφενός να είναι μεγαλύτερη η έκθεση σε οικονομικούς ή άλλους κινδύνους (πχ πανδημία) αλλά και συρρίκνωσης άλλων οικονομικών δραστηριοτήτων (γεωργία, κτηνοτροφία) και αφετέρου να χάνονται ευκαιρίες σε πράσινους και κοινωνικούς τομείς που έχουν πολύ μεγάλη σημασία για το μέλλον. 
• Σήμερα στον πρωτογενή τομέα δεν υπάρχει έντονη δραστηριοποίηση λόγω, σύμφωνα με τις διαπιστώσεις του Αγροτικού και Μελισσοκομικού Συνεταιρισμού, της σημαντικής έλλειψης υδατικών πόρων, του μεγάλου κόστους παραγωγής και μεταφοράς των αγροτικών προϊόντων, αλλά και της έλλειψης καλλιεργήσιμης γης.
• Με τον περιορισμό της γεωργικής δραστηριότητας, το μεγαλύτερο ποσοστό προϊόντων για τροφή και ζωοτροφές είναι εισαγόμενα είδη, αυξάνοντας την έκθεση σε διατροφικές κρίσεις, το κόστος ζωής, την εξάρτηση από εισαγωγές και την απώλεια γνώσεων που σχετίζονταν με την καλλιέργεια και την επαφή με τη φύση.
• Πολλοί από τους τοπικούς σπόρους / τοπικές ποικιλίες προσαρμοσμένες στο συγκεκριμένο νησιωτικό περιβάλλον και χρήσιμες για την ανθεκτικότητα σε τοπικό επίπεδο απέναντι στην επιδείνωση των κλιματικών συνθηκών (πχ κύματα καύσωνα, μείωση βροχοπτώσεων, παρατεταμένη ξηρασία κ.ά.) είναι πιθανόν να έχουν εξαφανιστεί πλέον και να μην μπορούν να καλλιεργηθούν. 

Δυσκολίες που αντιμετωπίζει η διοίκηση – αλλαγές στα κοινωνικά χαρακτηριστικά – κοινωνική συνοχή – οικονομία

• Οι υπηρεσίες του μικρού σχετικά Δήμου δεν είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν τις σημερινές προκλήσεις και να συμβάλλουν σε μακροχρόνια σχεδιασμό για τη βιωσιμότητα, την ανθεκτικότητα, την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση της Σίφνου. 
• Δεν υπάρχουν αναπτυγμένες τοπικές δομές κοινωνικής οικονομίας, όπως σε άλλες μεσογειακές χώρες, εκτός από τον Πολιτιστικό Σύλλογο, τον Αγροτικό και Μελισσοκομικό Συνεταιρισμό, την Ενεργειακή Κοινότητα και συλλόγους όπως το ΣΜΑΡΙ (γυναικείος σύλλογος) και τον Πολιτιστικό Σύλλογο Σίφνου. 
• Η υλοποίηση της ενεργειακής πρότασης δεν έχει ξεκινήσει ακόμη λόγω νομοθετικών και γραφειοκρατικών εμποδίων που πρέπει να ξεπεραστούν αλλά και αντιρρήσεων σε σχέση με το ίδιο το σχέδιο. 

 Τα εμπόδια / απειλές  (Threats)

Η κλιματική και οικολογική κρίση

• Η κλιματική κρίση είναι η μεγαλύτερη απειλή για τα νησιά με δεδομένο ότι η περιοχή μας θεωρείται πλέον μια ζώνη όπου η ένταση της κλιματικής κρίσης είναι αυξημένη κατά 20% σε σχέση με τον γενικό μέσο όρο ανόδου της θερμοκρασίας του πλανήτη. Μεταξύ άλλων αναμένονται περισσότερες μέρες καύσωνα το χρόνο, πιο έντονα και πιο συχνά ακραία καιρικά φαινόμενα, μείωση των βροχοπτώσεων, αυξημένος κίνδυνος διάβρωσης στην παράκτια ζώνη αλλά και σε μη προστατευμένα εδάφη. Ανεξαρτήτως του πώς και πόσο συνεισφέρει η Σίφνος στην αλλαγή του κλίματος, μπορεί να πλήττεται συχνά από ακραία καιρικά φαινόμενα τα οποία δεν έχει προκαλέσει. Απέναντι στα ακραία φαινόμενα οι σημερινές περιβαλλοντικές, τεχνικές και κοινωνικές υποδομές δεν αντέχουν. Εκτός αν ενδυναμώσουν αυτές και αναπτυχθούν νέες λύσεις που θα αντέχουν στις πολυεπίπεδες κρίσεις του μέλλοντος (περιβαλλοντική, οικονομική, κοινωνική και οργανωτική ανθεκτικότητα δηλαδή απέναντι σε κρίσεις) και υπάρξει μια σοβαρή πολιτική προσαρμογής στα νέα κλιματικά δεδομένα (adaptation strategy)
• Η εγκατάλειψη και η κατάρρευση της ξερολιθιάς (πεζούλες) δεν αποτελεί μόνο απειλή για τη γονιμότητα του εδαφους και την βιοποικιλότητα αλλά ταυτόχρονα αυξάνει την έκθεση σε κινδύνους από ακραία καιρικά φαινόμενα.
• Οι ξερολιθιές / πεζούλες ως ένα φυσικό – ανθρωπογενές σύστημα απέναντι σε ακραία φαινόμενα όπως η διάβρωση από ανέμους και βροχή, πλημμυρικά φαινόμενα, κατάρρευσης των μικρών οικοσυστημάτων δεν είναι προς το παρόν μέρος των προτάσεων που υπάρχουν για ενίσχυση των μηχανισμών άμυνας – κλιματική προσαρμογή, όπως είναι για παράδειγμα τα δάση, οι μεγάλοι υγρότοποι και άλλα φυσικά συστήματα. Χρειάζεται επιστημονική τεκμηρίωση και μεταφορά αυτής της προσέγγισης σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο, λαμβάνοντας υπόψη ότι αυτή η προσέγγιση αφορά το μεγαλύτερο ποσοστό των νησιών αλλά δεν έχει επηρεάσει τα κέντρα λήψης αποφάσεων σε υπερτοπικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. 

Κίνδυνοι για το ιδιαίτερο ανθρωπογενές και φυσικό περιβάλλον της Σίφνου από εξωτερικούς παράγοντες

• Αυξάνεται η πίεση στους φυσικούς πόρους και το χαρακτήρα του νησιού από ένα κύμα εξαγορών γης, εκτός οικισμών, σε αγροτικές περιοχές αλλά και δομησης μεγάλων περιοχών του νησιού, που εκ των πραγμάτων οδηγεί και σε πίεση για επέκταση των δικτύων.
• Ναι μεν έχουν εγκριθεί για να δρομολογηθούν αλλά δεν έχουν ολοκληρωθεί σημαντικά έργα, όπως: το Ειδικό Περιβαλλοντικό Σχέδιο, το σχέδιο χωρικής και οικιστικής οργάνωσης, οι χρήσεις γης και η Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη για την περιοχή ΝATURA, ο επαναπροσδιορισμός των ορίων των οικισμών και ο συνολικός σχεδιασμός – χαρακτηρισμός και η κύρωση του δημοτικού δικτύου. Μέχρι όμως να ολοκληρωθούν και να εφαρμοστούν θα υπάρξει ένα κενό τουλάχιστον 3-5 χρόνων, και αν δεν υπάρξει κατάλληλη νομοθετική ρύθμιση από την κεντρική διοίκηση ή κανονιστική παρέμβαση από τον δήμο, υπάρχει μεγάλος κίνδυνος οι σημερινές πιέσεις real estate και αλλαγές στο μοντέλο τουρισμού της Σίφνου να οδηγήσουν σε εκ βάθρων αλλαγή των ισορροπιών και των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της Σίφνου

Οργανωτικά – διοικητικά εμπόδια – εκπαίδευση – κοινωνική συνοχή / συνεγατικότητα

• Η αξιοποίηση υπαρκτών ή μελλοντικών εργαλείων που θα βοηθήσουν την μετάβαση σε ένα νέο βιώσιμο, πράσινο και κλιματικά ουδέτερο οικονομικό μοντέλο απαιτεί τόσο κατάλληλες υποστηρικτικές πολιτικές όσο και ένα ανθρώπινο δυναμικό που δεν υπάρχει όμως στη Σίφνο και θα πρέπει να υπάρξει κατάλληλη στρατηγική για την ανάπτυξη τεχνογνωσίας, ικανοτήτων και δεξιοτήτων. 
• Το μοντέλο τυπικής εκπαίδευσης και κατάρτισης που υπάρχει σήμερα αδυνατεί να μεταφέρει στις νέες γενιές τον πλούτο και τη σοφία των προηγούμενων σιφνέικων κοινωνιών, και δεν επιτρέπει την ανταλλαγή καλών πρακτικών και εμπειριών, κάτι που απαιτεί περισσότερες πρωτοβουλίες και καλύτερη γνωριμία με το τοπικό φυσικό, αρχιτεκτονικό, πολιτιστικό περιβάλλον αλλά και ενισχυμένες συνεργασίες και αλληλογνωριμία σε ευρωπαϊκό και μεσογειακό επίπεδο με περιοχές που έχουν ανάλογα χαρακτηριστικά.  
• Η απληστία κάποιων επιχειρηματιών και η άγνοια σημαντικού αριθμού πολιτών ίσως καθυστερήσουν ή και ματαιώσουν κάποια αναγκαία έργα (ενεργειακά, χρήσεις γης), ενώ για κάποια άλλα έργα (λιμάνι Καμαρών, έργο αποχέτευσης) υπάρχουν αδυναμίες και λάθη στον σχεδιασμό που απαιτούν διόρθωση.
• Η κοινωνική οικονομία στην Ελλάδα είναι μπροστά σε σημαντικά εμπόδια και έλλειψη σαφώς υποστηρικτικών μηχανισμών, σε αντίθεση με την ευρωπαϊκή πολιτική που δίνει μεγάλη έμφαση στην στήριξη της κοινωνικής οικονομίας, με το Ευρωπαϊκό Σχέδιο Δράσης για την Κοινωνική Οικονομία και το Αποθετήριο Κοινωνικής Οικονομίας 
• Έλλειψη οργανωμένων δράσεων και πρωτοβουλιών από τοπικούς φορείς σε θέματα ευαισθητοποίησης των πολιτών της τοπικής κοινωνίας ως προς την πολιτιστική κληρονομιά του τόπου τους, την κατανόηση της σπουδαιότητας της και την διασύνδεση της με τη διατήρηση του τοπίου και της βιοποικιλότητας του νησιού. 

Οι δυνατότητες / δυνατά σημεία / Ευκαιρίες (Opportunities)

Οι ευκαιρίες που προκύπτουν από την πράσινη στροφή για την αντιμετώπιση  της κλιματικής, οικολογικής και διατροφικής κρίσης.

• Η κλιματική κρίση οδηγεί σε αλλαγές της οικονομίας, στροφή σε πιο πράσινες λύσεις και σε λύσεις με βάση τη φύση, έστω και με ρυθμούς αναντίστοιχους με την επιδεινούμενη κρίση. Περιοχές που έχουν διατηρήσει το φυσικό και πολιτισμικό τους πλούτο σε σχετικά καλή κατάσταση μπορούν πιο εύκολα να συμμετάσχουν στην μετάβαση σε ένα νέο, βιώσιμο και κλιματικά ουδέτερο μοντέλο, και να επωφεληθούν τόσο από τις νέες αξίες και στάσεις ζωής που διαμορφώνονται αλλά και από τα εργαλεία που στηρίζουν αυτή τη μετάβαση. Μέσα από συνέργειες και συνεργασίες μπορεί να αναπτυχθεί η τεχνογνωσία και το ανθρώπινο δυναμικό που απαιτείται για την προώθηση της βιωσιμότητας και της ευημερίας στη Σίφνο, γεφυρώνοντας την παραδοσιακή γνώση με την σύγχρονη επιστημονική τεχνογνωσία. Μέσα από υπάρχοντα ευρωπαϊκά δίκτυα μπορεί να μεταφερθεί η φωνή μικρών νησιών, όπως η Σίφνος στα κέντρα λήψης αποφάσεων – και πολλά τέτοια δίκτυα επιδιώκουν να συμβάλλουν σε αυτό (REVES, REScoop.eu, SMILO κ.ά.)
• Οι πολίτες αναζητούν ποιοτική και υγιεινή διατροφή, τοπικά είδη, γευστικές εμπειρίες, ειδικά τρόφιμα που βασίζονται όμως σε φυσικά/φυτικά είδη.
• Μπορεί να συνδαστεί η σοφία του παρελθόντος με  σύγχρονη γνώση  για  να διαμορφώσουμε μια βιώσιμη, ανθεκτική, αποδοτική γεωργία κατάλληλη για τη Σίφνο, τους γεωργούς,  καταναλωτές, το περιβάλλον και κλίμα. Χρειάζεται μια ενιαία στρατηγική σε τοπικό επίπεδο, από το χωράφι και τους σπόρους μέχρι το τραπέζι και την υγεία, το περιβάλλον και το κλίμα. 
• Δεδομένου ότι η νέα ΚΑΠ έχει ως κύριους στόχους τον φιλοπεριβαλλοντικό / ψηφιακό μετασχηματισμό, ο Αγροτικός και Μελισσοκομικός Συνεταιρισμός εργάζεται για να εντάξουν οι παραγωγοί – κυρίως νεότερης ηλικίας – «πράσινες» δράσεις τόσο στον πυλώνα Ι, που είναι οι άμεσες ενισχύσεις όσο και στον πυλώνα ΙΙ που αφορά τις επενδύσεις, δηλαδή η διατήρηση βιολογικής γεωργίας και κτηνοτροφίας καθώς και η ένταξη φιλοπεριβαλλοντικών επενδύσεων. Πλέον οι αγρότες με την δήλωση ΟΣΔΕ 2023, εκτός των όσων δήλωσαν τις περασμένες χρονιές μπορούν να επιλέξουν και μια δράση από την λίστα των οικολογικών σχημάτων που   είναι αναρτημένα στον ΟΠΕΚΕΠΕ, όπως είναι η εφαρμογή αμειψισποράς (κάτι που γίνονταν παραδοσιακά στη Σίφνο, άρα υπάρχει καλή γνώση και εξοικείωση) ή διατήρησης της βιολογικής γεωργίας και κτηνοτροφίας και πολλά άλλα.
• Οι φιλοπεριβαλλοντικές επενδύσεις ευνοούνται καθώς ο πυλώνας ΙΙ της ΚΑΠ με την ενσωμάτωση της «Πράσινης Συμφωνίας» προβλέπει ότι το 35% των συνολικών πόρων θα πρέπει να κατευθυνθούν σε τέτοιου είδους κατευθύνσεις.
• Η τοπική κοινωνία μπορεί να επιλέξει συνειδητά και οργανωμένα να προσελκύσει πιο βιώσιμα μοντέλα τουρισμού (περιπατητικός, οικολογικός, πολιτιστικός / ιστορικός, τεχνολογικός – πχ μεταλλεία, νερόμυλοι, ανεμόμυλοι, αγγειοπλαστεία – αρχιτεκτονικός, επιστημονικός, κοινωνικός κ.ά) που συνάδουν με τα ιδιαίτερα πολιτιστικά, περιβαλλοντικά και οικονομικά χαρακτηριστικά της Σίφνου. Αυτό προϋποθέτει να επηρεάσει τις αποφάσεις ή τις τάσεις που αναπτύσσονται και φέρνουν στη Σίφνο μοντέλα τουρισμού που θα αλλάξουν ριζικά το νησί και θα μπορούσαν να το μετατρέψουν σε ένα κακό παράδειγμα μαζικού τουρισμού
• Η Σίφνος μπορεί να μάθει από άλλα νησιά αλλά και από το δικό της παρελθόν πώς μπορεί να  συμβάλλει στην προστασία του περιβάλλοντος, της βιοποικιλότητας, της γενετικής ποικιλότητας που βασίζεται σε τοπικά είδη σπόρων και δέντρων.
• Μια σειρά προγραμμάτων και δραστηριοτήτων που υποστηρίζονται με ευρωπαϊκούς πόρους μπορούν να συμβάλλουν και στην αξιοποίηση της Σίφνου ως ενός ανοιχτού οικολογικού εργαστηρίου για τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης στο νησιωτικό χώρο αλλά και ανάπτυξης λύσεων με βάση τη φύση για την ανθεκτικότητα των νησιωτικών κοινωνιών απέναντι στην κλιματική και οικολογική κρίση, υγειονομικές κρίσεις αλλά και οικονομικές. 
• Οι ζημιές που έχουν γίνει στο οικιστικό και στο φυσικό περιβάλλον της Σίφνου από αυθαίρετες παρεμβάσεις είναι προς το παρόν σχετικά μικρές αν τις συγκρίνει κάποιος με όσα έχουν συμβεί σε άλλες περιοχές που ζουν σήμερα τις συνέπειες από την εκτεταμένη διάβρωση, τον υπερτουρισμό, την υπερβολική δόμηση, την υποβάθμιση των φυσικών πόρων τους. Ορισμένα καίρια περιβαλλοντικά προβλήματα στη Σίφνο μπορούν να περιοριστούν ή και να αντιμετωπιστούν με τον καλύτερο τρόπο για το περιβάλλον και την τοπική κοινωνία, αξιοποιώντας εθνικούς – ευρωπαϊκούς πόρους αλλά και πιέζοντας τα κέντρα λήψεων αποφάσεων. Τέτοια προβλήματα είναι, για παράδειγμα, η βελτιστοποίηση της μείωσης, επαναχρησιμοποίησης, κομποστοποίησης και ανακύκλωσης των απορριμμάτων, εκκρεμότητες σε κρίσιμες υποδομές και τομείς: κάλυψη ενεργειακών αναγκών μέσω επενδύσεων σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας από τους ίδιους τους κατοίκους ατομικά ή συλλογικά / ενεργειακή κοινότητα, διαχείριση της ζήτησης νερού, εφαρμογή της νομοθεσίας για συλλογή βρόχινου νερού και ανάδειξη – προστασία των δικτύων του νερού, ολοκλήρωσης του ΣΧΟΟΑΠ και χρήσεων γης ώστε να μην μετατραπεί όλη η Σίφνος σε ένα οικόπεδο, η προσαρμογή των σχεδίων για το λιμάνι των Καμαρών στα όρια και τις αντοχές του νησιού.
• Η ισχυρή παρουσία στο παρελθόν του πνεύματος συνεργασίας και αλληλοβοήθειας μπορεί να αποτελέσει τη βάση για σύγχρονα μοντέλα ενίσχυσης της κοινωνικής συνοχής, της αλληλοβοήθειας και επίλυσης των προβλημάτων που υπάρχουν σε ζητήματα κοινωνικών υποδομών (πχ οργάνωση δομών στήριξης ηλικιωμένων, φροντίδας ευάλωτων ατόμων, δημοτικό ιατρείο, ανάπτυξη των δομών υγείας κ.ά.)
• Υπάρχουν πολλοί ευρωπαϊκοί φορείς και δίκτυα συνεργασίας, ερευνητικά κέντρα και φίλοι/ες της Σίφνου που μπορεί να βοηθήσουν με την εμπειρία και τη γνώση τους τη Σίφνο για να πετύχει τους στόχους της για μια βιώσιμη ευημερία και να μπορεί να αντέχει απέναντι σε πολλαπλές κρίσεις. Μπορεί επίσης να αξιοποιήσει το σοφό παρελθόν σε πολλούς τομείς που σήμερα αντιμετωπίζονται ως εξαιρετικά πρωτοποριακοί και πράσινοι (βασικά χαρακτηριστικά της αρμονικής σχέσης με τη φύση, λύσεις με βάση τη φύση – οικολογικές υπηρεσίες, κοινωνική συνοχή, συνεργατικότητα- κοινωνική οικονομία, βιώσιμη διαχείριση του νερού, κυκλική οικονομία, βιοκλιματική αρχιτεκτονική, “slow food” κ.ά.
• Αν και η έννοια της επίσημης κοινωνικής οικονομίας δεν είναι γνωστή στη Σίφνο, όπως σε άλλες ανάλογες περιοχές, η συνεργασία με άλλους ευρωπαϊκούς φορείς (πχ μέσα από ευρωπαϊκα προγράμματα όπως το SMILO και το GRAPE) μπορεί να βοηθήσει στην μεταφορά εμπειριών και καλών πρακτικών που θα βοηθήσουν την κοινωνία της Σίφνου να αναπτύξει παρόμοιες δομές κοινωνικής οικονομίας (στον πολιτισμό, τον τουρισμό, τις κοινωνικές υποδομές, την πράσινη οικονομία, την διαχείριση του φυσικού πλούτου, τη δημιουργία νέων επαγγελμάτων στην πράσινη μετάβαση κ.ά.) ή να ενισχύσει υπάρχουσες (πχ Αγροτικός και Μελισσοκομικός Συνεταιρισμός)
• Η ευρωπαϊκή πολιτική δίνει μεγάλη έμφαση στην στήριξη της κοινωνικής οικονομίας, με το Ευρωπαϊκό Σχέδιο Δράσης για την Κοινωνική Οικονομία  
• Στην Ελλάδα έχει ξεκινήσει σε επίπεδο υπουργείο η διατύπωση ενός σχεδίου δράσης για την κοινωνική οικονομία, με βάση τις ευρωπαϊκές υποχρεώσεις. 
• Το Ευρωπαϊκό Σχέδιο Δράσης για την Κοινωνική Οικονομία δίνει έμφαση και στην πρόσβαση της κοινωνικής οικονομίας σε χρηματοοικονομικά εργαλεία, που θα βοηθήσουν στην στήριξη της κοινωνικής οικονομίας και στο τοπικό επίπεδο, άρα και στη Σίφνο.
• Δημιουργία «Γεωπάρκου Σίφνου» για την ανάδειξη -σε παγκόσμιο επίπεδο- του γεωλογικού, φυσικού και πολιτιστικού πλούτου του νησιού, εμπλουτισμό του τουριστικού προϊόντος με τη διεύρυνση των δραστηριοτήτων που θα έχει την ευκαιρία να επιλέξει ο επισκέπτης, την επιμόρφωση επισκεπτών ειδικού ενδιαφέροντος, την προσφορά υψηλής ποιότητας υπηρεσιών και θα τη στήριξη της τοπικής οικονομίας.
• Δράσεις και έργα για την αξιοποίηση, προστασία, ανάδειξη και προβολή της πολιτιστικής/φυσικής κληρονομιάς συμβάλλοντας ταυτόχρονα στην ελεγχόμενη και με όρια τουριστική ανάπτυξη του νησιού και στον εμπλουτισμό του τουριστικού προϊόντος μέσω του τρίπτυχου «πολιτισμός-τουρισμός-βισωιμότητα», προσβλέποντας στη μακροχρόνια βιωσιμότητα / αειφορία.
• Η αναβάθμιση και προστασία των γεω-αρχαιολογικών και αρχαιο-μεταλλουργικής σημασίας χώρων, καθώς και η ανάδειξη αυτής της ιδιαίτερης πολιτιστικής κληρονομιάς στο ευρύτερο κοινό προσφέρει ευκαιρίες δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας, ιδιαίτερα μέσα από συνεργατικές μορφές οργάνωσης κυρίως στον τομέα της ανάδειξης και ξενάγησης.