GRAPE-COSME: Αποστολή Κοινωνικής Οικονομίας στη Σίφνο – Ημερίδα, εργαστήριο και συνάντηση εργασίας

By | Δράσεις | No Comments

2° SOCIAL ECONOMY MISSION

Sifnos island (Greece), 20-23 September 2022

2η Αποστολή Κοινωνικής Οικονομίας – Επίσκεψη και συνάντηση εργασίας στη Σίφνο των εταίρων του προγράμματος GRAPE 

Local Social Green Resilience Action Plans for small and peripheral territories

Grant Agreement no. 101074093

Ο Δήμος Σίφνου και ο Άνεμος Ανανέωσης (Κοιν.Σ.Επ) φιλοξένησαν στη Σίφνο, 21-23 Σεπτεμβρίου, την 2η αποστολή Κοινωνικής Οικονομίας που πραγματοποιήθηκε, στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος GRAPE, με τη συμμετοχή εκπροσώπων- εταίρων του προγράμματος από “μικρές” περιοχές της Ιταλίας (πόλη Mirabella της Σικελίας και Malegno της Β. Ιταλίας) και Ισπανίας (πόλη Bonares). Το πρόγραμμα στο οποίο είναι εταίρος ο Δήμος Σίφνου στηρίζουν με τεχνογνωσία και μεταφορά εμπειριών και καλών πρακτικών, ο Άνεμος Ανανέωσης, το Ευρωπαϊκό Δίκτυο δημόσιων φορέων και επιχειρήσεων κοινωνικής οικονομίας REVES, το περιφερειακό δίκτυο συνεταιρισμών FAECTA, το Ίδρυμα της κοινότητας της Messina – Fondazione di Comunità di Messina (συντονιστής του προγράμματος) για την Mirabella Imbaccari, το Sol.Co. Camunia για το Malegno, η COOPINTE για το Bonares.  

Η αποστολή περιλάμβανε τόσο ανταλλαγές εμπειριών και καλών πρακτικών μεταξύ των εταίρων όσο και δυο δημόσιες εκδηλώσεις, ημερίδα για τη βιώσιμη Διαχείριση των Φυσικών Πόρων Σίφνου, στις 21 Σεπτέμβρη (πολιτιστικό Κέντρο Αρτεμώνα), και εργαστήριο ανταλλαγής Καλών Πρακτικών Κοινωνικής Οικονομίας, στις 22 Σεπτεμβρίου (ίδρυμα Πρόκου). Οι εκδηλώσεις ήταν σε συνέχεια της επιτυχημένης διημερίδας με θέμα “Βιώσιμη Διαχείριση Φυσικών Πόρων Σίφνου” που διοργανώθηκε 25 και 26 Ιουνίου στη Σίφνο.

Οι συμμετέχοντες ξεναγήθηκαν, επίσης, στα περίπτερα των εκπροσώπων νησιών που συμμετείχαν στο Φεστιβάλ Κυκλαδικής Γαστρονομίας “Νικόλαος Τσελεμεντές”, καθώς και σε μικρή γαστρονομική δοκιμή στο Φάρο, που οργανώθηκε στο πλαίσιο του Φεστιβάλ.

Στόχος της αποστολής κοινωνικής οικονομίας στη Σίφνο

Στόχοι της επίσκεψης ήταν να γνωρίσουν οι εταίροι το νησί και την κοινωνία της Σίφνου, μια από τις περιοχές που συμμετέχουν στο πρόγραμμα, σε συνέχεια της 1ης αποστολής στη Mirabella της Σικελίας. Μέσα από το πρόγραμμα και την συνεργασία οι κοινωνίες αυτές θα διαμορφώσουν ένα σχέδιο για να μπορούν να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις της εποχής, να βελτιώσουν την ανθεκτικότητά τους και την κοινωνική τους οργάνωση απέναντι σε κινδύνους και κρίσεις, καθώς και να στραφούν προς πράσινες λύσεις, αξιοποιώντας τόσο την ευρύτερη εμπειρία της κοινωνικής οικονομίας όσο και γνώσεις και εμπειρίες παραδοσιακής συνεργασίας που έχουν αναπτύξει οι ίδιες στο πέρασμα της ιστορίας.

Για το ευρωπαϊκό πρόγραμμα COSME – GRAPE. Σχέδιο “Κοινωνικής Πράσινης Ανθεκτικότητας για τη Σίφνο” με τη συμμετοχή των πολιτών 

Τα θέματα αυτά θα αναπτυχθούν και θα εμβαθύνουν περαιτέρω σε συνολικά 3 διακρατικές αποστολές: Mirabella, Σίφνος και Μπονάρες. Οι αποστολές βοηθούν στη μελέτη και ανταλλαγή εμπειριών ώστε να διαμορφωθεί, για κάθε μια από τις περιοχές που συμμετέχουν, ένα “Τοπικό Σχέδιο Κοινωνικής Πράσινης Ανθεκτικότητας”, (συνολικά 4), λαμβάνοντας υπόψη ότι αυτές οι περιοχές είναι μικρές και έχουν διαφορετικές ανάγκες, δυνατότητες, προβλήματα αλλά και ευκαιρίες, σε σύγκριση με μεγάλες πόλεις και περιφέρειες. Θα παραχθεί, επίσης, ένα “έγγραφο συστάσεων” για την αναπαραγωγιμότητα του έργου και τη συμμετοχή κι άλλων περιοχών. σε ευρωπαϊκό επίπεδο.  

Η βιώσιμη διαχείριση του νερού και των μικρών οικοσυστημάτων, η καλλιέργεια τοπικών σπόρων, δέντρων και αρωματικών φυτών στη Σίφνο και γενικότερα στον νησιωτικό χώρο, η διατήρηση της γονιμότητας του εδάφους,η συντήρηση και αποκατάσταση των ξερολιθιών, η προστασία από την διάβρωση την εποχή της κλιματικής κρίσης καθώς και ο ρόλος της κοινωνικής οικονομίας στην γεωργία, στον τουρισμό, στις κοινωνικές υπηρεσίες και στην ενέργεια θα αποτελέσουν θέματα προς συζήτηση στο πλαίσιο της διαμόρφωσης του σχεδίου “Κοινωνικής Πράσινης Ανθεκτικότητας για τη Σίφνο”. 

Για την επιτυχή διαμόρφωσή του θα υπάρχει στήριξη και μεταφορά καλών πρακτικών από δύο προγράμματα που υλοποιούνται στη Σίφνο, το SMILO MED καθώς και το COSME-GRAPE. Με το πρόγραμμα SMILO επιδιώκεται να προωθηθεί ο συμμετοχικός σχεδιασμός της “Βιώσιμης Διαχείρισης των Φυσικών Πόρων” με έμφαση στην βιοποικιλότητα, τις τοπικές ποικιλίες και τις ξερολιθιές, ενώ με την εμπειρία από το GRAPE η ανάπτυξη σύγχρονων δομών κοινωνικής οικονομίας, ως εξέλιξη του συνεργατικού πνεύματος που υπήρχε στη Σίφνο.

Μερικές πρακτικές δραστηριότητες που θα πραγματοποιηθούν στη Σίφνο είναι 

  • η αποκατάσταση μιας μικρής σε έκταση ξερολιθιάς σε μια περιοχή, που θα χρησιμοποιηθεί και ως εργαλείο εκπαίδευσης από έμπειρους τεχνίτες προς νεότερους, 
  • η συγκέντρωση στοιχείων από άλλα προγράμματα και έρευνες όσον αφορά στην προστασία των νερών της Σίφνου μέσα από ένα συμμετοχικό μοντέλο διαχείρισής τους, αξιοποιώντας παραδοσιακά μοντέλα από κοινού διαχείρισης και σύγχρονες πρακτικές (επανάχρηση, χρήση γκρίζων νερών, ευαισθητοποίηση, ανάδειξη πηγών, χαρτογράφηση κ.ά.)
  • η ανάδειξη του δικτύου γουρνών, δεξαμενών, στερνών, και πηγαδιών που αποτελούσε σοφή διαχείριση αλλά και μια άτυπη χαρτογράφηση των πηγών νερού,
  • η συγκέντρωση παραδοσιακών σπόρων και αλλά και πληροφοριών για σοφές παραδοσιακές πρακτικές καλλιέργειας και εμβολιασμούς δέντρων, που μπορούν να συμβάλλουν σε ένα βιώσιμο μέλλον για τη γεωργία στην σύγχρονη εποχή, ιδιαίτερα όσον αφορά στην διατροφική ασφάλεια και 
  • η διερεύνηση του ρόλου των ξερολιθιών (και) στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων από την κλιματική κρίση στα νησιά.

Ημερίδα για τη Βιώσιμη Διαχείριση των Φυσικών Πόρων Σίφνου 

Η ημερίδα που διοργανώθηκε στις 21.9.2022, στο πλαίσιο του προγράμματος GRAPE, ήταν μια συνεργασία πολλών φορέων: Άνεμος Ανανέωσης, Δήμος Σίφνου, Επιτροπή “Βιώσιμης Διαχείρισης Φυσικών Πόρων Σίφνου”, Αγροτικός Μελισσοκομικός Συνεταιρισμός και  Πολιτιστικός Σύλλογος Σίφνου, ο οποίος μάλιστα ενέταξε την ημερίδα στο πρόγραμμα του Φεστιβάλ Κυκλαδικής Γαστρονομίας “Νικόλαος Τσελεμεντές”.

Ήταν, επίσης, συνέχεια διημερίδας με θέμα “Βιώσιμη Διαχείριση Φυσικών Πόρων Σίφνου”, στις 25 και 26 Ιουνίου 2022, όπου συζητήθηκαν τα θέματα της διαχείρισης των νερών, της προστασίας των υγροτόπων και βιοτόπων, του ρόλου των ξερολιθιών, του πώς η κλιματική κρίση επηρεάζει κάθε τομέα και κάθε δραστηριότητα καθώς και η συμβολή μας στην προστασία του κλίματος και την προσαρμογή στην νέα κλιματική πραγματικότητα αξιοποιώντας σύγχρονες “πράσινες λύσεις” κι αξιοποιώντας υπάρχουσες σοφές πράσινες πρακτικές από το παρελθόν. 

Μερικά από τα συμπεράσματα που προέκυψαν από την ημερίδα: 

Μια πρώτη καταγραφή 1700 αγροτικών κτισμάτων κοντά σε μονοπάτια της Σίφνου

Η Κατερίνα Κανακάρη (PhD, Περιβαλλοντολόγος) ανέπτυξε, με παράλληλη φωτογραφική ξενάγηση, τον “σημαντικό και πολυσύνθετο ρόλο των ξερολιθιών – πολιτισμικό, οικολογικό, κλιματικό και αγροτικό”.  Αναφέρθηκε, επίσης, σε μια πρώτη καταγραφή – με  πρόγραμμα της Νομαρχίας και της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (2009) – 1700 αγροτικών κτισμάτων (αλώνια, πατητήρια, στέρνες, ανεμόμυλοι, στάβλοι κτλ) που ήταν σε γειτνίαση με τα βασικά μονοπάτια του νησιού. Επισήμανε ότι με τη ραγδαία αλλαγή του τοπίου θα είχε νόημα να συνεχιστεί μια τέτοια καταγραφή είτε σε κάποιο τμήμα του νησιού, είτε στο σύνολο είτε για κάποιον συγκεκριμένο τύπο κτίσματος ή να εντοπιστούν αλλαγές που έχουν ήδη γίνει. “Το θέμα της καταγραφής γενικότερα της σημερινής εικόνας του νησιού είναι πολύ σημαντικό από κάθε πλευρά, ιστορική,  αρχαιολογική, αρχιτεκτονική, εθνολογική, πολιτιστική, κοινωνική. Η καταγραφή βοηθάει να δούμε με άλλο μάτι το τι υπάρχει που το θεωρούσαμε δεδομένο ή το αγνοούσαμε”. Πρότεινε, επίσης, να καταγραφούν και οι ξερολιθιές, μια και για να υπάρξουν προτάσεις για την διατήρησή τους χρειάζεται καταγραφή της υπάρχουσας κατάστασης.

Στην παρέμβασή του ο Νίκος Χρυσόγελος (πρόεδρος του Ανέμου Ανανέωσης) επισήμανε ότι τα, σύμφωνα με εκτιμήσεις, 2.000 με 3.000 χιλιόμετρα ξερολιθιών (πεζούλες) στη Σίφνο παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στην προστασία της γονιμότητας του εδάφους, του εμπλουτισμού του υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα, της δημιουργίας μικρών οικοσυστημάτων με φυτά, έντομα και μικρά ζώα. Βοηθάνε τόσο τη γεωργία (ανθεκτική γεωργία) όσο και γενικότερα τη φύση. Αλλά τώρα πρέπει να δούμε τη συνεισφορά του δικτύου ξερολιθιάς και στην αντιμετώπιση της οικολογικής και κλιματικής κρίσης, στον μετριασμό ακραίων καιρικών φαινομένων, όπως αμμοθύελες και ανεμοθύελλες, πλημμύρες, που λόγω κλιματικής κρίσης κάνουν πιο έντονη την εμφάνισή τους και στην δική μας κλιματική ζώνη. Στο πλαίσιο αυτό, χρειάζεται να εντοπίσουμε καλές πρακτικές αλλά και να διαμορφώσουμε νέα χρηματοοικονομικά και άλλα εργαλεία που θα κάνουν βιώσιμη τη διαχείριση και αποκατάσταση των ξερολιθιών, στο πλαίσιο της κλιματικής πολιτικής.

Ο Μαρτίνος Γκαίτλιχ (βιολόγος – περιβαλλοντολόγος) στην ομιλία τουΜικροί υγρότοποι, βιότοποι της Σίφνου και η σημασία της βιώσιμης διαχείρισής τους” επισήμανε τον αναντικατάστατο ρόλο τους για την προστασία της φύσης αλλά και για την τοπική κοινωνία. 

Ο Γιώργος Λουκής, αντιδήμαρχος Πολιτικής Προστασίας, αναφέρθηκε στις 72 γούρνες και χαβούζες που υπήρχαν στη Σίφνο παλιότερα – τώρα μερικές έχουν ξεραθεί ή καταστραφεί -, στην προσπάθεια παραδοσιακής διαχείριση του νερού στη Σίφνο καθώς και στην πρωτοβουλία  αποκατάστασης κάποιας στο Πέραμα, κοντά στο μοναστήρι της Βρύσης, εκεί από όπου ξεκινούσαν ή διέρχονταν παλιότερα οι γεωργοί.   

Στην παρέμβασή της  η Αλεξάνδρα Κατσίρη, ομότιμη καθηγήτρια ΕΜΠ, με τίτλο “Do as Sifnos has always done – Save water!” τόνισε την ανάγκη να επικοινωνήσουμε στους κατοίκους και τους επισκέπτες της Σίφνου ότι το νερό είναι σπάνιο, κάνοντάς τους κοινωνούς των θαυμαστών τρόπων με τους οποίους οι κάτοικοι του νησιού από την αρχαιότητα μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα διαχειρίζονταν το νερό με σύνεση. Πρότεινε ο Δήμος να προβάλει το νερό ως Δημόσιο αγαθό υψηλής αξίας. Πρότεινε, επίσης, τρεις δράσεις ευαισθητοποίησης για τη μη σπατάλη του νερού: Μια πρώτη δράση θα είναι η ανάδειξη μνημείων νερού, όπως πηγές, πηγάδια, βρύσες, γούρνες, κοινοτικές στέρνες, χαβούζες, υδραύλακες κλπ. Τα μνημεία αυτά θα μπορούσαν αφού αποτυπωθούν και σηματοδοτοθητούν να ενταχθούν σε διαδρομές ή περιπάτους νερού, προσβάσιμες στους κατοίκους και τους επισκέπτες. Μια δεύτερη δράση είναι η ενίσχυση της (επανα)λειτουργίας των στερνών, ακόμα και με οικονομικά κίνητρα,  τόσο σε ατομικό επίπεδο όσο και στο επίπεδο των μεγάλων ξενοδοχειακών μονάδων, σαν μέσο εξομάλυνσης της καμπύλης της ζήτησης αλλά και άρδευσης των χώρων πρασίνου. Τέλος η τρίτη δράση που θα απευθύνεται σε όλους τους  stakeholders του νησιού είναι η κατάστρωση σχεδίου στρατηγικής επικοινωνίας για την ανάγκη εξοικονόμησης του νερού. Να προάγουμε ως Κοινότητα το νερό σαν παραδοσιακή ηθική αξία και να στηρίξουμε την ιδέα της διαφύλαξης, εξοικονόμησης και της βιωσιμότητας.

Ιδιαίτερα σημαντική ήταν η παρέμβαση του Νίκου Μπελιού, προέδρου του Αγροτικού Μελισσοκομικού Συνεταιρισμού Σίφνου και του Γιάννη Λουμίδη, γεωργού και κτηνοτρόφου, για τη γεωργία και κτηνοτροφία σήμερα στη Σίφνο, τους παραδοσιακούς σπόρους και τις παραδοσιακές πρακτικές που μπορούν να συμβάλλουν σε ένα βιώσιμο μέλλον για τη γεωργία στην σύγχρονη εποχή. Οι δύο αναφέρθηκαν στα προβλήματα που προκύπτουν από την επέκταση παραθεριστικών – τουριστικών κατασκευών σε αγρο-κτηνοτροφικές περιοχές και στην συχνά αντιφατική συμπεριφορά, να αρέσει στους ιδιοκτήτες το τοπίο αλλά περισσότερο ως “φόντο”, χωρίς την αγροτική -μελισσοκομική και κτηνοτροφική δραστηριότητα, τις οποίες αντιμετωπίζουν κάποιες φορές ως ενοχλητικές!

Για το εργαστήριο καλών Πρακτικών Κοινωνικής Οικονομίας

Στο “εργαστήριο ανταλλαγής εμπειριών και καλών πρακτικών της κοινωνικής οικονομίας” συζητήθηκαν 

– πρακτικές που υλοποιούνται στη γεωργία, τον τουρισμό, τον πολιτισμό αλλά και θέματα καινοτόμων μεθόδων συμμετοχής των πολιτών στην διαμόρφωση των αποφάσεων σε τοπικό επίπεδο,

– ιδέες για το πώς μπορεί ένας μικρός τόπος, όπως είναι οι περιοχές που συμμετέχουν στο πρόγραμμα, να περάσουν από μια παραδοσιακή τοπική συνεργατική κουλτούρα και οργάνωση σε σύγχρονες μορφές κοινωνικής οικονομίας για να στηρίξουν την πράσινη μετάβαση τους. 

Στην Ιταλία και στην Ισπανία υπάρχουν αναπτυγμένα δίκτυα κοινωνικής οικονομίας τόσο στον γεωργικό τομέα (συνεταιρισμοί που παράγουν και μεταποιούν ή/και εμπορεύονται τα προϊόντα τους, δίκτυα παραγωγών καταναλωτών), στον πολιτισμό, στην ενέργεια (ενεργειακοί συνεταιρισμοί) και στον τουρισμό (συνεταιριστικά ξενοδοχεία) όσο και στην εκπαίδευση και κατάρτιση (κέντρα εκπαίδευσης, μέχρι και πανεπιστημιακές δομές για εκπαίδευση στελεχών, όπως για παράδειγμα το πανεπιστήμιο του συνεταιρισμού Mondragon), ενώ παίζουν σημαντικό ρόλο και στην παροχή υπηρεσιών κοινωνικής φροντίδας και υγείας, ακόμα και κατ οίκον.  

Το Ίδρυμα της κοινότητας της Messina – Fondazione di Comunità di Messina που υποστηρίζει προσπάθειες κοινωνικής οικονομίας, δημιουργεί, για παράδειγμα, ένα κέντρο για την Μεσογειακή Βιώσιμη Οικονομία ανακαινίζοντας και διαμορφώνοντας κατάλληλα το πρώην παλάτι της πριγκίπισσας στην πόλη Mirabella – που του παραχωρήθηκε για αυτό το σκοπό, σε συνέχεια ίσως και παλαιότερου φιλανθρωπικού έργου που είχε παράδοση στην περιοχή. Επίσης, έχει δημιουργήσει εδώ και μια δεκαετία έναν ενεργειακό συνεταιρισμό παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές (φωτοβολταϊκά) που του αποφέρει έσοδα της τάξης των 300-400.000 ευρώ ετησίως για να μπορεί να στηρίζει τις δραστηριότητές του και να προωθεί παράλληλα πράσινες δράσεις. 

Ενδιαφέρον, προκάλεσε, και η ενημέρωση για την ανάπτυξη στην κοινότητα Bonares (Ισπανία) μιας πλατφόρμας επικοινωνίας του Δήμου με τους πολίτες, ιδιαίτερα τους πιο νέους, όχι μόνο μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης αλλά και με ένα δίκτυο στο Whatsapp, όπου μπορεί να γίνονται δομημένες συζητήσεις για θέματα του Δήμου, με τη βοήθεια συντονιστή κάθε συζήτησης. 

Πρώτη (1η) αποστολή κοινωνικής οικονομίας στην Mirabella, Σικελία

Στις 13, 14 και 15 Ιουλίου πραγματοποιήθηκε η πρώτη Αποστολή Κοινωνικής Οικονομίας του προγράμματος στη Mirabella Imbaccari στο Palazzo Biscari. Στην αποστολή συμμετείχαν οι Δήμοι Mirabella, Malegno (Ιταλία), Bonares (Ισπανία), Σίφνος (Ελλάδα) συνοδευόμενοι από το Ίδρυμα της Κοινότητας της Messina (υπεύθυνος έργου), από τους συνεταιρισμούς Sol.Co Camunia, Coopinte και Anemos Ananeosis / Wind of Renewal, από το ευρωπαϊκό δίκτυο REVES και FAECTA δίκτυο συνεταιρισμών στην Ανδαλουσία.

Η αποστολή στη Mirabella επέτρεψε στις τέσσερις εμπλεκόμενες περιοχές να μοιραστούν εμπειρίες και καλές πρακτικές για βιώσιμη ανάπτυξη και να συζητήσουν τις ανάγκες και τα προβλήματα που εντόπισαν ορισμένοι υπό το φως των δυνατοτήτων και των λύσεων που προφέρουν άλλοι. Από τη συζήτηση προέκυψαν ανάγκες και προτεραιότητες που μοιράζονται όλες οι περιοχές, που συνδέονται, για παράδειγμα, με συνεργατικές  εμπειρίες στο τοπικό επίπεδο, με τη βιώσιμη διαχείριση των περιβαλλοντικών πόρων (νερό, έδαφος, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας) και, κυρίως, με τον τρόπο που θα καταστήσει τις δικές τους δραστηριότητες οικονομικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά βιώσιμες. 

Για τον Άνεμο Ανανέωσης

Ο Άνεμος Ανανέωσης είναι κοινωνική συνεταιριστική επιχείρησης (Κοιν.Σ.Επ) δημοσίου συμφέροντος, και ιδρύθηκε το 2014 για την προώθηση της κοινωνικής και πράσινης οικονομίας, του βιώσιμου τουρισμού, της δράσης για το κλίμα, της προώθησης της ενεργειακής αποτελεσματικότητας, των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, των ενεργειακών συνεταιρισμών πολιτών και του διαλόγου των πολιτισμών. Μεταξύ άλλων έχει δημιουργεί και το καινοτόμο και συμπεριληπτικό WELCOMMON HOSTEL στην Αθήνα, ως παράδειγμα βιώσιμου τουρισμού αλλά και κέντρου εκπαίδευσης και ένταξης, αξιοποιώντας κοινωνική και πράσινη καινοτομία. 

Για το πρόγραμμα SMILO – MED

To Πρόγραμμα “Integrated management of the natural resources of small Mediterranean islands (SMILO-MED)” πραγματοποιείται σε 4 μεσογειακά νησιά (Porquerolles- Γαλλία, Σίφνος – Ελλάδα, Pakleni- Κροατία και Lipari -Ιταλία, με την υποστήριξη του Fondation Prince Albert II de Monaco, του Conservatoire du littoral, και του PIM Initiative. Στο πρόγραμμα συμμετέχουν το δίκτυο μικρών νησιών SMILO και ο Άνεμος Ανανέωσης, που συνεργάζεται με τον Δήμο Σίφνου

 

REVES NetworkStemma del Comune di Malegno

Στο Lanciano Ιταλίας η τελική συνάντηση του προγράμματος SESYCARE για κοινωνική οικονομία σε θέματα φροντίδας και υγείας

By | Δράσεις | No Comments

Χιλιάδες άτυποι φροντιστές ατόμων με σοβαρά προβλήματα υγείας 

Χιλιάδες άνθρωποι αναλαμβάνουν τον ρόλο του άτυπου φροντιστή ατόμων που χρειάζονται μακροχρόνια φροντίδας για λόγους υγείας, λόγω σοβαρής ασθένειας, αναπηρίας, γήρανσης στο βαθμό που δεν μπορεί να αυτοεξυπηρετηθεί, ψυχολογικών ή ψυχιατρικών θεμάτων. Ένα σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού στην Ευρωπαϊκή Ένωση που έχει κάποια αναπηρία ή χρόνια αρρώστια χρειάζεται ειδική φροντίδα στο σπίτι, την οποία συχνά αναλαμβάνουν άτυπες μορφές φροντίδας, κυρίως κάποιο άτομο της οικογένειας – και πιο συχνά γυναίκες ή νεαρά άτομα, μετανάστες και σπάνια κάποια πιο εξειδικευμένα άτομα.

Η φροντίδα του ατόμου από έναν άτυπο φροντιστή – βοηθό αυτού μπορεί να περιλαμβάνει από μικρά, απλά καθημερινά θέματα, όπως δουλειές του σπιτιού, βοήθεια στις μετακινήσεις, αγορές μέχρι ολοκληρωμένη φροντίδα για κάποιες ώρες ή και όλο το 24ωρο, όπως για παράδειγμα φροντίδα ασθενούς σε κατάκλιση ή σοβαρές μορφές αναπηρίας.

Στις περισσότερες χώρες, χωρίς αναπτυγμένες δομές κοινωνικής φροντίδας, το ρόλο του φροντιστή έχουν εκ των πραγμάτων συχνά είτε άτομα της οικογένειας είτε μετανάστες. Ο ρόλος του άτυπου φροντιστή μπορεί να προκαλέσει πίεση και έντονα συναισθήματα τόσο στον/στην βοηθό – φροντιστή όσο και στο άτομο που φροντίζει, ιδιαίτερα αν δεν υπάρχει η κατάλληλη υποστήριξη αλλά και εκπαίδευση και των δύο ατόμων μέχρι πρόωρη εγκατάλειψη των σπουδών και της επαγγελματικής εξέλιξης όταν δεν μπορούν αυτά να συμβαδίζουν με την φροντίδα ενός ατόμου στο σπίτι.

Υπάρχουν επίσης μια σειρά άλλα προβλήματα, όπως η υποχρεώση πολύωρης και συχνά χωρίς ωράριο ενασχόλησης με το άτομο που χρειάζεται φροντίδα, χωρίς συχνά δυνατότητα διαλλείμματος ή άδειας κάποιων ημερών, μη αναγνώριση της άτυπης φροντίδας ως εργασίας, απουσία συμβουλευτικής υποστήριξης και δυνατότητας προγραμματισμού.

Το πρόγραμμα SESYCARE

Οι νέοι φροντιστές είναι παιδιά ή νέοι που φροντίζουν μέλη της οικογένειας που είναι άρρωστα ή ζουν με κάποια αναπηρία. Αναλαμβάνουν παρόμοιες ευθύνες φροντίδας με εκείνες των ενηλίκων οικογενειακών φροντιστών και χρειάζονται ειδική υποστήριξη. Ο σκοπός του έργου SESYCARE – Social Entrepreneurship Skills to Young CAREgivers of people with chronic Illness – είναι να συγκεντρώσει πληροφορίες σχετικά με τη ζωή των νέων φροντιστών με ιδιαίτερη έμφαση στις προσωπικές τους εμπειρίες, τον αντίκτυπο της φροντίδας, των αναγκών και των συμπεριφορών αντιμετώπισης και να προσφέρει εκπαίδευση κοινωνικής επιχειρηματικότητας σε αυτη την ευάλωτη ομάδα.

Οι νέοι φροντιστές συχνά ξεχνιούνται ή αγνοούνται από τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και τους παρόχους υπηρεσιών σε εθνικό και τοπικό επίπεδο. Δεν περιλαμβάνονται στη βιβλιογραφία για την κοινοτική φροντίδα, την οικογενειακή φροντίδα και τα δικαιώματα των παιδιών και οι εμπειρίες και οι ανάγκες των νέων φροντιστών δεν αναγνωρίζονται ρητά στις κοινωνικές πολιτικές. Οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις των ευθυνών φροντίδας στην υγεία ή την ψυχοκοινωνική ανάπτυξη των νέων φροντιστών πρέπει να τεκμηριωθούν περαιτέρω.

Αρκετές μελέτες, σύμφωνα με την ευρωπαϊκή ομοσπονδία Eurocarers, αναφέρουν ότι πολλοί νέοι σε οικογένειες με χρονίως πάσχοντα μέλη συμμετέχουν σε μεγάλο βαθμό στη φροντίδα. Λόγω αυτής της ευθύνης, περνούν το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου τους στο σπίτι. Αν και η φροντίδα που παρέχουν είναι απαιτητική οι νέοι δεν μοιράζονται εύκολα τις συνθήκες φροντίδας των συγγενών τους με συνομηλίκους τους. Επίσης, δεν αυτοπροσδιορίζονται ως νέοι φροντιστές. Έτσι, οι ευκαιρίες κοινωνικοποίησης που έχουν είναι περιορισμένες. Αυτά τα παιδιά, οι έφηβοι ή οι νέοι, θα ήθελαν να ζήσουν μια «φυσιολογική ζωή». Δίνουν όμως προτεραιότητα στις ανάγκες των μελών της οικογένειάς τους έναντι των δικών τους.

Πώς μπορεί να βοηθήσει η κοινωνική οικονομά τους άτυπους φροντιστές;

Οι νέοι φροντιστές χρειάζονται επαγγελματική υποστήριξη, η οποία αναγνωρίζει τις πραγματικές ανάγκες των μελών της οικογένειάς τους. Οι κοινωνικοί επιχειρηματίες είναι, από την άλλη, άτομα που με την επιχειρηματική ιδέα τους δίνουν νέες λύσεις σε κάποιο υπάρχον κοινωνικό πρόβλημα. Αυτά τα άτομα είναι διατεθειμένα να αναλάβουν το ρίσκο να δημιουργήσουν θετικές αλλαγές στην κοινωνία μέσω των πρωτοβουλιών τους. Ένας κοινωνικός επιχειρηματίας ενδιαφέρεται να ξεκινήσει μια επιχείρηση με ευρύτερο κοινωνικό όφελος και όχι μόνο για την αναζήτηση κερδών. Δεν είναι σπάνιο οι άνθρωποι που έχουν οικογενειακό ιστορικό ασθένειας ή αναπηρίας στην οικογένειά τους να αναγνωρίζουν ευρύτερα κοινωνικά προβλήματα.

Προκειμένου να παρέχεται κατάλληλη υποστήριξη και παρεμβάσεις σε αυτήν την κατηγορία των νέων, είναι σημαντικό για τους επαγγελματίες να λαμβάνουν υπόψη το οικογενειακό ιστορικό.

To πρόγραμμα Social Entrepreneurship Skills to Young CAREgivers of people with chronic Illness (SESYCARE (www.SESYCARE.eu) έχει στόχους να συγκεντρώσει πληροφορίες σχετικά με τη ζωή των νέων φροντιστών με ιδιαίτερη έμφαση στις προσωπικές τους εμπειρίες, τον αντίκτυπο της φροντίδας, των αναγκών και των συμπεριφορών αντιμετώπισης στη ζωή τους, να συμβάλλει στην ανταλλαγή καλών πρακτικών για την υποστήριξη της εκπαίδευση των νέων φροντιστών (young caregivers) σε δεξιότητες κοινωνικής επιχειρηματικότητας. καθώς και να τους προσφέρει γνώσεις και πληροφορίες που θα τους βοηθήσουν να αναλάβουν πρωτοβουλίες κοινωνικής επιχειρηματικότητας.

Κατά την διάρκεια των 23 μηνών του σχεδίου ανταλλάσσονται εμπειρίες από διάφορες χώρες, ενημερώνονται επαγγελματίες που εργάζονται με νέους φροντιστές για προγράμματα χρηματοδοτούμενα από την Ευρωπαϊκή Ένωση (όπως είναι το Erasmus for Young Entrepreneurs) μέσω των οποίων θα μπορούσαν να αναπτύξουν τις δεξιότητές τους αλλά καταγράφονται οι ανάγκες, τα προβλήματα, οι δυνατότητες και οι ευκαιρίες περαιτέρων συνεργασιών που θα προσφέρουν εργαλεία και προτάσεις για σύγκλιση των διαφόρων πολιτικών και πρακτικών στον τομέα αυτό.

sesycare.eu

Η ενδιαφέρουσα τελική συνάντηση των εταίρων στο Lanciano της Ιταλίας και μια επίσκεψη μελέτης

Στις 20 και 21 Οκτωβρίου 2022 ο εταίρος μας από την Ιταλία διοργάνωσε την τελική  συνάντηση του σχεδίου SESYCARE, στην πόλη Lanciano, της Ιταλίας. με τη συμμετοχή των εταίρων από όλους τους φορείς:

  • δύο εκπρόσωποι του συντονιστή φορέα ΕΠΙΟΝΗ (EPIONI)
  • τρεις εκπρόσωποι του Ανέμου Ανανέωσης (Wind of REnewal) – της ΚΟΙΝΣΕΠ για την προώθηση της κοινωνικής και πράσινης καινοτομίας και της κοινωνικής και επαγγελματικής ένταξης ευάλωτων ομάδων μέσω της κοινωνικής και πράσινης οικονομίας
  • δύο εκπροσώπων του Πανεπιστημίου Istanbul Gelisim University (Tουρκία)
  • μία εκπρόσωπος του Ιδρύματος για την Καινοτομία Dutch Foundation of Innovation Welfare 2 Work (Ολλανδία)
  • Την συνάντηση φιλοξένησε ο ιταλός εταίρος του προγράμματος, οργανισμός – δίκτυο κοινωνικών συνεταιρισμών και κοινωνικών φορέων με πολλαπλές υπηρεσίες σε θέματα κοινωνικής υγείας – Consortium GMC Global Med Care (Consorzio di Cooperative sociali Global Med Care (former: Consorzio Cooperative Sociali SGS Servizi Globali  Sociosanitari),

Η Τελική Συνάντηση του σχεδίου SESYCARE συνέβαλλε στην ανταλλαγή καλών πρακτικών αλλά και στην ανίχνευση των διαφορετικών μοντέλων που υπάρχουν σε κάθε χώρα (για παράδειγμα αλλού, όπως στην Τουρκία υπάρχουν κρατικές υπηρεσίες που έχουν την ευθύνη για την φροντίδα κατ΄ οίκον ενώ σε άλλες χώρες υπάρχουν οργανωμένες δομές κοινωνικής οικονομίας, που μπορούν να αναλάβουν με δημόσιες προσκλήσεις παρόμοιο ρόλο) καθώς και στην ανάπτυξη των γνώσεων των συμμετεχόντων. Κατά τη διάρκεια των εργαστηρίων τέθηκαν στο επίκεντρο της συζήτησης οι αρχές της μη τυπικής εκπαίδευσης και ο στόχος της ενδυνάμωσης, κοινωνικής και επαγγελματικής ένταξης των νέων φροντιστών μέσω της κοινωνικής επιχειρηματικότητας, αξιοποιώντας καλά παραδείγματα που υπάρχουν αλλά και εργαλεία υποστήριξης σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Οι εταίροι συμφώνησαν ότι απαιτείται μια σε μεγαλύτερο βάθος μελέτη και ανταλλαγή εμπειριών από τα διαφορετικά μοντέλα στήριξης των φροντιστών που υπάρχουν σε διάφορες χώρες.

Ένα υποστηρικτικό εργαλείο για νέους φροντιστές είναι το πρόγραμμα Erasmus για νέους επιχειρηματίες / Erasmus For Young Entrepreneurs. Για το πρόγραμμα και τις δυνατότητές του παρείχε εκπαίδευση ο συνεργαζόμενος εταίρος Academy of Entrepreneurship  https://akep.eu/, μέσω τηλεσυνδιάσκεψης στις 21 Οκτωβρίου 2022.

Ο Ανδρέας Στεφανίδης, Πρόεδρος της Ακαδημίας Επιχειρηματικότητας (Ελλάδα) εξήγησε με ποιον τρόπο οι κοινωνικοί επιχειρηματίες στην Ευρωπαϊκή Ένωση μπορούν να επωφεληθούν από την κινητικότητα και την μεταφορά εμπειρίας μεταξύ έμπειρων (κοινωνικών) επιχειρηματιών και νέων (κοινωνικών) επιχειρηματιών. Ενημέρωσε επίσης για τους όρους που θα ισχύσουν από το 2023.

Επίσκεψη μελέτης στην Οργάνωση Lorenzofacciungoal και το La casa di Lorenzo

Κατά την διάρκεια της συνάντησης οι εταίροι είχαν την ευκαιρία να επισκευθούν την μη κερδοσκοπική οργάνωση: Onlus  Lorenzofacciungoal που ιδρύθηκε πριν από λίγα χρόνια για να στηρίζει παιδιά με σοβαρά προβλήματα υγείας αλλά και τους γονείς, αδέλφια και άλλους συγγενείς και είναι μέλος του Consortium GMC Global Med Care, δικτύου κοινωνικών οργανώσεων και κοινωνικών επιχειρήσεων για θέματα υγείας.

Η αποστολή της οργάνωσης είναι να στηρίζει τους λιγότερο τυχερούς, να οργανώνει συμβουλευτική υποστήριξη (και) για τους γονείς και συγγενείς, σεμινάρια και συνέδρια καθώς και να ενθαρρύνει την ιατρική έρευνα με την ελπίδα ότι η μοίρα των λιγότερο τυχερών μπορεί να αλλάξει. Στόχος, επίσης, είναι να προσφέρει μια φυσιολογική ζωή σε νέους με αναπηρία. Στο σύντομο αυτό διάστημα έχει κάνει πολλές δωρεές σε παιδιά, εφήβους , νοσοκομεία και ιατρικές έρευνες.

Το Onlus Lorenzofacciunogoal είναι αποτέλσμα της προσπάθειας να βοηθηθεί ο Lorenzo Costantini, ένα 20χρονο αγόρι που έπασχε από οξεία λεμφοβλαστική λευχαιμία και είχε ανάγκη από ειδική φροντίδα στην Αμερική με κόστος 600.000 δολάρια. Στις 14 Ιουλίου 2014, ημερομηνία ίδρυσης του συλλόγου, ξεκίνησε μια εθελοντική και αυθόρμητη συλλογή χρημάτων από την πόλη Lanciano της Ιταλίας για να αγγίξει σύντομα όχι μόνο την περιοχή Abruzzo και ολόκληρη την Ιταλία, αλλά και το εξωτερικό.

Σε μόλις 12 ημέρες, χάρη στη γενναιοδωρία των πολιτών, ο φιλανθρωπικός οργανισμός καταφέρνει να συγκεντρώσει το ποσό που χρειαζόταν για την νοσηλεία του νέου σε νοσοκομείο της Φιλαδέλφειας, επιτρέποντας του να μεταβεί στην Αμερική. Ο Lorenzo δεν τα κατάφερε αλλά η προσωπική του ιστορία στάθηκε η αφορμή να οργανωθεί η πρωτοβουλία και να δημιουργηθεί το La casa di Lorenzo. Η αλληλεγγύη, η καλοσύνη και η ανθρωπιά είχαν ως αποτέλεσμα να φτάνουν και άλλες αυθόρμητες δωρεές ακόμη και μετά την επίτευξη του αρχικού οικονομικού στόχου, επιτρέποντας στη μη κερδοσκοπική οργάνωση να αναπτύξει πλέον συστηματικές δραστηριότητες και να κάνει περαιτέρω δωρεές.

Το πρόγραμμα ξεκίνησε στις 14.12.2020 και ολοκληρώνεται στις 13.11.2022. Υποστηρίζεται από το πρόγραμμα ERASMUS και την Εθνική Αρχή: Ίδρυμα Νεολαίας και Διά Βίου Μάθησης (Ι.ΝΕ.ΔΙ.ΒΙ.Μ.)

“Το Σπίτι του Λορέντζο”, μια ελπιδοφόρα πρωτοβουλία μέσα από μια απώλεια ενός νέου από λευχαιμία

By | Δράσεις | No Comments

Επίσκεψη στο Σπίτι του Λορέντζο, μια πολύ ενδιαφέρουσα κοινωνική, μη κερδοσκοπική οργάνωση

Στο πλαίσιο της συνάντησης των εταίρων του έργου SESYCARE, στην Ιταλία, στο Lanciano – Abruzzo, στις 20 και 21 Οκτωβρίου 2022, ο οργανισμός που φιλοξένησε τη συνάντηση, το Consortium GMC Global Med Care (Consorzio di Cooperative sociali Global Med Care (πρώην: Consorzio Cooperative Sociali SGS Servizi Globali Sociosanitari), οργάνωσε μια επίσκεψη μελέτης σε ένα από τα μέλη του, το Σπίτι του Lorenzo , ως μια καλή πρακτική κοινωνικής οργάνωσης σε θέματα υγείας.

ΦωτογραφίαΤο La Caza di Lorenzo είναι ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός που εκπληρώνει τον κοινωνικό στόχο και ως εκ τούτου αναγνωρίζεται στην Ιταλία ως οντότητα κοινωνικής χρησιμότητας. Σύμφωνα με την ιταλική νομοθεσία αυτού του είδους οι οργανώσεις μπορούν να απολαμβάνουν ορισμένες φορολογικές ελαφρύνσεις για την οικονομική υποστήριξη που λαμβάνουν από το κοινό ή το κράτος, ενώ οι δωρητές μπορούν επίσης να λάβουν φορολογικές απαλλαγές.

ΕικόναΟ Lorenzo Constantini ένα 20χρονο αγόρι, ήταν καλός μαθητής και αθλητής, μέχρι που η οικογένεια ανακάλυψε ότι είχε μια πιθετική μορφή λευχαιμίας. Ο Λορέντζο χρειάστηκε να μεταφερθεί σε ειδικό νοσοκομείο στις ΗΠΑ, αλλά η οικογένεια δεν μπορούσε να αντέξει το κόστος της θεραπείας που ήταν 600.000 δολάρια. Η έκκλησή τους για οικονομική βοήθεια από το κοινό αποδείχθηκε πολύ επιτυχημένη, οι άνθρωποι της περιοχής αποδείχθηκαν πολύ λογικοί και συναισθηματικοί με την περίπτωση του Lorenzo και μια περίοδος μόλις λίγων εβδομάδων ήταν αρκετή για να συγκεντρωθεί αυτό το ποσό .

Δυστυχώς ο Lorenzo υπέκυψε σε αυτή την ασθένεια. Ως εκ τούτου, δημιουργήθηκε μια κοινωνική οργάνωση στην οποία μεταφέρθηκε το παραπάνω ποσό για να βοηθήσει οικογένειες με νεαρά άτομα που χρειάζονται βοήθεια και έχουν προβλήματα υγείας. Ένα μικρό διαμέρισμα αποκτήθηκε από την οργάνωση, όπου όσοι βιώνουν τον πόνο μιας ασθένειας συγγενών τους, κυρίως παιδιών ή μιας πολύτιμης απώλειας, μπορούν να βρουν υποστήριξη και παρηγοριά. Προσφέρονται εντελώς δωρεάν υπηρεσίες που περιλαμβάνουν ομαδικές συναντήσεις με επαγγελματίες ψυχολόγους, διατροφολόγους, συνεδρίες γιόγκα και υποστήριξη σε όλους τους ανθρώπους που βιώνουν πόνο στη μοναξιά.

Υπάρχουν επίσης συναντήσεις με δικηγόρους και κοινωνικούς βοηθούς για να υποστηρίξουν και να συμβουλεύσουν από γραφειοκρατική άποψη όλους εκείνους που πρέπει να βασίζονται σε έναν επαγγελματία για τη διαχείριση των πρακτικών ζητημάτων της αναπηρίας και κοινωνικών θεμάτων βλ. https://www.lacasadilorenzo.org/

Η τελική συνάντηση εργασίας πραγματοποιήθηκε στο Lanciano του Abruzzo της Ιταλίας υπό την αιγίδα της Global Med Care Consortium of Social Cooperatives για την προώθηση των Δεξιοτήτων Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας σε νέους φροντιστές ατόμων με χρόνιες ασθένειες και ψυχικές και άλλες ανάγκες, στην οποία Anemos Ananeosis / Wind of Renewal είναι εταίρος / συνεργάτης μαζί με την ΕΠΙΟΝΗ / EPIONI , το Πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης Istanbul Gelisim University και το Ολλανδικό Ίδρυμα Καινοτομίας Welfare 2 Work .