Η Σκωτία παράγει 500 MW ηλεκτρικής ενέργειας από συνεταιρισμούς και τοπικούς φορείς. Καμπάνια για πιο φιλόδοξους στόχους.

Υπάρχουν καλά παραδείγματα τα οποία θα μπορούσαν να μας βοηθήσουν να στραφούμε σε ένα πιο βιώσιμο ενεργειακό και παραγωγικό μοντέλο και στη χώρα μας. Η Σκωτία αποτελεί ένα παρόμοιο καλό παράδειγμα. Έχει δεσμευτεί να στραφεί γρήγορα προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και πετυχαίνει ήδη μερικά σημαντικά αποτελέσματα.

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, η Σκωτία  κάλυψε το 57,7% των αναγκών της σε ηλεκτρική ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές το 2015, ξεπερνώντας τον στόχο που είχε τεθεί για 50% μέχρι τότε, πετυχαίνοντας μια μεγάλη αύξηση σε σχέση με τα ποσοστά του 2014. Μέσα σε 15 χρόνια έχει καταφέρει να αλλάξει το ενεργειακό μοντέλο της, από ένα βρώμικο και βασισμένο σε ορυκτά καύσιμα προς ένα μοντέλο που βασίζεται πλέον σε σημαντικό βαθμό στις ανανεώσιμες πηγές. Μάλιστα  στόχος της χώρας είναι να παράγει το 100% της ηλεκτρικής ενέργειας που χρειάζεται από ανανεώσιμες πηγές μέχρι το 2020.

Παράλληλα, όμως, κατάφερε να ηγείται και στο θέμα της λεγόμενης «κοινοτικής ενέργειας» (community power)  και να παράγει 500 MW ανανεώσιμης ενέργειας από «κοινότητες και τοπικούς φορείς». Ο στόχος αυτός είχε τεθεί για το 2020 αλλά η κινητοποίηση των πολιτών οδήγησε στην επίτευξη αυτού του στόχου τον Οκτώβριο του 2015. Σε αυτό συνέβαλε σημαντικά η ανάπτυξη υποστηρικτικών μηχανισμών, μεταξύ των οποίων τo CARES – Community and Renewable Energy Scheme – αλλά και η κινητοποίηση οικολογικών οργανώσεων (όπως οι Friends of the Earth), της τοπικής αυτοδιοίκησης καθώς και των συνεταιρισμών.

Πολλοί είχαν υποστηρίξει από την αρχή ότι ο στόχος των 500 MW ανανεώσιμης ενέργειας από τοπικές κοινότητες και συνεταιρισμούς μέχρι το 2020 δεν ήταν φιλόδοξος, κάτι που επιβεβαιώθηκε στην πράξη. Τώρα λοιπόν πρέπει να υιοθετηθεί ένας πιο φιλόδοξος στόχος. Έχει ξεκινήσει ήδη μια πρωτοβουλία για να δεσμευτούν τα πολιτικά κόμματα να υιοθετήσουν τον στόχο των 1GW ανανεώσιμης ενέργειας από τοπικές κοινότητες και συνεταιρισμούς μέχρι το 2020  και των δύο 2GW μέχρι το 2030. 

Η καμπάνια αυτή θεωρεί καθοριστική την σημασία της υιοθέτησης ενός πιο φιλόδοξου στόχους γιατί:

• Ο καθορισμός του στόχου παραγωγής 500 MW ανανεώσιμης ενέργειας από τοπικές κοινότητες και συνεταιρισμούς μέχρι το 2020  και η δημιουργία υποστηρικτικών μηχανισμών συνέβαλαν σημαντικά στην επίτευξη του στόχου πολύ πιο γρήγορα και κατέστησαν τη Σκωτία ηγέτη στην μετάβαση σε ένα νέο, πιο δίκαιο και βασισμένο στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας μέλλον.
• Από την στιγμή που επιτεύχθηκε ο στόχος των 500MW ήδη από το 2015, δηλαδή 5 χρόνια πιο νωρίς, χρειάζεται ένα πολιτικό πλαίσιο που θα ενισχύσει τόσο τα υποστηρικτικά σχήματα CARES όσο και τα προγράμματα των τοπικών κοινοτήτων και των συνεταιρισμών και θα συμβάλλει στην μετάβαση προς την οικονομία των ανανεώσιμων πηγών.
• Υιοθετώντας τους στόχους του 1GW μέχρι το 2020 και του 2GW μέχρι το 2030 θα σταλεί ένα σαφές μήνυμα προς τις τοπικές κοινωνίες ώστε να προετοιμάσουν τα δικά τους σχέδια για παραγωγή ηλεκτρισμού ή θέρμανσης από ανανεώσιμες πηγές με δική τους πρωτοβουλία.

Το κλείσιμο του τελευταίου σταθμού κάρβουνου στη Σκωτία

Στις 24 Μαρτίου 2016 έκλεισε ο σταθμός Longannet παραγωγής ρεύματος με τη χρήση κάρβουνου Fife, μετά από 45 χρόνια λειτουργίας. Δίκαια χαρακτηρίστηκε ως η έναρξη του τέλους των ορυκτών καυσίμων στην Σκωτία.  Είναι η πρώτη φορά μετά από 115 χρόνια που η Σκωτία δεν θα έχει σε λειτουργία κάποια μονάδα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με χρήση κάρβουνου. Είναι μια χώρα στην οποία ξεκίνησε η βιομηχανική επανάσταση και το κλείσιμο του τελευταίου ανθρακικού σταθμού ηλεκτρικής ενέργειας σηματοδοτεί την μετάβαση σε μια νέα εποχή όχι μόνο για την Σκωτία αλλά και για την Ευρώπη, αφού η μονάδα Longannet ήταν ο τρίτος μεγαλύτερος ηλεκτρικός σταθμός στην Ευρώπη που λειτουργούσε με κάρβουνο. Όταν άνοιξε το 1970 ήταν ο μεγαλύτερος παρόμοιος σταθμός στην Ευρώπη. Σήμερα η μόνη μονάδα που συνεχίζει να παράγει ηλεκτρική ενέργεια με ορυκτά καύσιμα στην Σκωτία είναι η μονάδα φυσικού αερίου στο Peterhead. Η καύση κάρβουνου για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας ξεκίνησε το 1901 στον σταθμό Pinkston στη Γλασκώβη, με στόχο να κινούνται με ηλεκτρισμό τα τραμ και να φωτίζονται οι δρόμοι το βράδυ. Ορισμένοι σταθμοί άνοιξαν τα επόμενα χρόνια, αλλά έκλεισαν κάποιες δεκαετίες αργότερα. Δυο επίσης μονάδες στο Cockenzie έκλεισαν το φθινόπωρο του 2015.

Η μονάδα στο Longannet παρήγαγε 10.000.000 τόνους διοξειδίου του άνθρακα το χρόνο σε πλήρη λειτουργία, το 1/5 όλων των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου της Σκωτίας. Ο σταθμός έκαιγε 4.500.000 τόνους κάρβουνου ετησίως, αλλά σύμφωνα με τις εκτιμήσεις ειδικών και της περιβαλλοντικής οργάνωσης “Friends of the Earth”, μόνο το 40% της παραγόμενης ενέργειας κατέληγε ως χρήσιμη ηλεκτρική, ενώ το 60% κατέληγε είτε στην καμινάδα είτε στα νερά του Forth. Μεγάλο ποσοστό του κάρβουνου εισάγονταν τα τελευταία χρόνια, μια και συνέφερε περισσότερο οικονομικά.

Μεγάλη έμφαση δίνεται και στην εξεύρεση εναλλακτικών λύσεων για τους εργαζόμενους του σταθμού Longannet. Σχεδόν όλοι οι εργαζόμενοι έχουν βρει απασχόληση κάπου αλλού, αλλά χρειάζεται μεγαλύτερη προσοχή για τις κοινότητες και τα χωριά του West Fife που εξαρτιόντουσαν πολλά χρόνια από το κάρβουνο και την μονάδα του Longannet. Υπάρχουν ορισμένα σχέδια να μετατραπεί η περιοχή σε πεδίο δοκιμών για τεχνολογίες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Η προετοιμασία για την μετάβαση στην νέα εποχή πρέπει να γίνεται εγκαίρως ώστε να προωθούνται οι εναλλακτικές λύσεις που θα δημιουργούν νέες προοπτικές για τις τοπικές κοινότητες και τους εργαζόμενους, έχει δείξει η εμπειρία από παρόμοιες περιοχές και μονάδες.

Μακάρι αυτό να γίνει σωστά και στις δικές μας περιοχές που σήμερα εξαρτιόνται από τον λιγνίτη. Όσο πιο γρήγορα και ολοκληρωμένα ξεκινήσει η μετάβαση στην μετα-λιγνιτική εποχή τόσο πιο βιώσιμα και δίκαια για τις τοπικές κοινωνίες και τους εργαζόμενους θα είναι. Η αξιοποίηση της εμπειρίας από την μετάβαση στην Γαλλία, στη Γερμανία, στο Βέλγιο, στην Βρετανία, στην Σκωτία είναι πολύ χρήσιμη για να σχεδιαστεί με την συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών, των εργαζομένων, της αυτοδιοίκησης και των εμπλεκομένων φορέων η μετάβαση στην μετα-λιγνιτική εποχή. Το να κρύβουμε το κεφάλι μέσα στην άμμο δεν βοηθάει να υπάρξει ένα δίκαιο και βιώσιμο μέλλον, όπως έχει δείξει και η εμπειρία μας από την κρίση και τη χρεοκοπία της χώρας.

Επαίδευση

Ο “ΑΝΕΜΟΣ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ” δραστηριοποιείται σε θέματα μη-τυπικής εκπαίδευσης και δια βίου μάθησης για την κοινωνική οικονομία, την βιωσιμότητα, την οικολογική και κοινωνική καινοτομία, την κυκλική/πράσινη οικονομία, το περιβάλλον και την διαπολιστιμότητα. Προσπαθούμε να αναδείξουμε τις ικανότητες, τις ευκαιρίες, τις δυνατότητες, τις προοπτικές εκεί που οι άλλοι βλέπουν μόνο προβλήματα και δυσκολίες.

Για παράδειγμα:

Διαδραστική εκπαίδευση και ενδυνάμωση 4 Δήμων και της κοινωνίας των πολιτών σε θέματα βιωσιμότητας και πράσινης οικονομίας

Το 2015 διοργανώθηκαν 4 διαδραστικά σεμινάρια ενδυνάμωσης στελεχών Δήμων και ενεργών πολιτών σε Κοζάνη, Χανιά, Άγιο Δημήτριο και Δράμα από τον Άνεμο Ανανέωσης, σε συνεργασία με το Δίκτυο Ελληνικών Πράσινων Πόλεων, το Ίδρυμα Χάινριχ Μπελ Ελλάδας, τους Δήμους και άλλους φορείς. Αντικείμενα: καλές πρακτικές και μοντέλα πράσινων τοπικών πολιτικών και δραστηριοτήτων καθώς και οι δυνατότητες χρηματοδότησης από το “Σύμφωνο Εταιρικής Σχέσης 2014-2020” και εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης.

Ευρωπαϊκό Εργαστήριο Κοινωνικής Οικονομίας & Κοινωνικών Συνεταιρισμών, 11-13.10.2015, Μιλάνο

Ο Άνεμος Ανανέωσης ταξίδεψε στο Μιλάνο και έλαβε μέρος στις εργασίες του ευρωπαϊκού εργαστηρίου κοινωνικής οικονομίας και κοινωνικών συνεταιρισμών, που διοργάνωσε η Confcooperative (Συνομοσπονδία Συνεταιρισμών Ιταλίας). Το παρόν έδωσαν εκπρόσωποι από την Ιταλία, τη Μ. Βρετανία και την Ελλάδα.

Πολυπολιτισμικό Φεστιβάλ “I HAVE A DREAM”, 1-3.6.2015, Αθήνα

Ο «Άνεμος Ανανέωσης» συμμετείχε στην εκπαίδευση μεταναστών και ενδιαφερομένων σε θέματα κοινωνικής επιχειρηματικότητας. Επικέντρωσε στις διεξόδους που παρέχει η κοινωνική επιχειρηματικότητα σε μετανάστες/στριες και πρόσφυγες για κοινωνική ένταξη κι απασχόληση. Η εκπαίδευση περιλαμβάνονταν σε σύνολο εκδηλώσεων του 1ου Πολυπολιτισμικού Φεστιβάλ «Ι HAVE A DREAM: ΕΝΩΜΕΝΗ ΔΕΥΤΕΡΗ ΓΕΝΙΑ».