Πράσινη Συμφωνία και τι μπορεί να σημαίνει για την Ελλάδα

Πώς η εξοικονόμηση ενέργειας μπορεί να εξασφαλίσει τους στόχους του Green Deal

 Του Βλάση Οικονόμου*

Ο Άνεμος Ανανέωσης και το Ίδρυμα Χάινριχ Μπελ Ελλάδας ξεκινούν έναν ουσιαστικό διάλογο με ερευνητές, εκπροσώπους φορέων, επαγγελματικούς φορείς και ειδικούς για την Πράσινη Συμφωνία (Green Deal) και τι θα σήμαινε αυτή για την Ελλάδα, ιδιαίτερα σε 4 τομείς:

• Κλίμα και ενέργεια
• Αγρο-διατροφικός τομέας
• Κατοικία, πόλη, μετακινήσεις
• Πράσινη χρηματοδότηση

Στόχος είναι να διαμορφωθεί μέσα από μια συστηματική διαβούλευση μια πρόταση για ένα Green Deal που δεν θα αφήνει κανένα / καμία πίσω αλλά και θα συμβάλλει στην δημιουργία ένα νέου παραγωγικού – καταναλωτικού μοντέλου.

Στο πλαίσιο αυτό ξεκινάμε την δημοσίευση μιας σειράς άρθρων στα θέματα αυτά. Το πρώτο από αυτά είναι του Βλάση Οικονόμου, Διευθυντή του Ινστιτούτου Ευρωπαϊκής και Κλιματικής Πολιτικής (Institute for European Energy and Climate Policy) που επικεντρώνει στην εξοικονόμηση ενέργειας στα κτίρια, στις δεσμεύσεις που έχει η χώρα στο πλαίσιο της σχετικής ευρωπαϊκής στρατηγικής και στα οφέλη από μια αποτελεσματική πολιτική εξοικονόμησης ενέργειας σε κλιματικό και κοινωνικό επίπεδο (δημιουργία θέσεων εργασίας). Εντοπίζει όμως και τους φιλόδοξους στόχους που θα πρέπει να θέσει η χώρα αφού “η εξοικονόμηση ενέργειας είναι το πρώτο καύσιμο στην οικονομία και η Ελλάδα έχει ένα τεράστιο δυναμικό που μπορεί να το χρησιμοποιήσει ως κινητήρια δύναμη στην οικονομία!”

Ένας από τους βασικούς πυλώνες του Green Deal και του νέου Ευρωπαϊκού κλιματικού στόχου για 55% μείωση των αερίων του θερμοκηπίου έως το 2030 είναι η ενεργειακή εξοικονόμηση σε όλους τους τομείς της οικονομίας των Ευρωπαϊκών Κρατών Μελών. Η τελευταία έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με τους στόχους εξοικονόμησης ενέργειας (20% μείωση της κατανάλωσης το 2020 σε σχέση με το 2007), καταγράφει μια μεγάλη απόκλιση των Κρατών Μελών έναντι των στόχων για το 2020 (κατά 4-6% ετησίως). Η κρίση του COVID19 μείωσε μεν παροδικά την ενεργειακή ζήτηση (καθώς η Διεθνής Επιτροπή Ενέργειας έδειξε ότι κάθε μήνας lock–down επιφέρει 1.5% ετήσια μείωση της κατανάλωσης) αλλά χωρίς διαρθρωτικές μεταβολές. Χωρίς, λοιπόν, στοχευμένες πολιτικές, η προσδοκώμενη οικονομική ανάκαμψη θα ξαναφέρει την ενεργειακή ζήτηση στην εποχή pre–COVID19.

Με βάση την επικαιροποιημένη Κοινοτική “Οδηγία για την Ενεργειακή Απόδοση” (2018/2002) ο στόχος για τα Κράτη Μέλη τέθηκε στο 32.5% για το 2030. Με δεδομένο το τρέχον ελλιπές αποτέλεσμα των υφιστάμενων μέτρων για το 2020, η απόσταση από τους στόχους ενεργειακής απόδοσης για το 2030 είναι μεγαλύτερη (περίπου 22% στην πρωτογενή και 17% στην τελική κατανάλωση ενέργειας). Όπως φάνηκε και κατά την αποτίμηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή των “Εθνικών Σχεδίων για την Ενέργεια και το Κλίμα” (ΕΣΕΚ), παρά τις αρχικές φιλοδοξίες που εκφράστηκαν από Κράτη Μέλη, υπάρχει ένα συνολικό κενό των εθνικών συνεισφορών στους στόχους του 2021-2030. Σύμφωνα με τους νέους κλιματικούς στόχους πρέπει να φτάσουμε τουλάχιστον σε 39-41% μείωση της πρωτογενούς και 36-37% της τελικής κατανάλωσης ενέργειας.

Η ενεργειακή απόδοση, λοιπόν, είναι αναγκαίο να βρίσκεται στο κέντρο των πολιτικών, εκτιμώντας σε δίκαιη βάση ποιες επενδύσεις στην προσφορά ή ζήτηση ενέργειας είναι οι πλέον αποδοτικές από πλευράς συνολικού κοινωνικού και οικονομικού κόστους. Στο πλαίσιο αυτό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει θεσμοθετήσει ως ακρογωνιαίο λίθο των εθνικών ΕΣΕΚ την αρχή «Ενεργειακή Απόδοση Πρώτα» που είναι και απαραίτητη στον Ευρωπαϊκό Κανονισμό Διακυβέρνησης (2018/1999). Η Αρχή αυτή είναι θεμελιώδης για τη χάραξη πολιτικής, τον προγραμματισμό και τις επενδύσεις στον τομέα της ενέργειας, και με βάση αυτήν θα πρέπει να σχεδιαστεί το ενεργειακό σύστημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Με βάση την αρχή αυτή, οι επενδύσεις στη ζήτηση της ενέργειας που οδηγούν σε ενεργειακή εξοικονόμηση, όπως οι ενεργειακές αναβαθμίσεις κτιρίων, θα πρέπει να έχουν προτεραιότητα έναντι των κλασικών επενδύσεων προσφοράς ενέργειας (όπως επέκταση ή κατασκευή νέων δικτύων) εφόσον οι πρώτες είναι οικονομικά πιο αποδοτικές, λαμβάνοντας υπόψιν και το κοινωνικό όφελος, δηλαδή και τα πολλαπλά οφέλη της ενεργειακής εξοικονόμησης για τον ενεργειακό χρήστη.

Οι ερωτήσεις, λοιπόν, σχετικά με το αν θα πρέπει να χρηματοδοτούνται διακρατικές συνδέσεις αγωγών φυσικού αερίου, ή επεκτάσεις δικτύων τηλεθέρμανσης, ή εναλλακτικά να χρηματοδοτούνται αναβαθμίσεις κτιρίων (με βάση και το Renovation Wave) ή εγκαταστήσεις ενεργειακά αποδοτικών συστημάτων θέρμανσης θα πρέπει πάντα να απαντιούνται στις αποφάσεις. Τα κόστη μαζί με τα ρίσκα των επενδύσεων αυτών στο μέλλον καθώς και τα πολλαπλά οφέλη θα πρέπει να υπολογίζονται με διακριτό τρόπο. Η ενεργειακή αποδοτικότητα και η διαχείριση της ενεργειακής ζήτησης είναι εξίσου κομβικά στοιχεία του ενεργειακού συστήματος και θα πρέπει να αντιμετωπίζονται επί ίσοις όροις με την ενεργειακή προσφορά.

Αξιολογώντας λοιπόν την αρχή αυτή στο Ελληνικό ΕΣΕΚ, παρατηρούμε ότι η Ελλάδα, όπως και άλλες χώρες δεν την έχουν λάβει αρκετά υπόψιν τους, ενώ στοχεύουν σε επενδύσεις:

– επέκτασης δικτύου και εισαγωγής φυσικού αερίου, οι οποίες λόγω του μεγέθους τους και της διάρκειάς τους μπορούν να επιφέρουν καταστάσεις lock-in πχ σε φυσικό αέριο δυσχεραίνοντας την ενεργειακή μετάβαση και να έχουν κόστος μετάβασης στην 20ετία της τάξης των 30-40,000 € ανά νοικοκυριό, όπως δείχνει και το παράδειγμα πόλεων της Ολλανδίας και

– αναζήτησης ορυκτών καυσίμων με σημαντικά κόστη επένδυσης.

Οι επενδύσεις αυτές επιφέρουν εξάλλου και σημαντικές δυσκολίες χρηματοδότησης σε διακρατικό επίπεδο, όπως έγινε φανερό κατά τις συζητήσεις του Ευρωπαϊκού Πολυετούς Χρηματοδοτικού Πλαισίου (MFF) καθώς και στην απόφαση της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων για χρηματοδοτήσεις επενδύσεων μη συμβατικών καυσίμων.

Εάν συγκρίνουμε τις εκτιμώμενες χρηματοδοτικές ανάγκες για τις δράσεις αυτές (στο πλαίσιο της απο-λιγνιτοποίησης, φυσικού αερίου και άλλων), τα αναμενόμενα κεφάλαια είναι τριπλάσια των αντίστοιχων που αφορούν στην ενεργειακή εξοικονόμηση (που αναμένεται να φτάσουν τα 11 δις, με δημόσια χρηματοδότηση 3.5 δις € για την περίοδο 2021-2030).

Αντίστοιχα και στις επενδύσεις στον ιδιωτικό τομέα, με βάση μελέτη της ΕΙΒ, το 1/3 των εταιρειών που επενδύουν στην Ελλάδα, επενδύουν και στην ενεργειακή απόδοση (26% του συνόλου των επιχειρήσεων). Οι εταιρείες στην Ελλάδα διαθέτουν σχεδόν το 1/10 των συνολικών επενδύσεών τους σε βελτιώσεις ενεργειακής απόδοσης, ποσοστό όμως πολύ μικρότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ και των ΗΠΑ.

Στο πλαίσιο της αρχής αυτής, ο στόχος για την Ελλάδα για νέες εξοικονομήσεις ενέργειας είναι 0.8% σε ετήσια βάση για το 2021-2030, δηλαδή 7.3 Mtoe σωρευτικές εξοικονομήσεις με βάση το μέσο όρο της κατανάλωσης 2016-2018. Άρα είναι ουσιαστικά 30πλάσιος της τρέχουσας περιόδου, οπότε και τα αντίστοιχα μέτρα πολιτικής θα πρέπει να αποδώσουν υπερ-πολλαπλάσιες εξοικονομήσεις (με αντίστοιχες ανάγκες χρηματοδότησης).

Εάν λάβουμε υπόψιν μας το νέο πρόγραμμα Εξοικονομώ-Αυτονομώ (με πρώτη χρηματοδότηση 900 εκατ. €), με βάση το ΕΣΕΚ όλη η γκάμα προγραμμάτων ενεργειακής αναβάθμισης των κατοικιών θα πρέπει να αποφέρει 52 ktoe νέες ετήσιες εξοικονομήσεις (2,878 ktoe σωρευτική το 2030). Ως μέτρο σύγκρισης, τα αντίστοιχα Εξοικονόμηση κατ’ οίκον Ι και ΙΙ είχαν ως στόχο μόλις 251 ktoe σωρευτικές εξοικονομήσεις έως το 2020 (άρα ουσιαστικά το νέο πρόγραμμα θα πρέπει να δωδεκαπλασιάσει τη δυναμική των Εξοικονόμηση Ι και ΙΙ).

Είναι, λοιπόν, αναγκαίο για τη χώρα εάν θέλει να πιάσει πραγματικά τους στόχους να προχωρήσει σε πολύ περισσότερες δράσεις και μέτρα. Τα ως τώρα σχέδια για το μέλλον, όπως πχ το πρόσφατο master plan για την απολιγνιτοποίηση, όπου η ενεργειακή εξοικονόμηση αναφέρεται ως υποστηρικτική δράση σε ένα κείμενο 430 σελίδων, όπως αντίστοιχα και άλλα σχέδια που συζητώνται (πχ για το Recovery Facility της Ευρωπαϊκής Επιτροπής) δεν έχουν δώσει την απαραίτητη βαρύτητα στην εξοικονόμηση ενέργειας.

Επίσης, πρέπει να ληφθεί υπόψη η κοινωνική διάσταση του Green Deal στην απασχόληση, λαμβάνοντας υπόψη ότι για κάθε ένα εκατομμύριο € που επενδύεται δημιουργούνται:

– περίπου 18 θέσεις εργασίας στις ενεργειακές ανακαινίσεις κτιρίων στην Ευρώπη, θέσεις εργασίας οι οποίες είναι μακροχρόνιες και σε τοπικό επίπεδο,

– μόλις 5 θέσεις εργασίας στα ορυκτά καύσιμα.

Αντιστοίχως, για κάθε δαπάνη 10 εκατομμυρίων δολαρίων, δημιουργούνται

– άμεσα και έμμεσα 75 θέσεις εργασίας σε ΑΠΕ,

– 77 θέσεις εργασίας σε ενεργειακή αποδοτικότητα (λαμβάνοντας υπόψιν κτίρια, μεταφορές, έξυπνα δίκτυα κλπ) και

– μόλις 27 θέσεις εργασίας σε ορυκτά καύσιμα (πετρέλαιο, λιγνίτης και φυσικό αέριο).

Στην Ευρώπη μόνο, η ενεργειακή εξοικονόμηση έφερε 964,000 νέες θέσεις εργασίας (το 2017) με αύξηση κατά 17.4%, όταν το ΑΕΠ αυξανόταν με 0.5%.

Αν λάβουμε, λοιπόν, υπόψιν μας τις χρηματοδοτήσεις που αναμένονται και τους στόχους που έχουν τεθεί, ενδεχομένως και τα επιχειρήματα για την αύξηση της απασχόλησης επενδύοντας σε συγκεκριμένες πηγές ενέργειας, όπως για εξορύξεις υδρογονανθράκων, υποδομές για φυσικό αέριο, αυτές δεν φαίνεται να συνάδουν απόλυτα με την πραγματικότητα.

Σεβόμενοι την αρχή “Ενεργειακή Απόδοση Πρώτα”, οποιαδήποτε επένδυση που θα καθορίσει το ενεργειακό μας μέλλον θα πρέπει να συνδιαμορφώνεται και από τους καταναλωτές και από τους παραγωγούς και διανομείς ενέργειας για να είναι κοινωνικά και οικονομικά αποδοτική και αποδεκτή τόσο εθνικά όσο και Ευρωπαϊκά στις επόμενες αξιολογήσεις.

Είναι ευκαιρία, δεδομένων των στόχων, να εξετάσουμε προσεκτικά τις εναλλακτικές και να σχεδιάσουμε μια πραγματικά ενεργειακή βιώσιμη μετάβαση. Μην ξεχνάμε, τέλος, ότι η εξοικονόμηση ενέργειας είναι το πρώτο καύσιμο στην οικονομία και η Ελλάδα έχει ένα τεράστιο δυναμικό που μπορεί να το χρησιμοποιήσει ως κινητήρια δύναμη στην οικονομία!

* Ο Βλάσης Οικονόμου είναι Director at the Institute for European Energy and Climate Policy

Vlasios Oikonomou, Dr.

Institute for European Energy and Climate Policy I Amsterdam Sloterdijk Teleport Towers,

Kingsfordweg 151, 1043GR, Amsterdam, The Netherlands

I M: +31(0) 64 53 80712 I E: vlasis@ieecp.org I

http://www.ieecp.org

Προς

– Υπουργό Περιβάλλοντος κ. Κ. Χατζηδάκη

– ΡΑΕ

κοινοποίηση:

– Ευρωπαίο Επίτροπο, εκτελεστικό αντιπρόεδρο Κομισιόν Mr Frans Timmermans

– Ευρωπαίο Επίτροπο για την Ενέργεια Ms Kadri Simson

– Σύμφωνο των Δημάρχων

– Γραμματεία για Καθαρή Ενέργεια στα νησιά της ΕΕ

– REScoop.eu

– MME

ΘΕΜΑ: ΑΜΕΣΗ ΑΝΑΚΛΗΣΗ ΑΔΕΙΩΝ ΠΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΤΑΙ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ κι ΑΓΝΟΟΥΝ ΤΗΝ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΤΗΣ ΣΙΦΝΟΥ ΝΑ ΣΧΕΔΙΑΣΕΙ ΚΑΙ ΝΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΕΙ Η ΤΟΠΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΜΕΤΑΒΑΣΗ

Αγαπητοί

Η Σίφνος είναι ένα μικρό νησί των Κυκλάδων με μεγάλη παράδοση στη σοφή διαχείριση του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος.  Έχοντας συνειδητοποιήσει η κοινωνία της Σίφνου την ανάγκη να συμβάλλουμε όλοι μας στη μείωση των πιέσεων στο περιβάλλον και στην προστασία του κλίματος συζητάει και προσπαθεί να αποτελέσει θετικό παράδειγμα στους τομείς της ανακύκλωσης, της μείωσης των πλαστικών σακουλών, της διατήρησης του φυσικού και οικολογικού πλούτου, της διατήρησης των παραδοσιακών οικισμών και του πολιτισμικού της πλούτου. Έχοντας μεγάλη παράδοση στους ανεμόμυλους, στην βιώσιμη διαχείριση βιομάζας από κλαδέματα ελαιόδεντρων και στα καΐκια που κινούνταν με την βοήθεια του ανέμου, είναι κατανοητό η τοπική κοινωνία να επιδιώκει (ξανά) στροφή προς την πράσινη, ανανεώσιμη ενέργεια.

Εκπρόσωποι της τοπικής κοινωνίας έχουν βρεθεί σε πολλές εκδηλώσεις στο Ευρωκοινοβούλιο, σε συνέδρια στην Ελλάδα και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες για να αποκτηθεί εμπειρία και να ενισχυθεί η ενεργειακή μετάβαση της Σίφνου μέσα από συνεργασίες όπως με την Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Ενεργειακών Συνεταιρισμών REScoop.eu, το Σύμφωνο των Δημάρχων, τη Γραμματεία για την Καθαρή Ενέργεια στα νησιά της ΕΕ, ερευνητικούς φορείς και ενεργειακούς οργανισμούς. Πριν μερικά χρόνια δημιουργήθηκε και ενεργειακός συνεταιρισμός για να συμβάλλει στην ενεργειακή μετάβαση της Σίφνου σε ένα πράσινο μέλλον.

Ενώ, όμως, η Σίφνος

– Συμμετέχει στην διαμόρφωση του σχεδίου ενεργειακής μετάβασής της με ένα τρόπο που θα εγγυάται την ενεργειακή δημοκρατία, δηλαδή μέσα από μια δημοκρατική και συμμετοχική διαδικασία, ώστε να έχουν λόγο όλοι οι Σιφνιοί και Σιφνιές στο πώς θα παράγεται και πώς θα αξιοποιείται η ενέργεια για τις ανάγκες του νησιού, αλλά και να έχουν οι ίδιοι οι κάτοικοι τον έλεγχο των επενδύσεων που πρέπει να γίνουν.

– Αναμένει την επίσημη απάντηση και τις παρατηρήσεις στην αίτηση που έχει καταθέσει στην Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας η Ενεργειακή Συνεταιριστική Εταιρία Σίφνου για την επένδυση παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ (η αίτηση είναι σε εκκρεμότητα από το 2016, χωρίς να έχει απορριφθεί επίσημα ή να έχουν προταθεί τελικές αλλαγές στο συγκεκριμένο σχέδιο),

η δημοτική αρχή μαθαίνει τυχαία ότι έχουν δοθεί ήδη με διαδικασίες εξπρές 4 άδειες παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές πάνω στο νησί σε εταιρίες που ούτε έχουν σχέση με τη Σίφνο ούτε έχουν ενημερώσει στοιχειωδώς την τοπική κοινωνία και τον Δήμο για τα σχέδια τους. Αν υλοποιηθούν τα σχέδια αυτά δύο εταιρίες θα ελέγχουν στην πραγματικότητα περίπου το 80% της ηλεκτρικής ενέργειας που χρειάζεται σήμερα το νησί. Μάλιστα απαντώντας οι αρχές σε σχετικό τηλεφώνημα για επίσημη ενημέρωση της Δημάρχου, δόθηκε η προκλητική απάντηση ότι “δεν υπάρχει  υποχρέωση ενημέρωσης της δημοτικής αρχής και της τοπικής κοινωνίας στο πλαίσιο της διαδικασίας αδειοδότησης”.

Παρόμοιες πρακτικές που αφήνουν την τοπική κοινωνία ΕΚΤΟΣ των διαδικασιών σχεδιασμού και υλοποίησης της ενεργειακής μετάβασης έχουν προκαλέσει δυσπιστία κι έντονες αντιδράσεις σε πολλά νησιά απέναντι σε σχέδια επενδύσεων στις ΑΠΕ που επιβάλλονται απέξω, αντί να είναι το αποτέλεσμα συμμετοχικού σχεδιασμού και ενεργής συμμετοχής της τοπικής κοινωνίας. Επίσης, θέτουν θέμα σύγκρουσης με την ευρωπαϊκή πολιτική και νομοθεσία.

Οι αρχές που προχώρησαν σε αδειοδότητη των 4 επενδυτικών σχεδίων αγνόησαν προκλητικά ότι:

– Η Σίφνος είναι μεταξύ των πρωτοπόρων νησιών σε ευρωπαϊκό επίπεδο σε θέμα ενεργειακής μετάβασης, έχοντας δεσμευτεί και σχεδιάζοντας, σε συνεργασία με ευρωπαϊκούς και εθνικούς φορείς, την ενεργειακή μετάβασή της σε καθαρή ενέργεια με τη συμμετοχή της ίδιας της τοπικής κοινωνίας. Οι αποφάσεις έχουν παρθεί μετά από εκτενή διάλογο, επισκέψεις σε άλλα νησιά, συνεργασία με ευρωπαϊκούς φορείς και ομόφωνα από το Δημοτικό Συμβούλιο Σίφνου.

– Η κοινωνία της Σίφνου έχει συνειδητοποιήσει την ανάγκη προστασίας του κλίματος μια και οι νησιώτες βιώνουμε ήδη τις δραματικές αλλαγές στο κλίμα και είμαστε ιδιαίτερα εκτεθειμένοι απέναντι στην κλιματική κρίση, την αύξηση της μέσης θερμοκρασίας και την επέκταση της ζώνης της ερήμου προς την περιοχή μας: κίνδυνος ερημοποίησης εδαφών που διατηρήθηκαν με σοφία και στήριξαν την επιβίωση των κατοίκων χιλιάδες χρόνια, μείωση βροχοπτώσεων και ανατροπή του υδατικού ισοζυγίου, ακραία καιρικά φαινόμενα και κίνδυνος καταστροφικών συνεπειών στην παράκτια ζώνη και στην οικονομία του νησιού, δραματικές επιπτώσεις στις καλλιέργειες και στο ευαίσθητο μεσογειακό οικοσύστημα του νησιού.

– Η νησιωτική μας κοινωνία έχει μακροχρόνια παράδοση στην προστασία του περιβάλλοντος και στην επίλυση προβλημάτων με ενεργή συμμετοχή των κατοίκων, δεν περιμένει από άλλους να βρουν και να εφαρμόσουν τις λύσεις για το νησί, όπως δείχνουν:

     – η σοφή γεωργική πρακτική που ακολουθήθηκε επί αιώνες και σήμερα συζητιέται (με σύγχρονους όρους) στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής στρατηγικής “από το χωράφι στο πιάτο” (farm2fork),

    – το δίκτυο χιλιάδων χιλιομέτρων ξερολιθιών – πολιτιστικό μνημείο και υπόδειγμα οικολογικής πρακτικής για την προστασία των εδαφών για αιώνες όσο και σήμερα απέναντι στην κλιματική κρίση καθώς και για την αποτροπή πλημμυρών,

   – η σοφή διαχείριση των περιορισμένων υδατικών πόρων (με συλλογή του βρόχινου νερού, επαναχρησιμοποίηση νερού και οικολογική διαχείριση των πηγών),

   – ο στην πραγματικότητα βιοκλιματικός σχεδιασμός που ακολουθούσαν οι χτίστες κατασκευάζοντας τα κτίρια και τους παραδοσιακούς οικισμούς,

   – η ανάδειξη σημαντικών προσωπικοτήτων των γραμμάτων, των τεχνών και της πολιτικής με καινοτόμες ιδέες, το ενδιαφέρον για το κοινό συμφέρον και καλό.

– Ο Δήμος Σίφνου είναι μέλος του Συμφώνου των Δημάρχων και δεσμεύεται να προχωρήσει στην ενεργειακή μετάβαση.

– Η Σίφνος συνεργάζεται με την Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Ενεργειακών Συνεταιρισμών REScoop.eu εδώ και περίπου μία 10ετία.

– H Σίφνος έχει επιλεγεί ως ένα από τα έξι νησιά που στηρίζονται από την Γραμματεία για Καθαρή Ενέργεια στα νησιά της ΕΕ για την ενεργειακή τους μετάβαση και είναι σε εξέλιξη η διαμόρφωση, σε συνεργασία με την τοπική κοινωνία, της Ατζέντας για Μετάβαση σε Καθαρή Ενέργεια. Βασικά κριτήρια για την επιλογή των νησιών – και της Σίφνου – είναι “η ενεργή συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας και της αυτοδιοίκησης του νησιού, η στήριξη από τους επαγγελματικούς και κοινωνικούς φορείς κ.ά.”

Οι 4 μέχρι σήμερα άδειες για παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές δόθηκαν χωρίς να παρέχεται η δυνατότητα στην τοπική κοινωνία να διαμορφώσει εκείνη και κατά προτεραιότητα το δικό της σχέδιο ενεργειακής μετάβασης σε καθαρή ενέργεια. Ούτε υπήρξε έστω στοιχειώδης ενημέρωση της Δημοτικής Αρχής και της Τοπικής Κοινωνίας είτε από τις εταιρίες που υπέβαλαν τις αιτήσεις είτε από την δημόσια αρχή, όπως απαιτεί η Ευρωπαϊκή Στρατηγική για την ενεργειακή μετάβαση, η Συνθήκη του Άαρχους για την Περιβαλλοντική Ενημέρωση αλλά και η ευρωπαϊκή νομοθεσία (Ενεργειακό Πακέτο, Καθαρή Ενέργεια για Όλους τους Ευρωπαίους) καθώς και το πρόσφατο «Memorandum of Split»:

–  Ήδη από τις 25/2/2015 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή  παρουσιάζοντας το Ενεργειακό Πακέτο της ΕΕ (Energy Union package) δήλωνε “το πιο σημαντικό, το όραμά μας είναι για μια Ενεργειακή Ένωση με τους πολίτες στο κέντρο της, όπου οι πολίτες παίρνουν την ιδιοκτησία της ενεργειακής μετάβασης, επωφελούνται από τις νέες τεχνολογίες για να μειώσουν τους λογαριασμούς τους και συμμετέχουν ενεργά στην αγορά, και όπου οι ευάλωτοι καταναλωτές προστατεύονται¨ (Most importantly, our vision is of an Energy Union with citizens at its core, where citizens take ownership of the energy transition, benefit from new technologies to reduce their bills, participate actively in the market, and where vulnerable consumers are protected).

– Το νομοθετικό πακέτο της ΕΕ “Καθαρή Ενέργεια  για όλους τους Ευρωπαίους”  (EU’s Clean Energy for All Europeans legislative package), ιδιαίτερα το Άρθρο 18 (6) προνοεί για “πληροφόρηση, ευαισθητοποίηση, κατεύθυνση και εκπαίδευση», και απαιτεί από τα Κράτη Μέλη, σε συνεργασία με τις τοπικές και περιφερειακές αρχές, να αναπτύσσουν με κατάλληλο τρόπο “πληροφόρηση, ευαισθητοποίηση, κατεύθυνση και εκπαιδευτικά προγράμματα για να ενημερώνονται οι πολίτες πώς να ασκήσουν τα δικαιώματά τους ως ενεργοί καταναλωτές, καθώς και πρακτικά θέματα, περιλαμβάνοντας τεχνικά και οικονομικά αναπτύσσοντας πρότζεκτ για ανανεώσιμη ενέργεια μέσω αυτο-κατανάλωσης και Ενεργειακές Κοινότητες ΑΠΕ» (Information, awareness raising, guidance and training – Art. 18(6) of the REDII requires that Member States, along with local and regional authorities when appropriate, develop information, awareness-raising, guidance or training programmes to inform consumers how to exercise their rights as active customers, as well as practical aspects, including technical and financial, of developing renewables projects through self-consumption and RECs). Ενώ το Άρθρο 22 προνοεί ότι «οι συμμετέχοντες σε ενεργειακές κοινότητες δεν αντιμετωπίζονται με άδικο κι ανισότιμο τρόπο».

– Στο «Μνημόνιο Συν-αντίληψης του Σπλιτ» (το Memorandum of Split) που συνυπέγραψαν στις 24.06.2020 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και 14 Κράτη – Μέλη αναφέρεται ρητά ότι «Το Μνημόνιο του Σπλιτ θα δώσει την απαραίτητη υποστήριξη στα νησιά για την προετοιμασία των μεταβατικών προγραμμάτων τους, ενώ προωθεί τη συμμετοχή, την δέσμευση και την ενδυνάμωση των πολιτών. Επιπλέον, η δομημένη συνεργασία θα διευκολύνει την δημιουργία ενεργειακών κοινοτήτων στα νησιά». Σε αυτή την κατεύθυνση εξάλλου μεριμνά πρακτικά η «Γραμματεία για την Καθαρή Ενέργεια στα νησιά της ΕΕ», παρέχοντας στήριξη μεταξύ άλλων νησιών και στη Σίφνο.

Θα θέλαμε να ζητήσουμε την ενεργή υποστήριξή σας στις ενέργειές μας που αποσκοπούν αφενός στο να ανακληθούν άμεσα οι συγκεκριμένες άδειες (πληροφόρηση φορέων, αιτήσεις αναθεώρησης ενώπιον της ΡΑΕ ή και δικαστική προσφυγή[1] σε υλοποίηση της απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου Σίφνου, επιστολές διαμαρτυρίας προς το ελληνικό Υπουργείο Περιβάλλοντος και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή) και αφετέρου στην προώθηση των ενεργειακών επενδύσεων από την ίδια την τοπική κοινωνία ώστε να πετύχουμε σταδιακά την δίκαιη κι ολοκληρωμένη ενεργειακή μετάβαση της Σίφνου με την συμμετοχή των κατοίκων της: εξοικονόμηση ενέργειας και κτήρια μηδενικών εκπομπών (nZEB), παραγωγή, αποθήκευση, ανταλλαγή και χρήση ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ, μετασχηματισμός του συνολικού ενεργειακού μοντέλου (μετακινήσεις στην ξηρά, ακτοπλοϊκές συνδέσεις, θέρμανση / ψύξη χώρων κ.ά.).

Είμαστε στη διάθεσή σας να συζητήσουμε τρόπους που κρίνετε ότι θα μπορούσαν να βοηθήσουν την προσπάθειά μας, ώστε η Σίφνος να γίνει ένα καλό παράδειγμα ενεργειακής μετάβασης με συμμετοχή των πολιτών, να αναδειχθεί σε πρωτοπόρο νησί ενεργειακής δημοκρατίας, κάτι που θα δώσει ώθηση σε παρόμοιες πρωτοβουλίες σε πολλά άλλα νησιά που παρακολουθούν τις εξελίξεις.

Με εκτίμηση

Μαρία Ναδάλη, Δήμαρχος Σίφνου

Θωμάς Γοζαδίνος, Πρόεδρος Επιτροπής Περιβάλλοντος Δήμου Σίφνου

Νίκος Χρυσόγελος, πρόεδρος ΔΕ “ΑΝΕΜΟΣ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ, πρώην ευρωβουλευτής

Dirk Vansintjan (president of REScoop.eu)

[1]          Σε υλοποίηση της υπ’ αρ. 124/2020 απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου κατατέθηκαν στις 13.07.2020 ενώπιον της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας αιτήσεις αναθεώρησης του Δήμου Σίφνου κατά των παρακάτω αποφάσεων της ΡΑΕ:

• κατά της υπ’ αριθμ. 530/2020 απόφασης της ΡΑΕ για χορήγηση άδειας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από Υβριδικό Σταθμό εγγυημένης ισχύος 1 MW, αποτελούμενο από φωτοβολταϊκό σταθμό ισχύος 1,99 MW, στη θέση «Χερρόνησος – Χώνη» (αρ. πρωτ. αίτησης: I-285246/13.7.2020),
• κατά της υπ’ αριθμ. 531/2020 απόφασης της ΡΑΕ για χορήγηση άδειας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από Υβριδικό Σταθμό εγγυημένης ισχύος 1 MW, αποτελούμενο από φωτοβολταϊκό σταθμό ισχύος 1,99 MW, στη θέση «Άσπρη Βίγλα – Αντρί» (αρ. πρωτ. αίτησης: I-285247/13.7.2020),
• κατά της υπ’ αρ. 653/2020 απόφασης της ΡΑΕ για χορήγηση άδειας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από Υβριδικό Σταθμό εγγυημένης ισχύος 1,65 MW, αποτελούμενο από φωτοβολταϊκό σταθμό ισχύος 5,421 MW, στη θέση «Διαβρούχας – Ερίνα – Βίγλα» (αρ. πρωτ. αίτησης: I-285245/13.7.2020),
• κατά της υπ’ αρ. 716/2020 απόφασης της ΡΑΕ για χορήγηση άδειας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από Υβριδικό Σταθμό εγγυημένης ισχύος 0,5 MW, αποτελούμενο από φωτοβολταϊκό σταθμό ισχύος 1,5 MW, στη θέση «Άγιος Συμεών» (αρ. πρωτ. αίτησης: I-285244/13.7.2020).