EUKI «YESClima: Νέοι/Νέες εργάζονται για προστασία του κλίματος κι εξοικονόμηση ενέργειας»

Ο Άνεμος Ανανέωσης συμμετείχε στο ενδιαφέρον ευρωπαϊκό πρόγραμμα EUKI- YESclima “Νέοι και νέες εργάζονται για την προστασία του κλίματος και την εξοικονόμηση ενέργειας”.

Το πρόγραμμα

Ο στόχος του προγράμματος EUKI-YESclima ήταν να εκπαιδεύσει νέους και νέες από την Ελλάδα και την Ισπανία ως ενεργειακούς εμπειρογνώμονες για τη διενέργεια ενεργειακών ελέγχων σε δημόσια σχολεία και άλλα κτήρια καθώς και να παρέχει συμβουλές στους δήμους που συμμετείχαν στο πρόγραμμα για ολοκληρωμένη ενεργειακή αναβάθμιση των σχολείων. Με την πρακτική και την πρόσθετη εκπαίδευση των νέων μπορούν να αυξήσουν τις πιθανότητες εργασίας τους, ενώ ταυτόχρονα συμβάλλουν στη μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου που παράγονται για τη θέρμανση και τον δροσισμό (δημόσιων) κτιρίων.  Η ευαισθητοποίηση δεν περιορίζονταν μόνο στην εξοικονόμηση ενέργειας, αλλά αφορούσε και σε ευρύτερες δράσεις για την προστασία του κλίματος.

To πρόγραμμα στόχευε γενικότερα στην:

• Προστασία του κλίματος και την εξοικονόμηση ενέργειας
• Μείωση της κατανάλωσης ενέργειας και του οικολογικού αποτυπώματος των σχολείων
• Εκπαίδευση με καινοτόμο τρόπο, μέσα από συνεργασίες νέων και διακρατική συνεργασία (3 χώρες, Ελλάδα, Ισπανία, Γερμανία), με στόχο την απόκτηση από αυτούς, δεξιοτήτων, ικανοτήτων και γνώσεων ώστε να εργαστούν σε θέματα εξοικονόμησης ενέργειας και φυσικών συστημάτων θέρμανσης / δροσισμού
• Εξοικείωση των νέων σε επιστημονικά – τεχνικά θέματα, οικονομικά ζητήματα, (κοινωνική) επιχειρηματικότητα και νομοθεσία σχετικά με την προστασία του κλίματος, την εξοικονόμηση ενέργειας και τις ενεργειακές επιθεωρήσεις και παρεμβάσεις.

Νέοι / νέες και πράσινα επαγγέλματα 

Μεταξύ αυτών που πλήττονται από τα υψηλά επίπεδα ανεργίας στην Ελλάδα και τη Νότια Ισπανία είναι οι νέοι και οι νέες με ανώτερη και ανώτατη εκπαίδευση. Μπορεί να είναι άνεργοι/ες, αν και έχουν ήδη θεωρητική εκπαίδευση κι ορισμένοι/ες έχουν ασχοληθεί ευκαιριακά με την ενεργειακή απόδοση και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Ταυτόχρονα, υπάρχουν πολλές επείγουσες εργασίες και μεγάλες ανάγκες σε αυτόν τον τομέα αν θέλουμε να πετύχουμε τους στόχους της ενεργειακής  μετάβασης.

Λαμβάνοντας υπόψη τυχόν θεωρητική εκπαίδευση που έχουν νέοι και νέες αλλά και το γεγονός ότι μεταξύ των νέων η ανεργία είναι υψηλή, αν και υπάρχουν πολλές ανάγκες σε επαγγέλματα που μπορούν να υποστηρίξουν την ενεργειακή μετάβαση, το πρόγραμμα λειτούργησε ως γέφυρα: οι νέοι/ες εμπειρογνώμονες εκπαιδεύτηκαν στην θεωρία και στην πράξη, ώστε να είναι σε θέση να κάνουν ολοκληρωμένους ενεργειακούς ελέγχους, να διαχειριστούν οικονομικά ζητήματα και να σχεδιάσουν, υπολογίσουν και αξιολογήσουν παθητικές τεχνικές κλιματισμού σε σχολικές εγκαταστάσεις και άλλα κτίρια, ενώ παράλληλα ήρθαν σε επαφή με φορείς και προγράμματα που αποτελούν εν δυνάμει χώρους για επαγγελματική ενασχόληση. 

Το έργο είχε και τους ακόλουθους πρακτικούς αλλά γενικότερους στόχους:

• βελτίωση του εσωτερικού κλίματος και της θερμικής άνεσης για δασκάλους και μαθητές,
• εξοικονόμηση ενέργειας στη θέρμανση και δροσισμό των κτιρίων, και συνεπώς την εξοικονόμηση οικονομικών πόρων για τις τοπικές αρχές που διαχειρίζονται τα σχολεία, παράλληλα με τη μείωση των εκπομπών CO2 από τα σχολεία, 
• ευαισθητοποίηση των εμπλεκομένων κοινοτήτων, ιδίως της εκπαιδευτικής, για την επείγουσα ανάγκη εξοικονόμησης ενέργειας και την παραγωγή αυτής με πιο φιλικό προς το περιβάλλον τρόπο,
• ενίσχυση των προσπαθειών για κατάρτιση ανέργων νέων και την παροχή βιώσιμων θέσεων εργασίας που υποστηρίζουν την μετατροπή του ενεργειακού συστήματος προς ένα φιλικό προς το κλίμα.

Κατά την διάρκεια του προγράμματος «YESClima» 11 νέοι/ες από την Ελλάδα και 11 νέοι/ες από την Ισπανία, οργανωμένοι σε 3 ομάδες, μέσα από την συνεκτική θεωρητική επιμόρφωση και πρακτική εξάσκησή τους για ένα 6μηνο, αποκτήσανε γνώσεις, δεξιότητες και ικανότητες , ώστε να μπορούν να εργαστούν επαγγελματικά σε τεχνικές εξοικονόμησης ενέργειας και για την προώθηση συστημάτων φυσικού κλιματισμού στα σχολεία και στα κτίρια. Πολλοί/ες από τους/τις συμμετέχοντες/ουσες εργάζονται σήμερα σε σχετικές επαγγελματικές δραστηριότητες ή συνεχίζουν την εκπαίδευσή τους.

Εκπαιδευτική διαδικασία και μεθοδολογία

Τα θέματα της εκπαίδευσης, ευαισθητοποίησης και δράσης για το κλίμα είναι βασικός πυλώνας των στόχων και δραστηριοτήτων του Ανέμου Ανανέωσης με συνέχεια και αλληλεπίδραση μεταξύ των διαφόρων προγραμμάτων και ενεργειών του. Αυτή η πολλαπλή εμπειρία συνδυάστηκε με την γνώση, εμπειρία των διακρατικών εταίρων του προγράμματος αλλά και των ευρύτερων συνεργασιών τους.

Το πρόγραμμα κατάρτισης για τους νέους/νέες περιλάμβανε:

• έναν συγκεκριμένο αριθμό, δια ζώσης και ψηφιακών, μαθημάτων,
• εκπαιδευτικό και ενημερωτικό υλικό σε θέματα ενέργειας στην Ελλάδα και την Ισπανία,
• πρακτική εφαρμογή της μεθοδολογίας “μαθαίνω πώς να μαθαίνω” και διαδραστικά μαθήματα μέσα από την συνεργασία των νέων και των εταίρων από Ελλάδα και Ισπανία καθώς και webinar στην διάρκεια της πανδημίας
• επισκέψεις σε εγκαταστάσεις και συνεργασία με ειδικούς
• περίοδο εκπαίδευσης για κάθε ομάδα εκπαιδευόμενων στο Βερολίνο
• συνδυασμός θεωρίας και πράξης (δυαδικό σύστημα), όπου η θεωρητική εκπαίδευση συνοδεύεται παράλληλα και με την πρακτική εφαρμογή της

• 

Πιο αναλυτικά:

1. Εκπαιδευτικό πρόγραμμα με τη μέθοδο «εκπαίδευση των εαυτών μας μέσω ανταλλαγής γνώσεων και εμπειριών», όπου άτομα με διαφορετικά υπόβαθρα μοιράζονται τις ακαδημαϊκές και πρακτικές γνώσεις τους, μέσω σεμιναρίων που πραγματοποιούνται καθημερινά με διαφορετικές θεματικές, όπως βιοκλιματικός σχεδιασμός, συστήματα HVAC κ.λπ.

Επιπλέον οι νέοι και οι νέες συμμετείχαν και σε ένα σύνολο σχετικών δραστηριοτήτων για να αποκτήσουν γενικότερες δεξιότητες και ικανότητες που είναι απαραίτητες πλέον σε επαγγελματικό επίπεδο, όπως: συγγραφή άρθρων, σύνταξη εκθέσεων, παρουσίαση σε κοινό, δημιουργία οπτικο-ακουστικού υλικού, τεκμηρίωση μιας δραστηριότητας και σύνταξη αναφοράς, διοργάνωση και συμμετοχή σε εκδηλώσεις, εργαστήρια και ημερίδες, συζήτηση με διαφορετικά ακροατήρια (μαθητές, εκπαιδευτικοί, εκπρόσωποι αυτοδιοίκησης, επιστημονικοί φορείς, τεχνικοί, υπάλληλοι τεχνικών υπηρεσιών, εκπρόσωποι οικονομικών φορέων, εκπρόσωποι ευρωπαϊκών και εθνικών αρχών κ.ά.

2. Συνάντηση με διαφορετικούς εμπειρογνώμονες από διάφορους τομείς του αντικειμένου της μελέτης μας με ενδιαφέρουσες εποικοδομητικές συζητήσεις για πολλά πεδία όπως:

• Επίσκεψη στο Ελληνικό Ινστιτούτο Παθητικού Κτιρίου, συνάντηση με τον πρόεδρο και το προσωπικό του καθώς και ξενάγηση στο παθητικό κτήριο καθώς και ενημέρωση για το λογισμικό προσομοίωσης ενός παθητικού κτιρίου.
• Εκπαίδευση με ειδικούς σε ενεργειακούς ελέγχους σε υπαρκτά κτίρια.
• Συνάντηση με έναν ειδικό σε θέματα νομοθεσίας από το Υπουργείο Ενέργειας της Ελλάδας για θέματα νομοθεσίας.
• Συνάντηση με στελέχη της Greenpeace της Ελλάδας για περισσότερες πληροφορίες σε θέματα περιβαλλοντικής νομοθεσίας.
• Συνάντηση με την IΝΖΕΒ για εκπαιδευτικό υλικό σχετικά με κτίρια μηδενικής ενέργειας και τεχνικές ανακαίνισης που οδηγούν σε τέτοιο αποτέλεσμα.
• Λήψη χρήσιμων πληροφοριών από ειδικούς συστημάτων HVAC στην εγκατάσταση φωτο-βολταϊκών και ηλιακών συστημάτων.
• Εκπαιδευτικό ταξίδι στο Βερολίνο για κάθε ομάδα για καινοτόμο εκπαίδευση στην ενεργειακή απόδοση σε καινοτόμα project. Οι 3 ομάδες νέων από την Ελλάδα και την Ισπανία επισκέφθηκαν το Βερολίνο για να εκπαιδευτούν στη φυσική ψύξη και θέρμανση.
  • Πρώτη επίσκεψη μελέτης: 13-27 Ιανουαρίου 2019
  • Δεύτερη επίσκεψη μελέτης: 17/08/2019 – 31/08/2019.
  • Τρίτη επίσκεψη μελέτης: 9 – 20 Μαρτίου 2020. (αυτή η τελευταία περίοδος εκπαίδευσης διακόπηκε λόγω του COVID-19 και όλοι οι μαθητές έπρεπε να επιστρέψουν στο σπίτι τους στις 16 Μαρτίου 2020)

Υπήρξαν πολλές επισκέψεις σε κτίρια με «πράσινα» ενεργειακά συστήματα όπως πράσινες στέγες και ΑΠΕ, UFA Fabric, Ινστιτούτο Φυσικής του Βερολίνου, Ίδρυμα Heinrich Boll, Κτίριο μηδενικής ενέργειας του Δημοτικού Σχολείου Neiderheid, Ενεργειακό Κτίριο της εφημερίδας Taz, Ελεύθερο Πανεπιστήμιο Βερολίνου, BTB Energy Factory, Geo-En GmpH μια εταιρεία που ειδικεύεται στις γεωθερμικές εφαρμογές και άλλα. Υπήρξαν, επίσης, πολλές διαλέξεις για περιβαλλοντικές πρακτικές που πραγματοποιούνται στο Βερολίνο, όπως το Klima Werstatt Spandau και το Κοινοβούλιο του Βερολίνου για την ισχύουσα νομοθεσία για την πράσινη ενέργεια.

Δυστυχώς, το πρώτο lockdown λόγω COVID-19 (18.3-31.5.2020) συνέβη κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης της τρίτης ομάδας, οπότε οι εκπαιδευόμενοι νέοι και νέες έπρεπε να διακόψουν το εκπαιδευτικό ταξίδι στο Βερολίνο και να επιστρέψουν στις χώρες τους μετά την πρώτη εβδομάδα. Τα μέτρα υγείας διέκοψαν την υλοποίηση του προγράμματος (lockdown μεταξύ 18.3-31.5.2020), ενώ η πανδημία COVID-19 είχε σοβαρό αντίκτυπο και στην συνεργασία με τα σχολεία.

Κατά τη διάρκεια του πρώτου lockdown στην Ελλάδα (Μάρτιος – Μάιος 2020) οι νέοι εμπειρογνώμονες και οι εταίροι του EUKI YESclima συμμετείχαν σε πολλά εξ-αποστάσεων εργαστήρια για θέματα κλιματικής και ενεργειακής απόδοσης και ψηφιακές συναντήσεις που διοργανώθηκαν σε συνεργασία με το Γερμανικό Ινστιτούτο FIAP και το World Future Council.

Συνεργασία με Δήμους και την εκπαιδευτική κοινότητα

Ο Δήμος Αγίου Δημητρίου και ο Δήμος Βριλησσίων (και οι  διάφορες υπηρεσίες τους) συμμετείχαν σε αυτή την δραστηριότητα ως Δήμοι στους οποίους οι εκπαιδευόμενοι νέοι και οι νέες μπόρεσαν να εφαρμόσουν τις γνώσεις και την εμπειρία τους σε ενεργειακούς ελέγχους σε έναν αριθμό σχολείων τους.

Στο πλαίσιο του έργου υπήρξε συνεργασία με την μαθητική κι εκπαιδευτική κοινότητα στην εκπόνηση των μελετών και την διατύπωση προτάσεων, αν και η πανδημία δεν επέτρεψε μετά τον Μάρτιο 2020 να συνεχιστεί η συνεργασία όπως είχε σχεδιαστεί μεταξύ των εκπαιδευόμενων νέων και των μαθητών στην εκπόνηση από κοινού των ενεργειακών μελετών για το σχολείο τους. Οι μαθητές, πάντως, των σχολείων που συμμετείχαν πριν την πανδημία σε δραστηριότητες ενεργειακών ελέγχων και την εκπαίδευση για το κλίμα, έδειξαν μεγάλο ενδιαφέρον και διατύπωσαν προτάσεις για το πώς θα μετατραπούν σταδιακά τα κτίρια των σχολείων τους σε σχεδόν μηδενικών εκπομπών (Zero Emissions Buildings), όπως προβλέπει η νομοθεσία. Πολύ ενεργή ήταν και η συμμετοχή των εκπαιδευτικών σε όλες τις δραστηριότητες του προγράμματος. 

Επίσης, για την επιθεώρηση και σύνταξη της έκθεσης για το σχεδιαζόμενο Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης του Δήμου Αθηναίων υπήρχε συνεργασία με διαφορετικές αντιδημαρχίες  (Παιδείας και Υγείας, Τεχνικών Έργων) και υπηρεσίες του Δήμου Αθηναίων.

Ενεργειακοί έλεγχοι σε σχολεία και άλλα κτίρια

Στο πλαίσιο του προγράμματος πραγματοποιήθηκε ένας αριθμός ενεργειακών ελέγχων σε σχολεία και άλλα κτίρια στους Δήμους της Αττικής, όπου οι νέοι/νέες εμπειρογνώμονες εφάρμοσαν τις γνώσεις και τις εμπειρίες που έλαβαν μέσω του προγράμματος και έδωσαν ώθηση και ιδέες για την ενεργειακή πολιτική σε τοπικό επίπεδο σχετικά με τον τρόπο μείωσης των εκπομπών CO2.

Επιλέξαμε έναν αριθμό σχολείων στην Ελλάδα (όπως έγινε και στην Ισπανία), πραγματοποιήσαμε επισκέψεις επιθεώρησης και επανεξετάσαμε τα κτίρια και τις εγκαταστάσεις τους, προκειμένου να συγκεντρώσουμε και να αναλύσουμε δεδομένα και αποδόσεις. Στην διάρκεια του προγράμματος, πραγματοποιήσαμε ενεργειακούς ελέγχους σε συνολικά 10 κτίρια: 8 σχολεία: 3 δημοτικά σχολεία, 3 γυμνάσια και 2 λύκεια, στους Δήμους Αγίου Δημητρίου και Βριλησσίων, στο μελλοντικό Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, του Δήμου Αθηναίων καθώς και στο Welcommon Hostel, τον πρότυπο ξενώνα και κέντρο κοινωνικής και πράσινης καινοτομίας του Ανέμου Ανανέωσης.

Τα 8 σχολικά κτίρια και τα 2 άλλα κτίρια, όπου πραγματοποιήθηκαν ενεργειακοί έλεγχοι και εκθέσεις είναι:

• το 4° Δημοτικό Σχολείο, Αγ. Δημητρίου
• το 7° Δημοτικό Σχολείο, Αγ. Δημητρίου
• το 9° Δημοτικό Σχολείο, Αγ. Δημητρίου
• το 3° Γυμνάσιο, Αγ. Δημητρίου
• το 6° Γυμνάσιο, Αγ. Δημητρίου
• το 1° Γυμνάσιο, Βριλησσίων
• το 1° Λύκειο, Βριλησσίων
• το 2° Λύκειο, Βριλησσίων
• το σχεδιαζόμενο Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης του Δήμου Αθηναίων, στους Αμπελόκηπους 
• Το Welcommon Ηostel,  τον καινοτόμο ξενώνα και κέντρο για το κλίμα, την ενέργεια και την κοινωνική κατάρτιση και καινοτομία που έχει δημιουργήσει ο Άνεμος Ανανέωσης.

(*Τα δύο τελευταία κτίρια επιλέχθηκαν, κατά την διάρκεια της πανδημίας covid-19, λόγω των περιορισμών υγείας που επηρέασαν την εργασία μας και δυσκόλεψαν την επαφή μας με άλλα σχολεία).

Η συνεργασία με τα σχολεία περιλάμβανε καταρχάς από κοινού προετοιμασία με τους Δήμους Αγ. Δημητρίου και Βριλησσίων που έδειξαν μεγάλη προθυμία και ενδιαφέρον, καθώς και συνάντηση με εκπαιδευτικούς και με μαθητές από τα σχολεία που ενδιαφέρθηκαν να πάρουν μέρος στο πρόγραμμα.  Σε συνεργασία με τους Δήμους επιλέχθηκαν τα κατάλληλα κτίρια για ενεργειακό έλεγχο και εφαρμογή ενεργειακών παρεμβάσεων, με βάση τα χαρακτηριστικά του κτιρίου, το ενδιαφέρον της εκπαιδευτικής κοινότητας και τη δυνατότητα άμεσων βελτιώσεων. 

Οι ενεργειακοί έλεγχοι πραγματοποιήθηκαν σε συνεργασία με τις εκπαιδευτικές κοινότητες των σχολείων. Πραγματοποιήθηκαν συναντήσεις με τους διευθυντές και τους δασκάλους προκειμένου να προγραμματιστεί η συνεργασία με την εκπαιδευτική κοινότητα.

Εκπαιδευτικό υλικό που χρησιμοποιήθηκε για τα σχολεία

Το εκπαιδευτικό, ενημερωτικό και παιδαγωγικό υλικό που χρησιμοποιήθηκε για την ενεργή συμμετοχή της εκπαιδευτικής κοινότητας στο πρόγραμμα βασίστηκε στα αποτελέσματα του προγράμματος EUKI- Κλιματικά Σχολεία Βερολίνο – Αθήνα, στο οποίο ο Άνεμος Ανανέωσης είχε την ευθύνη παραγωγής της μεθοδολογίας και του σχεδιασμού ενημερωτικού – εκπαιδευτικού υλικού για τους εκπαιδευτικούς και τα παιδιά. Οι εκπαιδευτικές δραστηριότητες του προγράμματος σε σχέση με τα σχολεία περιλάμβανε:

• Εκπαίδευση των εκπαιδευτικών για συμμετοχή στη δράση
• Πρόσβαση σε περιεκτικό παιδαγωγικό και ενημερωτικό υλικό
• Εφαρμογή της μεθοδολογίας στα σχολεία με την υποστήριξη των νέων επιστημόνων.
• Ενεργειακοί έλεγχοι στα σχολεία σε συνεργασία με τους μαθητές.
• Προτάσεις της μαθητικής κοινότητας για την ενεργειακή αναβάθμιση των σχολείων τους.
• Εκδηλώσεις στα Βριλήσσια και τον Αγ. Δημήτριο, σε συνεργασία με τους Δήμους, για να παρουσιαστούν το πρόγραμμα αλλά και τα αποτελέσματα στους μαθητές, τους γονείς και τα στελέχη του Δήμου

Η πρώτη ομάδα εκπαιδευομένων του προγράμματος στην Ελλάδα επιθεώρησε σχολεία και πραγματοποίησε τεχνικές μελέτες για τέσσερα σχολεία του Αγ. Δημητρίου, ενώ η δεύτερη ομάδα πραγματοποίησε τέσσερις ακόμη ενεργειακούς ελέγχους σε σχολεία στα Βριλήσσια και τον Αγ. Δημήτριο, δίνοντας έμφαση στο εκπαιδευτικό μέρος του προγράμματος, με στόχο την ευαισθητοποίηση κι αλλαγή συμπεριφοράς, προκειμένου να μειωθεί το οικολογικό αποτύπωμα των σχολείων. Δυστυχώς, η εκπαιδευτική διάσταση διακόπηκε με την πανδημία COVID-19 και η τρίτη ομάδα δεν κατάφερε να έχει άμεση συνεργασία με την εκπαιδευτική κοινότητα, αλλά επικεντρώθηκε κυρίως στην βελτιστοποίηση των προηγούμενων εκθέσεων και στην εκπόνηση δύο νέων, για το σχεδιαζόμενο Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης του Δήμου Αθηναίων και το πρότυπο WELCOMMON HOSTEL.  

Μεθοδολογία ενεργειακών ελέγχων

Η μεθοδολογία για τους ενεργειακούς ελέγχους περιλάμβανε :

• Eκπαιδευτικά σεμινάρια στα σχολεία και συναντήσεις με δημάρχους, τεχνικά τμήματα των δήμων και τοπικούς φορείς για να συζητηθεί το πρόγραμμα και η μεθοδολογία του, η συνεργασία με τους φορείς και τις υπηρεσίες. 
• Τη συγκέντρωση σχετικών εγγράφων, πίνακες, υπολογισμοί, διαγράμματα, τεκμηρίωση φωτογραφιών, σχόλια, έγγραφα και σχέδια.
• Για να συγκεντρωθούν στοιχεία για τους ενεργειακούς ελέγχους διαμορφώθηκε αρχικά ένα ερωτηματολόγιο που διανεμήθηκε στη σχολική κοινότητα.
• Οι δήμοι παρείχαν πληροφορίες (λογαριασμοί ηλεκτρικής ενέργειας, απαιτήσεις θέρμανσης κ.λπ.) σχετικά με τα σχολεία, που συνέβαλαν στις ενεργειακές αξιολογήσεις και τις τελικές προτάσεις. 
• Ο επιτόπιος έλεγχος αφορούσε σε τμήματα των κτιρίων, αίθουσες, κοινόχρηστους χώρους, στέγες, χώρους καυστήρων και άλλα σχετικά τεχνικά συστήματα καθώς και σε υπάρχοντα εξοπλισμό (φωτισμός, συστήματα θέρμανσης και δροσισμού, υπολογιστές, ηλεκτρικές συσκευές σε αίθουσες, γραφεία και κυλικεία).
• Η έκθεση περιέλαβε το σκοπό της ενεργειακής μελέτης, τις ημερομηνίες, τους χρόνους και τα εμπλεκόμενα άτομα, μια περιγραφή της κατασκευής, τα χαρακτηριστικά και την υφιστάμενη κατάσταση των κτιρίων, τα ελαττώματα και τις βλάβες που εντοπίστηκαν. Πραγματοποιήθηκε μια σύντομη περιγραφή των πιο σημαντικών δεδομένων και εκτιμήσεων. 
• Τα συμπεράσματα περιλαμβάνουν προτάσεις προτεραιότητας για μέτρα με στόχο την εξάλειψη των ελαττωμάτων, τη βελτιστοποίηση της ενεργειακής απόδοσης και, όπου είναι δυνατόν, εναλλακτικές λύσεις για τη βελτίωση της χρήσης, της λειτουργίας, της συντήρησης και της διαχείρισης, με απώτερο σκοπό την ασφάλεια της ζωής του κτιρίου και την πρόληψη άμεσου κινδύνου. Ως εμπειρογνώμονες είμαστε υποχρεωμένοι να ενημερώσουμε αμέσως τους διαχειριστές κτιρίων για τυχόν κινδύνους που βλέπουμε.

Έκθεση για το σχεδιαζόμενο Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (Κ.Π.Ε.)

Το σχεδιαζόμενο Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης του Δήμου Αθηναίων βρίσκεται στους Αμπελόκηπους. Το κτίριο αυτό αποτελούσε τμήμα ενός εκπαιδευτικού συγκροτήματος (2ο Πειραματικό Λύκειο Αθηνών), ενώ έπαψε να λειτουργεί ως εκπαιδευτικός χώρος το 2017. Ο σχεδιασμός είναι να επαναλειτουργήσει το κτίριο ως περιβαλλοντικό κέντρο για την τοπική κοινότητα.

Ο στόχος του ενεργειακού ελέγχου ήταν να αξιολογήσουμε την τρέχουσα ενεργειακή κατάσταση του κτιρίου και στη συνέχεια να προτείνουμε βελτιώσεις. Λόγω του περιορισμού COVID-19 καταφέρνουμε να οργανώσουμε μόνο μία επίσκεψη στις εγκαταστάσεις για τη συλλογή των απαραίτητων δεδομένων.

Καθώς δεν χρησιμοποιείται ως εκπαιδευτικό κέντρο, δεν είχαμε την ευκαιρία να αλληλεπιδράσουμε με τους χρήστες και να συμπληρώσουμε τα ερωτηματολόγια. Έτσι, εφαρμόσαμε μια προσομοίωση ενέργειας για να κατανοήσουμε την ενεργειακή συμπεριφορά του κτιρίου. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι :

• Υπολογίστηκε ότι κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας θα έφτανε 219.600 kWh / έτος που θα αντιστοιχούσε σε λογαριασμός ρεύματος 24.283 ευρώ / έτος. Όσον αφορά τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, εκτιμάται ότι το κτίριο θα μπορούσε να συνεισφέρει σε εκπομπές 88 τόνων / έτος λόγω της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας από ορυκτά καύσιμα καθώς και 83,8 τόνους / έτος λόγω της χρήσης καυστήρα πετρελαίου.
• Υπάρχει μεγάλη ανάγκη για αντικατάσταση των λαμπτήρων φθορισμού σε Led, εγκατάσταση θερμομόνωσης, εφαρμογή πιο βιώσιμου τρόπου για την ικανοποίηση της ζήτησης θέρμανσης και παραγωγή ζεστού νερού (όπως γεωθερμική ενέργεια, ηλιακά συστήματα / πράσινες στέγες κ.λπ.)

Όλες οι απαραίτητες παρεμβάσεις αναφέρονται στην τεχνική έκθεση. Εκτός από τη χρήση λογισμικού προσομοίωσης, η υπόλοιπη μεθοδολογία είναι αυτή που αναφέρθηκε παραπάνω και ως προς τα σχολεία. Οι προτάσεις έχουν 3 κατηγορίες κόστους, χαμηλές, μεσαίες και υψηλές, έτσι ώστε να ελαχιστοποιείται το περιβαλλοντικό αποτύπωμα του κτιρίου, διατηρώντας ταυτόχρονα την άνεση του χρήστη.

Επιπλέον, προτείνονται πιο καινοτόμες λύσεις με βάση ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και τελικά τη δημιουργία ενεργειακών συνεταιρισμών. Όλες οι προτάσεις, εφόσον υλοποιηθούν, θα μπορούσαν να αποτελέσουν ένα καλό παράδειγμα για εκπαιδευτικούς, επισκέπτες, μαθητές και διοικητικό προσωπικό που θα είναι οι χρήστες του κτιρίου. Εάν εφαρμοστούν οι παρεμβάσεις, το κέντρο της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης θα γίνει ένα οικολογικό μοντέλο για τη μετάδοση και την εκπαίδευση περιβαλλοντικών θεμάτων.

Έκθεση για τις ενεργειακές επιδόσεις του Welcommon Hostel

Εξαιτίας των προβλημάτων λόγω Covid-19, στα παραδοτέα της τρίτης ομάδας αντί των μελετών για σχολεία, επικεντρώσαμε σε ενεργειακό έλεγχο και μελέτη του Welcommon Hostel (και του σχεδιαζόμενου Κέντρου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, όπως αναφέρεται παραπάνω) .

Το κτίριο του Welcommon Hostel είναι ένα 7οροφο κτίριο στο κέντρο της Αθήνας και εκτός από χώρος φιλοξενίας/ξενώνας για βιώσιμο τουρισμό και διαπολιτισμικό κέντρο, ήταν επίσης ο χώρος εργασίας των εκπαιδευόμενων κατά τη διάρκεια του προγράμματος ενώ αποτελεί και κέντρο κοινωνικής και πράσινης καινοτομίας. Από τα τέλη Ιουνίου 2018 έως σήμερα, το Welcommon Hostel λειτουργεί ως ένας καινοτόμος ξενώνας με κοινωνικό και περιβαλλοντικό χαρακτήρα. 

Για να βελτιωθούν οι περιβαλλοντικές επιδόσεις του κτιρίου και να χρησιμεύσουν ως πρότυπο, έπρεπε να γίνουν παρεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας, όπως:

α) αντικατάσταση της πλειονότητας των λαμπτήρων φθορισμού με LED εξοικονόμησης,

β) εγκατάσταση 20 ηλιακών συλλεκτών στην οροφή του κτιρίου για την παραγωγή ζεστού νερού για τους πελάτες.

Ο στόχος του ενεργειακού ελέγχου σε αυτήν την περίπτωση, ήταν να εκτιμηθεί η αποτελεσματικότητα αυτών των παρεμβάσεων, οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις και να αξιολογηθεί η εξοικονόμηση που επιτεύχθηκε. Καταφέραμε να επεξεργαστούμε δεδομένα σχετικά με τη κατανάλωσης ενέργειας για θέρμανση και ηλεκτρική ενέργεια για τη διάρκεια 3 ετών που συγκεντρώνονταν δεδομένα (λογαριασμοί ρεύματος και πετρελαίου, μετρήσεις της απόδοσης των ηλιακών συστημάτων κ.ά.)

Με βάση πραγματικά δεδομένα, καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι αυτές οι υλοποιήσεις συνέβαλαν στο να επιτύχουμε :

• 34% λιγότερες εκπομπές CO2 από την ηλεκτρική κατανάλωση και 59% λιγότερο από την καύση πετρελαίου.
• οικονομική επίπτωση: μείωση κόστους 54% για το πετρέλαιο και κατά μέσο όρο μείωση τουλάχιστον 15.000 kWh ηλεκτρικής ενέργειας ετησίως.

 

 

Αποτελέσματα του προγράμματος σε σχέση με το μοντέλο εκπαίδευσης

Οι εκθέσεις και τα αποτελέσματα γενικότερα του προγράμματος παρουσιάστηκαν σε εκδηλώσεις στους δήμους δήμου, σε εκπαιδευτικούς, μαθητές, φορείς, τεχνικές υπηρεσίες των δήμων και το πολιτικό προσωπικό. Μετά την πανδημία οργανώθηκαν και ψηφιακές εκδηλώσεις. 

Ένα από τα σημαντικότερα αποτελέσματα του προγράμματος ήταν η παρουσίαση συγκεκριμένων προτάσεων, κυρίως μηδενικού και χαμηλού κόστους, για το πως μπορεί ένα σχολείο να επιτύχει χαμηλές ενεργειακές καταναλώσεις, μέσα από τη υιοθέτηση συμπεριφορών και τεχνικών φιλικών προς το περιβάλλον. Οι προτάσεις αυτές συζητήθηκαν με τις δημοτικές αρχές που συμμετείχαν στο πρόγραμμα κι αξιοποιήθηκαν στα προγράμματα ενεργειακής αναβάθμισης που υλοποιούν οι δύο δήμοι στα συμμετέχοντα καθώς και σε άλλα σχολεία. 

Η εμπειρία έδειξε ότι ένα τέτοιο μοντέλο που συνδυάζει καινοτόμες προσεγγίσεις εκπαίδευσης που ξεφεύγουν από το ακαδημαϊκό επίπεδο και συνδυάζουν διαφορετικές μεθόδους:

• “μαθαίνω πώς να μαθαίνω”,
• “μαθαίνω μέσα από την αλληλεπίδραση”,
• “δυαδική εκπαίδευση” δηλαδή συνδυασμός ταυτοχρόνως θεωρητικής και πρακτικής εκπαίδευσης-κατάρτισης,
• “εκπαίδευση στο πεδίο – on job”,
• “συνεργασία- συνεισφορά διαφορετικών εμπειριών και ειδικοτήτων” πάνω σε ένα κοινό αντικείμενο,
• διακρατική συνεργασία για ανταλλαγή εμπειριών, γνώσεων και καλών πρακτικών

συμβάλλει καθοριστικά ώστε οι νέοι/νέες άνεργοι/ες που έχουν ήδη σχετικές θεωρητικές γνώσεις και προσόντα, να μπορούν – όταν εκπαιδευτούν σε σχετικές τεχνικές – να εργαστούν σε ενεργειακά θέματα και να συμβάλλουν αποφασιστικά στην προστασία του κλίματος, εφόσον τους δοθεί η ευκαιρία. Συχνά μπορούν να δημιουργήσουν εκείνοι/ες τις ευκαιρίες, μέσα από την αυτο-απασχόληση ή την δημιουργία (συνεργατικών) επιχειρήσεων. 

Ακόμα και κατά την διάρκεια πανδημία και το lockdown η συνεργασία των νέων από Ελλάδα και Ισπανία συνεχίστηκε και ήταν ένα από τα θετικά του προγράμματος. Οι νέοι /νέες που συμμετείχαν στο πρόγραμμα βρέθηκαν μεταξύ τους είτε δια ζώσης, στο Βερολίνο ή με ψηφιακό τρόπο πολλές φορές για να ανταλλάξουν εμπειρίες, γνώσεις, ιδέες.

Στην διάρκεια των περιοριστικών μέτρων λόγω πανδημίας, οι συμμετέχοντες στη 3η ομάδα, τόσο από την Ελλάδα όσο και από την Ισπανία, ανέπτυξαν μια πρόταση-προσομοίωση ενός κέντρου ECOEARTH, που συνδυάζει περιβαλλοντική εκπαίδευση, καινοτόμο ανανεώσιμη ενέργεια, κηπουρική και ανακύκλωση πλαστικών, με κίνητρο ότι όλες αυτές οι λειτουργίες από κοινού θα έχουν θετικό οικολογικό και φιλικό προς το περιβάλλον αντίκτυπο στην ευρύτερη περιοχή αλλά και θα καταστήσουν βιώσιμο το κέντρο. Οι συζητήσεις και η προετοιμασία αυτής της πρότασης πραγματοποιήθηκαν κατά το πρώτο lockdown, τον Μάρτιο-Απρίλιο 2020, και με την υποστήριξη και καθοδήγηση των Ελλήνων, Ισπανών και Γερμανών εποπτών του προγράμματος και το συντονισμό του ινστιτούτου FIΑP.

Πραγματοποιήθηκαν, επίσης, δια ζώσης αλλά και διαδικτυακά σεμινάρια και ηλεκτρονικά μαθήματα από ειδικούς σχετικά με θέματα όπως επιχειρηματικά μοντέλα (με έμφαση στην κοινωνική επιχειρηματικότητα) και χρηματοοικονομικά εργαλεία και προγράμματα σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Αποτελέσματα σε θέματα προτεινόμενων ενεργειακών παρεμβάσεων

Μετά τους ελέγχους, υποβλήθηκαν προτάσεις – κατηγοριοποιημένες σε 3 ενότητες ανάλογα με το κόστος εφαρμογής – για την ενεργειακή αναβάθμιση των σχολείων. Οι προτάσεις ταξινομούνται σε 3 ομάδες :

• προτάσεις χαμηλού ή μηδενικού κόστους (επικεντρώνονται κυρίως στην αλλαγή συμπεριφοράς)
• προτάσεις μεσαίου κόστους
• προτάσεις υψηλότερου κόστους.

Πιο αναλυτικά:

1. Βραχυπρόθεσμες ή μηδενικού/χαμηλού κόστους. Περιλαμβάνουν αλλαγή συμπεριφοράς, απλές, φτηνές επισκευές, αλλά και όλα όσα χρησιμεύουν για την πρόληψη επακόλουθων ζημιών, όπως επισκευή/ αντικατάσταση ελαττωματικών αγωγών, σωλήνων και στεγών. Αποτελούν προσοδοφόρα μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας που οδηγούν άμεσα στη μείωση του κόστους λειτουργίας ενός κτιρίου. Πολλά μέτρα δεν έχουν κόστος και βασίζονται, αποκλειστικά, στην αλλαγή συμπεριφοράς. Με μικρής κλίμακας παρεμβάσεις τα κτίρια μπορούν να προσφέρουν άνεση των μαθητών και των εκπαιδευτικών κατά την διάρκεια των μαθημάτων, ενώ εξοικονομούν ενέργεια και χρήματα. Υπάρχει, όμως, ανάγκη για εκπαίδευση σε μεθόδους εξοικονόμησης ενέργειας και αειφορίας όχι μόνο για ειδικούς αλλά και την εκπαιδευτική κοινότητα. Στοχευμένη ενημέρωση-ευαισθητοποίηση πολιτών, μαθητών, εκπαιδευτικών μπορεί να συμβάλλει τα μέγιστα στην κινητοποίηση για την προστασία του κλίματος, στην μείωση του ενεργειακού αποτυπώματος, την ενίσχυση της κυκλικής οικονομίας ακόμα και για την αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας με κοινωνική και πράσινη καινοτομία.
2. Μεσοπρόθεσμες ή μεσαίου κόστους είναι εκείνα τα μέτρα που δεν μπορούν να εφαρμοστούν χωρίς οργανωτική, προγραμματική και δημοσιονομική προετοιμασία ή που θα προβλεφθούν να γίνουν τα επόμενα χρόνια λόγω γήρανσης, φθοράς ή νομικών απαιτήσεων. Η εφαρμογή τους έχει ενδιάμεσο κόστος, αλλά ίσως υψηλή επίδραση στην ενεργειακή απόδοση.
3. Μακροπρόθεσμες ή υψηλού κόστους σημαίνει προβλέψιμη πλήρη ανακαίνιση ή ανακαίνιση/ανανέωση ολόκληρων συστημάτων, πλήρη μετατροπή σε πιο σύγχρονες, πιο αποτελεσματικές τεχνολογίες και δομικές αλλαγές ή επεκτάσεις των ακινήτων. Οι παρεμβάσεις υψηλότερου κόστους θα μπορούσαν, για παράδειγμα, να αφορούν στην καλύτερη μόνωση της οροφής, την ανάπτυξη έξυπνης – πράσινης – ηλιακής στέγης, την εγκατάσταση συστημάτων ανανεώσιμης ενέργειας για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας για τις ανάγκες των σχολείων καθώς και της γειτονιάς, την εγκατάσταση συστημάτων ηλιακής θέρμανσης των τάξεων, γεωθερμικές αντλίες θερμότητας κ.λπ. Κατά κανόνα, αυτά είναι τα πιο ακριβά μέτρα που πρέπει να προγραμματιστούν πολύ νωρίτερα, και πρέπει να εξεταστούν και να σταθμιστούν εναλλακτικές λύσεις με πολλά εμπλεκόμενα μέρη. Σε αυτή την κατηγορία προτάσεων, αναπτύξαμε την πρόταση προώθησης ΑΠΕ μέσω κυρίως ενεργειακών κοινοτήτων / συνεταιρισμών στα σχολικά κτίρια προς όφελος της σχολικής κοινότητας και της γειτονιάς, προτείνοντας ένα νέο ρόλο για το σχολείο ως κέντρο παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές και κατάρτισης σχετικά με την ενεργειακή μετάβαση όχι μόνο για την εκπαιδευτική κοινότητα αλλά και για τη γειτονιά.  

Οι προτάσεις διαφέρουν από τις συνηθισμένες ενεργειακές επιθεωρήσεις και προτάσεις παρεμβάσεων σε κτίρια σε 3 σημεία:

• δίνουν έμφαση στη συμμετοχή των χρηστών, που έχουν σαφή εμπειρία από τα προβλήματα αλλά και από τυχόν λύσεις κατάλληλες για το χώρο που εργάζονται και παραμένουν για πολλές ώρες,
• επικεντρώνουν σε ένα σύνολο παρεμβάσεων – και δεν περιορίζονται μόνο σε τεχνικά έργα όπως η αντικατάσταση κουφωμάτων και τζαμιών -, παρεμβάσεις που ξεκινούν από αλλαγή συμπεριφοράς και χαμηλού κόστους παρεμβάσεις που κάνουν συνήθως μεγάλη διαφορά (πχ σκίαση με φυσικά μέσα, ανοίγματα, ρύθμιση συσκευών, αλλαγή φωτισμού) και φτάνουν σε ολοκληρωμένες λύσεις (πχ κατάλληλες μονώσεις, αντλίες, θερμότητας, έξυπνες – πράσινες – ηλιακές ταράτσες, υλικά στις αυλές, συλλογή κι ανακύκλωση νερού της βροχής κ.ά.),
• αποκλείουν τη χρήση πετρελαίου και ορυκτού “φυσικού” αερίου, ένα σημαντικό λάθος των δήμων και των πολιτών που ενισχύεται από τις προτάσεις μηχανικών αλλά και το σύστημα κινήτρων από την πολιτεία, με αποτέλεσμα να καθυστερεί η μετάβαση σε ένα ενεργειακό σύστημα πλήρως απαλλαγμένο από τα ορυκτά καύσιμα.

Οι εκθέσεις για τα 8 σχολεία επικεντρώθηκαν κυρίως σε προτάσεις μηδενικού ή χαμηλού κόστους.

Η συνεργατική μέθοδος παράγει αποτέλεσμα

Ενδιαφέροντα συμπερασματικά σχετικά με την αλληλεπίδραση με τη σχολική κοινότητα και τις τοπικές αρχές κάθε περιοχής, είναι ότι:

• Και οι δύο ομάδες (σχολική κοινότητα και τοπικές αρχές) ήταν πολύ πρόθυμες να συμμετάσχουν στην πρωτοβουλία μας για πιο πράσινα, πιο βιώσιμα σχολεία, και αυτό ήταν πολύ εμφανές στις επισκέψεις και τις συζητήσεις με τους μαθητές και τους δασκάλους.
• Οι προτάσεις που κατατέθηκαν στους Δήμους ελήφθησαν υπόψη και ενσωματώθηκαν στον σχεδιασμό και στα έργα ενεργειακής αναβάθμισης των σχολείων, με κάποια έργα να πραγματοποιούνται ή να έχουν ολοκληρωθεί ήδη όπως ενημέρωσαν η Δήμαρχος Αγ. Δημητρίου Μαρία Ανδρούτσου και ο Αντιδήμαρχος Βριλησσίων Αλέξης Μαυραγάνης στην τελική εκδήλωση του προγράμματος
• Διαπιστώσαμε ότι εφόσον η εκπαιδευτική κοινότητα ευαισθητοποιηθεί-κινητοποιηθεί με προτάσεις και η διοίκηση των δήμων έχει την διάθεση να ανταποκριθεί μπορούν να αρθούν οι όποιες οικονομικές δυσκολίες για υλοποίηση των παρεμβάσεων που προτείνονται στις άλλες δύο κατηγορίες, ακόμα και για την πιο απαιτητική, αυτή του υψηλότερου κόστους, που προφανώς απαιτεί πιο μακροχρόνιο σχεδιασμό και αξιοποίηση κατάλληλων χρηματοοικονομικών εργαλείων.
• Τα μέτρα χαμηλού ή καθόλου κόστους συνήθως αγνοούνται αν και μπορούν να βελτιώσουν πολύ γρήγορα και εύκολα την ενεργειακή απόδοση των σχολείων και στα οποία μπορεί να συμβάλλει η ίδια η εκπαιδευτική κοινότητα (εκπαιδευτικοί, μαθητές) αλλά και οι τεχνικές και άλλες υπηρεσίες των δήμων, το προσωπικό για τη συντήρηση των σχολείων, η διοίκηση και το πολιτικό προσωπικό προς όφελος του κλίματος/περιβάλλοντος, των οικονομικών των δήμων και της άνεσης των χρηστών των σχολείων.
• Η πρώτη κατηγορία προτεινόμενων παρεμβάσεων εφαρμόστηκε, μετά την ενημέρωση που προσφέραμε, καθώς οι προτάσεις αυτής της κατηγορίας βασίζονταν, κυρίως, σε αλλαγές συμπεριφοράς των χρηστών. Διαπιστώσαμε, επίσης, ύστερα από μερικές επισκέψεις μετά το τέλος του προγράμματος σε κάποια σχολεία που συμμετείχαν, ότι η ανατροφοδότηση από τους μαθητές ήταν εντυπωσιακή, και επιβεβαίωσαν ότι συνεχίζουν να κάνουν όλα όσα μπορούν για εξοικονόμηση ενέργειας όχι μόνο κατά τις σχολικές ώρες (για παράδειγμα σβήνοντας τα φώτα κατά τη διάρκεια του διαλείμματος) αλλά και στα σπίτια τους
• Με εργαλείο τις ενεργειακές κοινότητες, θα μπορούσαν να εγκατασταθούν φωτο-βολταϊκά στις στέγες των σχολικών κτιρίων και η παραγόμενη ενέργεια είτε να πωληθεί στο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας είτε να χρησιμοποιηθεί προς όφελος της ευρύτερης κοινότητας. Το πιο σημαντικό όμως σε ένα παρόμοιο σχεδιασμό είναι η επίδειξη του ρόλου που μπορεί να έχει ένα σχολείο (όχι μόνο ως κτίριο αλλά και ως κοινότητα) στην διάδοση απλών τεχνικών για βελτιωμένη ενεργειακή αποτελεσματικότητα και στην λειτουργία του ως “αυτόνομη ενεργειακή μονάδα” και “κέντρο ευαισθητοποίησης και εκπαίδευσης της τοπικής κοινότητας” για ένα πράσινο και βιώσιμο ολιστικό μοντέλο προσέγγισης θεμάτων ενεργειακής μετάβασης, σε μια εποχή που αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό για το μέλλον της κοινωνίας. Οι αλλαγές αυτές είναι σημαντικές τόσο για το ενεργειακό αποτύπωμα των σχολείων όσο και για την περιβαλλοντική εκπαίδευση των νέων και των ενηλίκων. Ένα πράσινο κτίριο δημόσιας εκπαίδευσης είναι ευκολότερο να ευαισθητοποιήσει και να μεταδώσει γνώσεις και τεχνικές σχετικά με την εξοικονόμηση ενέργειας, την κλιματική αλλαγή, την πράσινη μετάβαση, τις πράσινες θέσεις εργασίας, τη βιωσιμότητα και την κοινωνική ευημερία, καθώς οι μαθητές / επισκέπτες / εκπαιδευτικοί θα αλληλεπιδράσουν σε αυτό, αξιοποιώντας πλήρως την άνεση που παρέχει, παρατηρώντας ταυτόχρονα την ενεργειακή του συμπεριφορά και συμμετέχοντας ενεργά πλέον σε ένα βιωματικό ενεργειακό εργαστήριο.
• Εν κατακλείδι, μπορούμε να πούμε ότι μπορούν και πρέπει να αναληφθούν περισσότερες πρωτοβουλίες κεντρικά αλλά και σε επίπεδο Δήμων και Περιφερειών. Σε οικονομικό επίπεδο, πρέπει να απομακρυνθούν εμπόδια που υπάρχουν, με την δημιουργία και παροχή περισσότερων εργαλείων και κεφαλαίων για την αναβάθμιση και ανανέωση του σχολικού αποθέματος, με βέλτιστες φυσικές μεθόδους εξοικονόμησης ενέργειας.

Η ευρωπαϊκή διάσταση

Οι προτάσεις που στηρίχθηκαν στους ενεργειακούς ελέγχους και αποτυπώνονται στις 10 εκθέσεις που ολοκληρώθηκαν (μία για κάθε κτίριο) και παραδόθηκαν στους Δήμου θα μπορούσαν να ενσωματωθούν στην τοπική και, ίσως, στην εθνική ενεργειακή πολιτική της Ελλάδας. Επίσης, η εμπειρία από το πρόγραμμα ενσωματώθηκε σε 5 σημαντικές ευρωπαϊκές παρεμβάσεις των εταίρων και του προγράμματος:

• Ευρωπαϊκή ψηφιακή εκδήλωση με θέμα “Πράσινη Συμφωνία, Ευρωπαϊκή Εγγύηση για τη Νεολαία και απασχόληση νέων: Ευκαιρίες και προκλήσεις για την Ελλάδα και την Ισπανία” (Green Deal, European Youth Guarantee and youth employment: Opportunities and Challenges in Greece and Spain)
• Παρουσίαση στις Βρυξέλλες στο εργαστήριο που διοργάνωσε το  Heinrich Boell Foundation EU “Πώς να μειώσετε την ανεργία των νέων μέσω της καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής. Μια μελέτη στην Ελλάδα και τη νότια Ισπανία” (“How to Reduce Youth Unemployment by Fighting Climate Change. A feasibility study in Greece and southern Spain”) (7/3/2019) με κύριους ομιλητές τον Δρ Hartwig Berger (SFZ, Γραμματεία Μελλοντικών Σπουδών του Ελεύθερου Παν/μίου Βερολίνου), τον Νίκο Χρυσόγελο (Άνεμος Ανανέωσης), τον καθηγητής Francisco Sanchez de la Flor (University of Cádiz, Ισπανία, συντονιστή του προγράμματος EUKI YESclima), η Μαριάννα Γεωργάλλη (Marianna Georgallis), Γεν. Δ/νση Απασχόλησης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, o ευρωβουλευτής Florent Marcellesi, ο Ignacio Doreste Hernandez, εκπρόσωπος της συνομοσπονδίας ευρωπαϊκών συνδικάτων (ETUC), η Zusanna Pavelková, εκπρόσωπος της Τσέχικης οργάνωσης Νεολαίας της FYEG. Συντόνισε η Dr. Radostina Primova, επικεφαλής του προγράμματος  Climate & Energy, του Heinrich-Böll-Stiftung European Union, Brussels. Η συζήτηση επικεντρώθηκε στο πώς θα αναπτυχθούν προγράμματα κατάρτισης για την κλιματική αλλαγή και πώς θα δημιουργηθούν θέσεις εργασίας για μια δίκαιη και βιώσιμη ενεργειακή μετάβαση.
• Ηλεκτρονικό Συνέδριο (e-Conference), 12/11/2020 με θέμα: “Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και η ενισχυμένη Ευρωπαϊκή Εγγύηση για τη Νεολαία: Θα βοηθήσουν στην αντιμετώπιση της ανεργίας των νέων; Ευκαιρίες και προκλήσεις με επίκεντρο την Ελλάδα και την Ισπανία“, μια συνεργασία του World Future Council με τα έργα GRÆDUCATION και EUKI YesClima και τους συνεργάτες τους” όπου παρουσιάστηκαν τα συμπεράσματα από διαφορετικά έργα. Συμμετείχαν: Καθ. Δρ. Lina Gálvez Muñoz, ευρωβουλευτής, αντιπρόεδρος της Επιτροπής Βιομηχανίας, Έρευνας και Ενέργειας, Max Uebe, Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Προϊστάμενος Μονάδας, Γενική Διεύθυνση Απασχόλησης, Κοινωνικών Υποθέσεων και Ενσωμάτωσης B1 Στρατηγική για την απασχόληση, Δρ. Σπύρος Πρωτοψάλτης, Διοικητής του Οργανισμού Απασχόλησης του ΟΑΕΔ Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, Αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Δικτύου Δημόσιων Υπηρεσιών Απασχόλησης, Ελλάδα, Νίκος Χρυσόγελος, Άνεμος Ανανέωσης / Wind of Renewal (“Εγγύηση για την Νεολαία και αντιμετώπιση της ανεργίας μέσω πράσινων επαγγελμάτων”), Silke Steinberg, FIAP, e.V .: GRÆDUCATION (“Μια συστημική προσέγγιση για καινοτόμο, πράσινη επαγγελματική κατάρτιση ως παράγοντας αλλαγής για τις αγορές εργασίας (Βέλτιστες πρακτικές)”, Αφροδίτη Στρατή, Young Voice από την Ελλάδα, Sandra García Lopez, Δημόσια Υπηρεσία Απασχόλησης, Συντονίστρια Προγράμματος Εγγύηση για την Νεολαία, Ισπανίας, Δρ Silke Karcher, Γερμανικό Ομοσπονδιακό Υπουργείο Περιβάλλοντος, Διατήρησης της Φύσης και Πυρηνικής Ασφάλειας / EUKI, Καθηγητής Dr. Francisco José Sánchez de la Flor (Universidad de Cádiz): “YESclima: Δια βίου εκπαίδευση (Βέλτιστες πρακτικές)”, Mario Férnandez Ardanaz, Αντιπρόεδρος της επαρχιακής κυβέρνησης του Κάντιθ (“Αντιμετώπιση της απασχόλησης των νέων στην επαρχία του Κάντιθ”, Paula García Rodríguez, Young Voice από την Ισπανία, Ian Menzies, ανώτερος υπάλληλος εκπαίδευσης, Εκπαίδευση Σκωτία (“Στρατηγική για τη νεολαία της Σκωτίας για την απασχόληση: Ανάπτυξη του νέου εργατικού δυναμικού (Παράδειγμα πολιτικής)”
• Καθώς σε ευρωπαϊκό επίπεδο αγωνιζόμαστε για να προσφέρουμε σε όλους τους νέους Ευρωπαίους, χωρίς διακρίσεις, γνώσεις, δεξιότητες και ικανότητες για τα επερχόμενα καθήκοντα μιας φιλικής προς το κλίμα, ενεργειακής μετάβασης και μιας πράσινης οικονομίας, οι συμμετέχοντες στο πρόγραμμα, συν- διαμόρφωσαν ένα υπόμνημα: «Πώς μπορούμε να ενισχύσουμε την Ευρωπαϊκή Πολιτική Απασχόλησης των Νέων μέσω της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας μετά την κρίση του COVID-19;» που υποβλήθηκε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή από το World Future Council, τους εταίρους του προγράμματος EUKI YESclima και το έργο GRÆDUCATION. Η πρόταση αναφέρεται  στην υποχρέωση των κρατών-μελών να επεξεργαστούν προγράμματα σχετικά με τον τρόπο εφαρμογής της Ευρωπαϊκής Εγγύησης για τη Νεολαία και των οικονομικών ευκαιριών που παρέχονται στις χώρες τους καθώς και η συσχέτισή του με τις πράσινες πολιτικές ανάκαμψης και τις προκλήσεις της προστασίας του κλίματος στην Ευρώπη τα επόμενα χρόνια.
• Συμμετοχή στα συνέδρια του EUKI στο Βερολίνο – συνδιοργάνωση εργαστηρίων μαζί με τους άλλους εταίρους του προγράμματος 

Εκδηλώσεις διάδοσης αποτελεσμάτων στην Ελλάδα 

• Συνάντηση ελληνικών οργανισμών που συμμετέχουν σε 7 προγράμματα δράσης για το κλίμα στο πλαίσιο του EUKI – Η συνάντηση πραγματοποιήθηκε στο Welcommon Hostel (7/2/2019)
• Συνέδριο YESCLIMA στην Αθήνα (Σεπτέμβριος 2019) με τη συμμετοχή όλων των συνεργατών του YESclima, της ελληνικής και της ισπανικής (ψηφιακής) 2ης ομάδας εκπαιδευομένων, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΒΗΕ (σύνδεσμος βιομηχανιών ηλιακής ενέργειας), την Δήμαρχο Αγίου Δημητρίου Μ. Ανδρούτσου, τον Αντιδήμαρχο Περιβάλλοντος Βριλησσίων Α. Μαυραγάνη, εκπροσώπου του Κέντρου Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας & Εξοικονόμησης (CRES), του Προέδρου του Ελληνικού Ινστιτούτου Παθητικού Κτιρίου, τον Πρόεδρο Ζωντανών Προοπτικών (Ανάπτυξη & Περιβαλλοντικές Υπηρεσίες) και αρκετούς εκπαιδευτικούς

• Τελική Εκδήλωση του προγράμματος YESCLIMA στην Ελλάδα,(webinar) στο Facebook και το Youtube, στις 5 Νοεμβρίου 2020, με τη συμμετοχή της Μαρίας Ανδρούτσου, δημάρχου του Αγίου Δημητρίου, του Α. Μαυραγάννη, Αναπληρωτή Δημάρχου Περιβάλλοντος Βριλησσίων, 3 νέων της ελληνικής ομάδας που συμμετείχε στο YESclima, του καθηγητή του Πανεπιστημίου του Candiz Francisco José Sánchez de la Flor και συντονιστή του προγράμματος , του Ν. Χρυσόγελου, προέδρου της ΚΟΙΝΣΕΠ Άνεμος Ανανέωσης / Wind of Renewal, του Σ. Παλλαντζά, Προέδρου του Ινστιτούτου Ελληνικού Παθητικού Κτιρίου και του Μ. Γούδη, διευθυντή του Ιδρύματος Heinrich Boell Ελλάδα.

Οι εταίροι του προγράμματος

Το πρόγραμμα υλοποιήθηκε από την ΚΟΙΝΣΕΠ «Άνεμος Ανανέωσης», το  Πανεπιστήμιο του Cádiz  Ισπανίας (University of Cadiz), την Γραμματεία Μελλοντικών Σπουδών του Ελεύθερου Πανεπιστημίου του Βερολίνου (Free University of Berlin, Secretariat for Future Studies) και το Ενεργειακό Γραφείο Ανδαλουσίας (Energy Agency of Cadiz). Το πρόγραμμα αξιολογήθηκε κι επιλέχθηκε προς χρηματοδότηση από την “Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία για το Κλίμα” (European Climate Initiative), η οποία αποτελεί ένα χρηματοδοτικό εργαλείο του Γερμανικού Υπουργείου Περιβάλλοντος, Προστασίας της Φύσης και Πυρηνικής Ασφάλειας (BMUB) που χρηματοδοτεί σχήματα συνεργασίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο για τη προστασία του κλίματος. Το πρόγραμμα βασίστηκε στα συμπεράσματα που είχαν προκύψει από το πρόγραμμα EUKI- ZEWklima, How to Reduce Youth Unemployment by Fighting Climate Change? A Study in Greece and Southern Spain το οποίο, υπό τον συντονισμό του Hochschule Technik and Wirtschaft Berlin (Πανεπιστήμιο εφαρμοσμένης επιστήμης) και με εταίρους τον Άνεμο Ανανέωσης, την Sekretariat für Zukunftsforschung Berlin (SfZ) και το University of Cádiz (UCA), εντόπισε τις ευκαιρίες και τα προβλήματα για να αντιμετωπιστεί η ανεργία των νέων σε Ελλάδα και Ισπανία μέσα από την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.